Gönderen Konu: Doğu Medreseleri  (Okunma sayısı 4661 defa)

0 Üye ve 1 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

Çevrimdışı MollaHasan

  • Yeni üye
  • *
  • İleti: 5
  • Sadakat Forum "Seviyeli İslami Forumunuz.."
Doğu Medreseleri
« : 29 Haziran 2016, 06:36:06 »

Doğu medreseleri çok köklü tarihi olan ve bir çok büyük alim (günümüz dahil) yetiştiren medreselerdendir. Türkiyemizin doğu ve güney doğu bölgelerinde çok yaygın olmakla beraber doğu ve güney doğu sınırmızdaki bazı ülkelerde de eğitimi sürdürmektedirler.
Medresede Müderrislere Seyda, Molla Cami altı talebelere faqi, Molla Cami üstü talebelere talib diye hitap edilir. Bazılarında molla cami üstü talebelere de dense de genellikle icazet almış olanlara molla yahut mele denir. Mollalar eğer müderrislik yaparlarsa Seyda Molla diye hitap edilir.
Doğu medreselerinde Karadeniz ve Batı medreselerinin aksine alet ilimlerin üstüne çok düşülür. Seydalar der ki "Elinle masa sandalye yapamazsın. Çekiç çivi kullanarak yaparsın ama zorlanırsın. Matkapla rahatlıkla yaparsın." Yani alet ilimleri olmadan olmaz. Az olursa olur ancak zor olur. Çok olursa en iyisidir. Fakat ali ilimlerin üzerine fazla düşülmez.
Metin ezberine çok ağırlık verirler. Çoğu kitap "metni ezberle-şerhi çalış" şeklinde okutulur.
Okunan kitaplar genellikle:
Emsile (ezber)
Bina (ezber)
Avamili birgivi (ezber)
İzzi (ezber) (maksud yerine tercih edilir)
Avamili cürcani (ezber)
Acurrumiyye (ezber)
Tuhfetusseniyye (acurrumiyyenin şerhidir. günümüzde okutulur eskiden okutulmuyordu.)
Zuruf (ezber)
Terkib (ezber) (aynı rehberul avamil gibi avamili cürcaninin irabını anlatır.)
Sadullahissağir (avamili cürcaninin şerhidir)
İzhar (ezber)
Metnul muğni (ezber)
Şerhul muğni
Sadeddin (izzi şerhidir)
Kavaid (ezber)
Hallul meakıd (kavaid şerhi)
Şerhul kıtır / şerhu katri'n-neda
Kafiye (ezber)
Elfiyye (ezber)
İbnu akil (elfiye şerhidir asıl okutulacak olan suyutiye hazırlık için okutulur.)
Suyuti (elfiye şerhi)
Molla cami (kafiye şerhi)
Sarf ve nahiv böylece biter. ancak alet ilimler bitmez
Muğnittullab (mantık kitabı isagoci şerhi)
Fenari (isagocinin daha ağır bir şerhi)
Kavlu ahmed (Fenarinin üzerine haşiye)
Tahrir (şemsiye adlı mantık kitabının şerhi)
Risaletul vadı (arapçanın kısmi dil felsefesinden bahseder.)
Şerhul isam (istiare ilmiyle ilgili bir kitaptır)
Abdulvehhab alel velediyye (münazara adabını anlatır)
Şerhu muhtasaril meani (meşhur telhis adlı belağat kitabının şerhidir)
Cemul cevami (şafii mezhebinde usulu fıkıh kitabı, eğer talebe hanefiyse miratul usul okutulur)
Tuhfetul murid / Şerhul akaid (eğer hiç hanefilerin bulunmadığı bir belde ise tuhfetul murid okunur eşari itikadından, eğer hanefi de varsa şerhul akaid okunur)

Alet ilimlerin üzerine bu kadar düşülmesine rağmen usulu hadis ve usulu tefsir okutulmaz. ve bu alet ilimlerin yanı sıra fıkıhtan ğayetul ihtisar, baycuri, ianetuttalibin, muğnil muhtac gibi kitaplar okutulur. Eğer talebe hanefi ise medresenin durumuna göre değişir. Eğer imkanları kısıtlıysa hanefi fıkhından hangi kitap ellerine geçerse onu okuturlar. eğer imkanları bolsa nurul izah mülteka lübab ihtiyar damad kitaplarından okuturlar. hadis ilminde tüm doğuda değişmez kalıp olmakla beraber riyazussalihin ve tac kitapları okunur. Tefsir ilminde celaleyn tefsiri bitirilmeye gayret edilir. Doğunun vazgeçilmezi savi (celaleyn üzerine haşiyedir) okutulur. Safvetuttefasir okutulur. Bazıları beydavi tefsirinden de okutur. Bunların yanında çok küçük bir farsça kavaid kitabı ezberletilir ve şiir kitapları üzerinden farsça öğretilir. Çeşitli ilimlerden de okumalar yapılır. Seydalar molla cami üstü talebelerden artık kendilerini geliştirmeleri için boş vakitlerde çeşitli kitap okumalarını ister. faqilerin boş vakitleri yoktur. Derslerden sonra yemek hazırlama bulaşık temizlik vazifeleri faqilere aittir. molla cami bittikten sonra bu görevlerden muaf olurlar. Bir hücrede sıra kitaplarında en ileri seviyede olan talebe hücrenin miridir. Sözü tutulur. Seyda varken yardımcısı, yokken seyda gibidir.