EKONOMİ 21.09.2005 ÇARŞAMBA
Kaçak elektrik kullanımında özel hastaneler ve marketler ilk sırada
Türkiye’ye yıllık yaklaşık 3 milyar dolara mal olan kaçak elektrik kullanımı, bütün çabalara rağmen engellenemiyor.
Türkiye Elektrik Dağıtım AŞ’nin (TEDAŞ) yaptığı çalışmaya göre, kaçak elektrik tüketimi ve parasal değer açısından işyerleri (ticarethaneler) birinci sırada geliyor. İşyerlerini özel konutlar takip ederken, üçüncü sırada sanayi kuruluşları yer alıyor. Ticarethaneler arasında özel hastaneler, büyük marketler, oteller, ütücüler, tekstil, plastik enjeksiyoncular, su pompacıları öne çıkan kuruluşlar. Zaman’ın sık sık gündeme getirdiği kaçak elektrik kullanımı, kararlı mücadele sonucu Türkiye genelinde yüzde 20’lere kadar çekildi. Ancak, bazı illerdeki kayıp-kaçak oranı yüzde 70-80’lerde seyrediyor. Elektrik tarifesindeki ücret farklılığının kaçak kullanım oranını artırdığı belirtiliyor. Sanayide kullanılan elektriğin ticarethanelere göre ucuz olduğunu kaydeden uzmanlar, sanayi sicil belgesi alamayan işyerlerinde kaçak kullanımın yüksek seyretmesini manidar buluyor. Bakkal ve büfenin yanı sıra özel hastaneler, büyük marketler, bazı tekstil şirketleri, su pompacıları, plastik enjeksiyoncuları gibi elektrik tüketimi yoğun olan kuruluşlar da ticarethane tarifesi ile elektrik tüketiyor. Çalışmalar, söz konusu yerlerin kaçak kullanımda ilk sıralarda yer aldığını gösterdi. Kaçak dağılımında yakalanan abone sayısı bakımından meskenler öne çıksa da, tüketilen elektrik ve bunun parasal karşılığı bakımından ticarethaneler ilk sırada yer alıyor.
Türkiye geneli, yakalanan kaçak elektrik kullanımında, abone sıralamasına göre meskenler yüzde 64 ile birinci sırada bulunuyor. Meskenleri yüzde 33 ile ticarethaneler takip ederken, resmî daireler yüzde 0,9 ile üçüncü sırada yer alıyor. Kaçak kulanımın parasal değeri olarak yüzde 67 ile ticarethaneler birinci, yüzde 24 ile konutlar ikinci sırada. Sanayi kuruluşları ise yüzde 3 ile üçüncü durumda. Tüketim açısından (kwh) kaçak kullanılan elektriğin yüzde 61'i ticarethanelere, yüzde 30'u konutlara ve yüzde 4'ü de sanayi kuruluşlarına ait.
Elektrikte kayıp-kaçağın azalması, denetimdeki kararlılığa bağlanıyor. Elektrik Mühendisleri Odası Başkanı Kemal Ulusaler, kaçak elektrik kullanımının özellikle küçük ölçekli sanayilerde konutlara göre daha fazla olduğuna işaret ederek, “Küçük ölçekli bir sanayi işletmesi ayda yaklaşık 4-5 bin yeni liralık elektrik tüketir. Bu rakam konutların yıllık tüketiminden fazla. Bu işletmelerdeki kaçak tüketim yan yana konulduğunda ciddi bir yekün teşkil eder.” bilgisini veriyor. Ulusaler, son yıllarda kayıp-kaçakla mücadelede başarı elde edildiğine vurgu yaparak "Özellikle son iki yıldır kaçakla mücadelede iyi çalışmalar yapılıyor. Fakat, bu yeterli değil. Kamu otoritesi bu konuda kararlılığını daha çok göstermeli. Elektrik fiyatları da Türkiye'de çok pahalı. Özellikle sanayide tüketilen elektrik. Fiyatların düşürülmesi kaçağı azaltır." diyor.
