ELAZIĞ – KEBAN İLÇESİNE BAĞLI GÖKBELEN KÖYÜ SINIRLARI İÇERİSİNDE BULUNAN ZİYARET DAĞININ TEPE KISMINDADIR.
Pir (Seyyid) Hasan Zerraki’nin türbesi, ilçeye 47 km. mesafede bulunan Gökbelen (Zırkı) köyünde ortalama 1500 metre yükseklikteki Ziyaret Dağı adı verilen yerde bulunmaktadır. Türbe kare planlı ve üstü çatılı olup herhangi bir mimari özelliği yoktur. Giriş bölümü, makam bölümü ve mescit bölümü olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünün sol tarafında yer alan mescit aynı zamanda misafirhane olarak da kullanılmaktadır. Türbenin etrafında kendisiyle beraber savaşıp bu bölgede şehit düşen askerlerin mezarları yer alır.
[toggle title=”Pir Seyyid Hasan Zerraki hazretleri’nin Seyyidlik Şeceresi” load=”hide”] Şerif Doğan’ın verdiği şecere şöyledir
”Başarıyı sağlayan Allah’tır ” Rahman ve rahim olan Allah’ın adıyla,O’ndan yardım dileriz. Hamd alemlerin rabbi olan Allah’a mahsustur. Yine hamd kadim ve devamlı olan, celal ve ikram sahibi, kendisine elem ve dertler bulaşmayan, yokluk ve geçici şeylerden uzak olan Allah’a mahsustur. Yine öyle bir Allah’a hamd olsun ki peygamberlerin bulunduğu yerleri insana kıble, evliyaların türbelerini de insanlara ziyaretgah kılmıştır. Onların ipine yapışan onlara tevasül eden hidayete erer ve ”Başarıyı sağlayan Allah’tır ” Rahman ve rahim olan Allah’ın adıyla,O’ndan yardım dileriz. Hamd alemlerin rabbi olan Allah’a mahsustur. Yine hamd kadim ve devamlı olan, celal ve ikram sahibi, kendisine elem ve dertler bulaşmayan, yokluk ve geçici şeylerden uzak olan Allah’a mahsustur. Yine öyle bir Allah’a hamd olsun ki peygamberlerin bulunduğu yerleri insana kıble, evliyaların türbelerini de insanlara ziyaretgah kılmıştır. Onların ipine yapışan onlara tevasül eden hidayete erer ve yücelerin yücesine çıkar. Salat ve selam, evellerin ve ahirlerin efendisi ve peygamberin sonuncusu emin elçiye olsun.onun temiz…ve evladına da olsun.Kıyamete kadar gök ve yerin ahalisinin selamı bilhassa müminlerin emiri,takva sahiplerinin imanı, dinin direği, ulu kahraman,putları kıran, orucu orucla tutan ebutalibin oğlu imam Ali’ye olsun.Yine salat ve selam,nebin AS torunu, kerametlerin denizi olan hasana olsun. yine salat ve selam veli ve muttakilerin efendisi, şehitlerin reisi,iki cihan güneşinin göz nuru olan imam hüseyine olsun.Yine salat ve selam halkı hidayete çağıran yıldız insan imam bakıra olsun.Yine selam ve salat, imam zeynel abidin ve imam bakır’a olsun ki bunlar temiz bir soydan ve insanların en iyisidirler. Yine salat ve selam, tarikatın mürşidi olan imam cafer-ı sadıka olsun.Yine salat ve selam çok şükreden,sırları saklayan imam Musa Kazım’a olsun.Yine salat ve selam, iyi insanların gözünün nuru olan Ali bin Musa Rıza’ya olsun.Yine salat ve selam sehere ve çömertliğin kaynağı olan imam Muhammed Cevvad’a olsun.Yine salat ve selam Yıldız insan imam el-Hasan el Askerinin üzerine olsun. Ve yine salat ve selam Allah’ın çekilmiş kılıncı zahir ve batıni alim-i müminlerin göz nuru imam Muhammed Mehti’ye olsun.Allah’ın salat ve selamı Resulünün üzerine olsun. Bilhassa, seyyid Hamza, bin seyyid Gazi,bin seyyid Şeyh, bin seyyid Musa, bin seyyid Said,bin seyyid İzzetin,bin seyyid Zeyd,bin seyyid Salih,bin seyyid Davut,bin seyyid Gazi,bin seyyid Hasan Zerraki,bin seyyid Abdurrahman, bin seyyid şeyh Ahmed,bin seyyid kasım,bin seyyid tahir,bin seyyid Cafer,bin seyyid sait,bin seyyid cafer,bin seyyid İsmail Ekber,bin cafer es-Sadık,bin imam Muhammed Bakır,bin imam Zeynelabidin,bin imam hüseyin (kerbela şehidi),bin imam Ali Murtaza kerremellah-u vechehu,bin ebuTalip,bin Abdulmuttalip,bin Hişşam,binMenaf,bin Kusey,bin Kilap,bin Mürre,bin Kalb,bin lüvey,bin Galip,binTekr,bin Malik,bin Nazar,bin Kinane, bin Hücayme,bin Muverek,bin İlyas,bin Menzer,bin Neder,bin Mad,bin Adnan,bin Evd,bin Ezdir,bin Nebe,bin süleyman,bin Hamd,bin Kaydar,bin İsmail,bin İbrahim(Allahın dostu A.S),bin Tarih,bin Nubar,bin Esu,bin Ergup,bin Talip, bin Gabir,bin Salih,bin takser,bin Sam,bin Nuh,bin Lehel,bin Mute,bin Şeyh Ehnu, bin Dekve,bin İdris(Aleyhi selam),bin Besd,bin Hemla,bin Kesan,bin Emuş,bin Şit(Aleyhi Selam),bin Adem, Allah’ın salat ve selamı onların ve bizim Nebimiz olan Hz Muhammed’e olsun.Amin ey merhametlilerin merhametlisi.”
