Allah’IN HOŞLANMADIĞI FİİL VE DAVRANIŞLAR
Kur’an’da Allah’ın hoşlanmadığı fiil ve davranışlar; kerh,kürh ve kerâhe kavramları ile ifade edilmiştir.K-r-h kökü; bir şeyden hoşlanmamak, istememek, sevmemek, çirkin görmek anlamındadır.
“Kerâhe” kavramı Kur’an’da “hubb” kavramının mukabili olarak kullanılmıştır.Şu ayeti örnek olarak zikredebiliriz.”Bazen hoşunuza gitmeyen (en tekrahu) bir şey hakkınızda hayırlı olabilir.Sevdiğiniz (en tühıbbu) bir şey de hakkınızda şer olabilir…”(2/216)
İsra Suresinin 22. ayetinden 38. ayetine kadar 11 emir, 11 yasak zikredildikten sonra 38. ayetinde “Bütün bunlar, kötü olan, Rabbinin katında hoş görülmeyen şeylerdir” buyurulmuştur
Ayette geçen “mekruh”.kelimesi; hoşlanılmayan, kızılan,razı olunmayan şey demektir.(Beydâvî 1V,38) Bu 11 emir ve yasak insanın ; fert,aile,toplum hayatında kendisine,ailesine , diğer insanlara ve Allah’a karşı görevlerini genel hatlarıyla içermektedir.Bu emir ve yasaklar şunlardır:
EMİRLER
-Sadece Allah’a ibadet etmek,
-Ana-Babaya iyilik etmek.,güzel söz söylemek ve iyi davranmak,
-Ana-Babaya merhametli ve mütevazı olmak,
-Ana-Babaya dua etmek,
-Salih insan olmak,
-Tevbe etmek,
-Akraba,fakir ve yolculara yardım etmek,
-Muhtaç insanlara yumuşak söz söylemek,
-Verilen söze ve yapılan sözleşmeye uymak,
-Ölçüyü tam yapmak,
-Doğru terazi ile tartmak,
YASAKLAR
-Allah’tan başka ilah edinmek,
-Ana-Babaya öf demek, (Kalplerini kırıcı fiil.söz.davranışın en hafifi dahil)
-Ana-Babayı azarlamak,
-Malı-Mülkü,nimetleri saçıp savurmak,
-Cimrilik etmek,
-Açlık korkusuyla çocukları öldürmek,
-Zinaya yaklaşmak,
-Haksız yere insan öldürmek,
-Haksız yere yetim malı yemek,
-İnsanın iyice bilmediği şeyin ardına düşmesi(konuşması,fikir beyan etmesi)
-Yer yüzünde şımararak (müstağni bir şekilde) yürümesi.
Rabbimiz, Kur’an’da emir ve yasaklarına aykırı davranılmasından hoşlanmadığını açıkça bildirmiştir.(Taberi 1X 15/89-Kurtubî X 262)
Fert ve toplumların dünya ve ahiret saadetlerini elde edebilmeleri için Kur’an’da bir çok emir ve yasak beyan edilmiştir.Bunlar tamamen insanların yararınadır.Allah yarattığı kulunu en iyi bilen olması hasebiyle bu emir ve yasakları koymuştur.Emir ve yasaklarına uyanlardan razı olup sever, uymayanlardan razı olmaz ve hoşlanmaz.