TEDAŞ'ın son verilerine göre bazı illerdeki elektik kayıp-kaçak oranları (teknik kayıp ve kaçak) yüzde 70'lerin üzerinde seyrediyor. Haziran 2005 yılı itibarıyla Türkiye geneli kayıp-kaçak oranı yoğun denetimler sonucu yüzde 20'ye indi. Ancak Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ndeki bazı illerdeki kayıp-kaçak oranı bütün çalışmalara rağmen düşürülemiyor. Mardin yüzde 79 ile en fazla kayıp-kaçağın yaşandığı il olurken, bu ili yüzde 70 ile Van ve Şanlıurfa izliyor. Diyarbakır yüzde 68, Hakkari yüzde 67, Batman yüzde 66 oran ile en fazla kayıp-kaçağın olduğu illerin başında geliyor. Elektrik kayıp-kaçağının en az olduğu il Denizli. Yüzde 0,89 oran ile Denizli, kayıp-kaçağın en az olduğu il olurken, bu ili yüzde 2,83 ile Konya, 4,86 ile de Karabük izledi. TEDAŞ yetkilileri, bazı sanayi bölgelerinde kayıp-kaçağın çok az olmasının, sanayi tesislerinin elektrik şebekelerinin hemen yanında olmalarına bağlıyor. Şebekeye yakın olan sanayi kuruluşlarında teknik-iletim kayıpları olmuyor veya ilgili kuruluş, ana şebekeden sonraki iletim hattını kendisi kurduğu için iletim kayıpları TEDAŞ'a yansımıyor.
Elektrik abonelerinin dikkat etmesi gereken hususlar
Elektrik şirketinden geldiğini söyleyenlere mutlaka kimlik sorun. Emin olmadan hiçbir şekilde sayaca ve tesisata müdahale edilmesine izin vermeyin.
Görevli elemanın sayaç veya tesisatta bir işlem yapması halinde yaptığı işle ilgili imzalı belge istenmeli, vermediği takdirde şirkete başvurulmalı.
Hiçbir şekilde şirket görevlilerine elden fatura ödemesi yapmayın.
Endeks okuma ihbarı alındığında sayacın üzerindeki bilgiyle karşılaştırılmalı.
Sayaç mühürsüz ise en kısa zamanda müracaat edilmeli ve belge alınmalı.
Sayaç mühürlerini kontrol edin.
Sayaç veya tesisat çevresinde şüpheli kişilerin görülmesi halinde mutlaka ilgili şirkete ve polise haber verin.
Kaçak elektrik kullananları şirkete bildirin. Unutmayın; kaçak elektrik kullananların tüketimlerini de düzenli aboneler ödüyor.
İllere göre kayıp-kaça rakamları
İl
Kayıp-Kaçak Oranı (%)
Diyarbakır
68,79
Mardin
79,43
Siirt
42,04
Şanlıurfa
70,20
Batman
66,96
Şırnak
65,46
Bitlis
62,03
Hakkari
67,46
Muş
64,26
Van
70,66
Ağrı
49,71
Erzincan
17,60
Erzurum
44,05
Kars
35,12
Bayburt
11,44
Iğdır
44,48
Ardahan
26,91
Artvin
21,66
Giresun
16,23
Gümüşhane
20,51
Rize
11,41
Trabzon
12,41
Bingöl
42,66
Elazığ
13,13
Malatya
12,95
Tunceli
21,07
Sivas
5,85
Tokat
21,57
Yozgat
11,51
Adana
11,55
Gaziantep
15,02
Hatay
15,72
Mersin
18,87
Osmaniye
8,45
Kilis
22,31
Kırşehir
13,17
Nevşehir
21,06
Niğde
9,88
Aksaray
33,17
Konya
2,83
Karaman
48,37
Kastamonu
9,23
Ankara
14,06
Kırıkkale
6,42
Zonguldak
12,94
Bartın
12,94
Çankırı
10,34
Karabük
4,86
Malatya
10,64
Burdur
13,43
Isparta
8,27
İzmir
11,00
Manisa
14,59
Balıkesir
15,82
Bursa
11,41
Çanakkale
13,77
yalova
22,49
Edirne
20,61
kırıkkale
11,16
Tekirdağ
13,14
İstanbul-Anadolu
10,48
Sakarya
15,11
Bolu
6,22
Düzge
12,22
Kocaeil
15,84
Afyon
17,51
Bilecik
12,23
Eskişehir
14,80
Kütahya
5,48
Uşak
7,52
İstanbul-Boğaziçi
16,33
Aydın
21,03
Denizli
0,89
Mağla
16,25
Adıyama
14,27
Kahramanmaraş
12,66
Amasya
8,03
Çorum
11,13
Ordu
14,74
Samsun
17,74
Sinop
26,09
Kaynak: Tedaş (Haziran 2005 İtibariyle).
21.09.2005
İstanbul
zaman gazetesi vah yavru vatan :cry: :?