[/toggle]
Seyyid Hasan Zerraki aslen Bağdat’ın Zerrak Mahallesinden olup “Zerraki” lakabı da buradan gelmektedir. Künyesi Ebu Nasır Gazi’dir. Abdurrahman oğlu Pir Hasan Zerraki’nin dedesi Şeyh Ahmet olup soy ağacı İmam Zeynel Abidin ve Hz. Ali’ye kadar uzanır. Pir Hasan Zerraki Bağdat’tan Medine’ye, oradan da ordu komutanı olarak Anadolu’ya gelmiş ve Bizans’a karşı seferler yapmıştır. Önce Batman yakınlarındaki Hasankeyf, Mardin sonra Harput’a gelmiş, Malatya sancaktarı ile işbirliği yaparak bu bölgede bazı kaleleri fethetmiştir. Bu kalelerden biri de bugün Gökbelen (Zırkıbaz) köyü önünde yer alan barınak niteliğindeki kaledir. Bu yörede Bizans tarafından gelen akınlara karşı çetin mücadeleler yapılmış ve savaşlar verilmiştir. Komutan Seyyid Hasan Zerraki, Bizans akınlarına karşı verdiği son mücadelesinde yetmiş arkadaşıyla kalmış ve bu bölgede şehit olmuştur. Bugün Zırkı yöresi ve çevre yörelerde bazı tepelerin üzerinde mezarları bulunan ve çoğunun ziyaret olarak anıldığı bu mekânlar muhtemelen bu son şehitlere ait olmalıdır. Bugün Pir Hasan Zerraki türbesinin çevresinde birçok şehit mezarı bulunmaktadır. Bunlardan Gazi Baba ve birkaç arkadaşının mezarı bellidir.
Pir Hasan Zerraki’nin isminin mahlasları arasında “Zerraki” nin yanında “Zerrafi” de kullanılır. Zerrafi Yesevi geleneğinde Büyük veli, Allah’ın emirlerini yayan, irşat eden, kurtuluşa götüren, Hz. Peygamberin soyundan, keramet ehli ve evliya gibi manalara gelen bir tarikat ünvanıdır. Yine isminin başındaki ‘Pir’ ünvanı Orta Asya kökenli tarikatlarda kullanılan bir ünvandır.
Pir Hasan Zerraki Mardin Artukluları döneminde “Ezraki” olarak da anılır. Rivayete göre zamanla “E” harfinin düşmesiyle Zırkı olarak anılmıştır. Daha sonra ona atfen bugün türbesinin de bulunduğu bu bölgeye “Zırkan” denilmiştir Ramazan Demir’in Zırkı Yöresi ve “Seyyid Hasan Zerraki Ziyareti” adlı eserinde, Seyyid Hasan Zerraki’nin başında bulunduğu veya mensubu olduğu İslam ordusunu temsil eden ve üzerinde fetih ayeti yazılı olan sancağı, kendi soyundan gelen kişilerce günümüze kadar ulaştırılmıştır. Harput sancağına bağlı olarak Keban hakkında yazılan 1896 tarihli salnamelerde kayıtlara geçmiş bu bölgede iki tane tekke ve zaviye kurumundan bahsedilir. Keban sınırları içinde yer alan bu iki tekkeden biri Pir Hasan Zerraki’ye aittir. Zırkı yöresinde (Bazuşağında) olan bu tekkenin varlığı hem salnameler hem de mevcut şecere tarafından doğrulanmaktadır Bugün Hasankeyf, Diyarbakır, Mardin ve Hazro yörelerinde de Pir Hasan Zerraki’ye ait olduğu söylenen türbeler mevcuttur. Ancak bu ziyaret yerlerinde Pir Hasan Zerraki hakkında verilen bilgiler nakl-i rivayete dayalı ifadeler olup herhangi bir yazılı belge mevcut değildir. Fakat hakkındaki bilgi ve veriler yazılı belgeye dayalı olan Seyyid Hasan Zerraki türbesi, bugünkü Keban’a bağlı Zırkı yöresine ismini veren ve Ziyaret Dağı adı verilen mevkide medfun şehit türbesidir.
Menkıbeye göre, Pir Hasan Zerraki’nin yaşadığı dönem Selçuklular dönemine tekabül eder. Selçuklular Diyarbakır, Mardin, Harput, Mıcıngert ve Hasankeyf (Hısn-ı Keyf) yöresini de içine alan bölgenin tek hâkimiydi. Bu dönemde bu bölgeyi Selçuklular adına komutan Emir Artuk bin Ekseb idare etmekteydi. Emir Artuk şeyhin yaygınlaşan bu ününden korkar ve onu dibi su ile dolu Mardin Kalesindeki bir zindana hapseder. Pir Hasan Zerraki zindanda sızan ışığın huzmeleri ile birlikte dışarı çıkarak abdest alır ve namaz kılar. Bunu birkaç defa gören nöbetçiler durumu Emir Artuk’a bildirirler. Şeyhin kerametlerini anlayan Emir de yaptığından pişmanlık duyar ve gelip Şeyh Hasan Ezraki’den af diler v