İSLÂM HUKUKUNDA ŞAHİTLERİNADALET SORUŞTURMASI: TEZKİYE*Mahkemede şahitlik yapacak kimsede İslâm hukuku açısından belli şartlar aranır.
Hâkimin taraflar arasında „şahitlik ile ispat delili‟ne dayalı olarak hüküm
vermeden önce şahitlerin güvenilir olduğuna ilişkin gerekli gizli ve açık araştırmayı/soruşturmayı
yapması ve takdir yetkisini kullanırken de şahitlerde „adalet
vasfı‟ bulunduğunu tespit etmesi gerekir. Yazar “tezkiye” başlığını verdiği bu bö-
lümde “müzekkinin sıfatları”, “tezkiye çeşitleri” ve “müzekkilerin sayısı” örneklerinde
konuyu bütünlük içinde ve özet olarak sunmuştur.
ication of the „adâla
[Çevirenin Önsözü: İslâm hukukunda şahitlik, şahitlerin güvenilirli-
ği ve adalet vasfı taşıdıklarının tespiti üzerinde önemle durulmuştur.
Şahitlerdeki adalet vasfının gerçekten bulunup bulunmadığı, bunun
araştırılarak ortaya çıkartılması ve hâkimin hükmünü buna dayanarak
vermesi İslâm yargılama hukukunda ve ilgili eserlerde incelenmiş
olan önemli bir meseledir. Bu meselenin tarihî gelişimini de
kapsayacak ayrıntılı ve müstakil çalışmalara ihtiyaç vardır. Ancak
şimdilik İslâm ceza hukuku alanında yaptığı çalışmalar ile tanınan
bir yazarın kitabından konuya ışık tutacağına inandığımız muhtasar
bir bölümün çevirisiyle yetiniyoruz. Çevirdiğimiz bu bölüm, Kahire
Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyelerinden Dr. Ahmed Fethî
Behnesî‟nin Nazariyyetü’l-isbât fi’l-fıkhi’l-cinâiyyi’l-İslâmî adlı eserinden
alınmıştır. Bu eserin dışında müellifin ceza hukuku alanında çok
sayıda çalışması mevcuttur.
Tezkiye konusuyla ilgili bu çeviriyi yapmaktaki amacımız, klasik İslâm
fıkhı ile modern hukuk sistemini karşılaştırmak isteyen araştırmacılara
konuyla ilgili olarak özet bir bilgi sunmaktır. Ayrıca İslâm
hukuku eserlerinde yer alan çeşitli nazariye ve görüşlere ışık tutmak
suretiyle bunların ilgilileri tarafından günümüz uygulamaları ile
mukayese edilmesine bir nebze imkân sağlamak arzu edilmektedir.
Bu vesile ile de insanlara daha faydalı olabilecek görüşlerin seçilmesine
az da olsa katkı sağlamayı düşünüyoruz.]
A. Müzekki’nin Sıfatları
Müzekki, şahidin adaletli olduğuna şahitlik eden kimsedir. Hâ-
kime düşen görev, salih bir müzekki seçmesidir. Bu kişinin dünyalı-
ğa fazla rağbet etmeyen bir kimse olması gerekir ki, para vb. şeylerle
kandırılamasın. Yine bu kişinin insanlar hakkında tecrübe sahibi
olması yanında onların arasına katılan biri olması da gerekir. Kendi
köşesinde oturan biri müzekki olamaz. Çünkü bu görev ancak devamlı
takip ve ilgi (müdâhale)1
ile öğrenilebilir. Müzekki, cerh ve
ta„dîl sebeplerini tanıyabilmesi için fakih olmalıdır.
1 İbnü‟l-Hümâm, Fethü’l-kadîr, 1356, c. VI, s. 13; Desûkî,
http://www.dinbilimleri.com/Makaleler/196207597_1103110710.pdf