Adını yıllarca 'saçma icatlar listesi'nde gördüğümüz para bozma makinesi, artık İstanbul'da karşımıza çıkıyor. Ulaşım AŞ'nin bu yıl metro istasyonlarına kurduğu makineler, vatandaşın bozuk para sorununa çözüm oldu.
Yolcular para bozdurmak için esnafa gitmeyi bırakıp makinelere yönelince büfe işletmecilerinin hali ne oldu dersiniz?
Küçük miktarlı alışverişlerde sıkça yaşadığımız sorunlardan biridir para bozma meselesi... Hele bir de 1,5 TL olan toplu taşıma ücreti için görevliye 100 TL uzattıysanız soğuk bir yüz ifadesiyle karşılanırsınız. Cebimizdeki büyük parayı bozmak için başvuracağımız ilk yer ise genellikle küçük esnaflar olur. Dükkân sahibine, "Abi iki onluğun var mı?" sorusunu ilettiğimizde aldığımız cevap çoğu zaman olumsuzdur:
"Bende de kalmadı be abicim!" Esnafın verebileceği tepkiden çekinenler ise parasını bozdurmak için alışveriş yapma gereği hisseder. Gelişen teknoloji, bu soruna çözüm bulmuşa benziyor. İstanbul Ulaşım AŞ'nin metro istasyonlarına yerleştirdiği makineler, para bozmak için binbir türlü sıkıntı çekenlerin derdine çare olacak gibi. Akbil doldururken ya da jeton alırken yaşanan bozuk para sorununa çözüm getirmesi düşünülen kağıt para bozma makinelerini, sadece yolcular değil ihtiyacı olan herkes kullanıyor.
'İki 10'luğun var mı?' devri bitiyor
Makineler bir yandan vatandaşa kolaylık sağlarken diğer taraftan metro istasyonu yakınlarındaki büfelerin işlerini olumsuz etkilemiş. İstasyonların çevresinde ekmeğini kazanan esnaflar, makineler kurulduktan sonra para bozdurmak amacıyla alışveriş yapanların çok fazla uğramadığını söylüyorlar.
Bu düşüşten en çok etkilenen ise 4. Levent'teki Uğur Büfe... Mekânın çalışanlarından Mehmet Bey, geçen yıl ile bu yılki ciroyu kıyasladıklarında yüzde 20'lik bir kayıp yaşadıklarını belirtiyor. Para bozma makinelerinin, işlerinin azalmasında büyük payının olduğunu düşünüyor.
Yenibosna'daki Alperen Büfe'nin sahibi Hasan Bey de bu durumdan nasibini almış. Hasan Bey, "Günde 20-30 kişi para bozdurmak için bizden alışveriş yapıyordu. Makineler kurulduktan sonra bu tarz müşteriler çok fazla uğramaz oldu." diyerek anlatıyor yaşanan düşüşü.
Hüseyin Bey'in de yaşadıkları Hasan Bey'den çok farklı değil. Bayrampaşa'daki Sağmalcılar metro istasyonu önünde Murat Büfe'nin işletmecisi Hüseyin Bey. O da düşüşün farkında ancak bu durumu pek dert etmiyor. Hatta para bozdurmak için gelenlerin azalması, onu mutlu bile etmiş. Önceleri günde bin 500 TL ciro yapan Hüseyin Bey, yanında 5 bin TL bozuk para bulundurmak zorunda kalıyormuş.
Para bozma makinesi bozulursa...
İstanbul'daki metro istasyonlarına kurulan 39 adet kağıt para bozma makinesi, 20, 50 ve 100 TL'lik banknotları, kağıt para şeklinde bozuyor. Örneğin 50 TL'yi iki adet 20 TL ve bir adet 10 TL şeklinde size geri veriyor. Şu anda her istasyonda günlük 5 bin ile 20 bin TL arasında para bozduruluyor. Ancak yeni olmasından dolayı bazı yolcularda "Ya makine bozulursa!" korkusu hakim. Bu nedenle para bozarken geleneksel yöntemden vazgeçmeyip esnaflara gitmeye devam edenler de var.
Modern soruna geleneksel çözüm
Makineleri kullananlar sadece yolcular değil. Çevredeki esnaflar da bozuk paraya ihtiyacı olduklarında en yakın metronun yolunu tutuyor. Bu da sistemdeki paranın gün ortasında tükenmesine neden oluyor. İşlek duraklardaki istasyon amirleri, sorunun çözümünü, çalışan makinelerin üzerine "Bozuk!" yazılı tabela asarak bulmuş. Bazı duraklarda ise makineler istasyonların iç bölümüne kurulmuş. Turnikelerden geçmeden makinelere ulaşılamıyor. Bu sırada güvenlik görevlileri devreye giriyor. Siz istasyon dışında beklerken görevliler paranızı bozmanıza yardımcı oluyor.
ZAMAN