Kur’an’daki bu emir ve yasaklardan bazı örnekleri zikredecek olursak;
Allah’IN HOŞLANMADIĞI FİİL VE DAVRANIŞLAR
Allah’ın Emirlerinden Örnekler:
• Allah’a,Peygambere ve Kur’an’a iman etmek (64/8,4/136)
• Allah’a ibadet etmek (4/36,22/77)
• Allah’ı çok zikretmek(anmak) (7/205,33/41)
• Allah’ı noksan sıfatlardan tenzih etmek(tesbih) (33/42)
• Allah’ı övmek (hamd) (1/1,9/112)
• Allah’a sarılmak (i’tisam) (4/36,22/77)
• Allah’tan korkmak (haşye,havf)(2/150)
• Allah’a karşı gelmekten sakınmak (ittika) (2/194,196, 3/102)
• Allah’ın ipine (Kur’an’a) sarılmak(i’tisam) ve uymak (ittiba) (3/103,6/155)
• Allah ve Peygamberin davetine icabet etmek (isticâbe)(8/24,42/38,47)
• Allah’a ve Peygamberine itaat etmek(4/59)
• Allah’tan af dilemek( istiğfar)(73/20)
• Allah’ın hükümlerine sabretmek (76/24)
• Beş vakit namazı ve Cuma namazını kılmak (salat)(17/78,62/9)
• Namazda saygılı olmak (huşû) (23/2)
• Namazda sabretmek (ıstıbar)(20/132)
• Namazı korumak/vaktinde kılmak (muhafaza)(23/9)
• Namaz için abdest almak (vudu’)(5/7)
• Su bulamayınca temiz toprakla teyemmüm etmek(4/6,43)
• Eş ve çocuklarına namazı emretmek (20/132)
• Avret yerini örtmek,sıcak soğuktan koruyacak elbise giymek(7/30)
• Cünüplükten gusletmek(5/6)
• İmkanı olanların hac yapması(2/196)
• Ramazan orucunu tutmak (savm) (2/183,185)
• Zengin olanların zekat vermesi (22/77,23/4)
• Rızkı verenin Allah olduğunu bilmek (11/6,43/32,51/58)
• Allah’a güvenmek (tevekkül) (3/159)
• Helal ve temiz olan şeylerden yiyip içmek(2/168,5/88)
• Hayır işleyip ,hayırda yarışmak( 2/148,22/77,3/114,23/61)
• Allah’tan gelene razı olmak (2/226)
• Nimetlere şükretmek(28/53,39/10)Musibetlere sabretmek(28/53,39/10)
• Günahlara tevbe etmek(4/16,66/8)
• İman ve ibadette ihlaslı olmak84/145)
• Şeytanı düşman bilmek(35/5,6)
• Öfkeye hakim olmak(3/134)
• İyiliği emredip,kötülüğü nehyetmek(9/72)
• Yalan kötü ve çirkin sözlerden kaçınmak(4/148,22/30)
• Doğru sözlü olmak(33/70,71)
• Akrabalara iyilik etmek(16/90,4/36) Yetimlere,fakirlere,komşulara,arkadaşlara ve yolculara yardım etmek(4/36)
• Allah yolunda harcamak(infak)(2/195,261)
• Emanete riayet(23/8),sözleşmeye uymak( 5/1)
• Kadınlara mehirlerini vermek(4/4),iyi geçinmek(4/19)
• Yakıtı taş ve insan olan cehennemden sakınmak(2/24,3/131)
• Nefsini,eşini,çocuğunu cehenneme gitmeye sebep olan inanç,söz,fiil ve davranışlardan korumak(66/6)
• Gözlerini haramdan korumak(24/30,31)
• Kötü zandan sakınmak(49/12)
• Müslüman olarak ölmek(3/102)
• Eşyaya ibret nazarıyla bakmak(16/66,6/11)
• İlim tahsil etmek(39/9,30/59)
• İçki,uyuşturucudan sakınmak(5/90)
• Adaletle hükmetmek(4/58),şahitliği dosdoğru yapmak(4/59,135)
• Müslüman amirlere itaat etmek(4/59) çalışmak(53/39)Emanetleri(işleri)ehline vermek(4/58)
• Allah yolunda cihat etmek,gerektiğinde savaşmak(2/90,5/35)
• Verilen selamı almak(4/86),Müslümanların arasını düzeltmek(ıslah)(8/1)
• İyilik ve takva üzerine yardımlaşmak(5/2),Doğrularla beraber olmak(9/119),Ahiret gününden korkmak(31/34),hazırlanmak(59/18)
• Müşriklerden yüz çevirmek(6/106)
• Günahın açığını da,gizlisini de terk etmek(6/120),ihlasla dua etmek(7/29,54,55)
• Kur’an okunduğu zaman susmak dinlemek(7/204),ayetler üzerine düşünmek,öğüt almak(38/29)
• Fitneden sakınmak(8/25)
• Kafirlere karşı savaşa hazırlıklı olmak(8/60) önderleriyle savaşmak,mücadele etmek(8/12)
• Dosdoğru olmak(11/112),İnsanları Allah yoluna çağırmak(16/125)
• Kadınların başlarını örtmeleri(24/31),Bekarları evlendirmek(24/32)
• İşleri danışma ile yapmak(şura) (42/38),zulme uğrayanlara yardım etmek(42/39)fasıkların haberinin doğruluğunu araştırmak(49/6)
• Borç vermek(57/11,73/20)
• Meclislerde yer açın denilince açmak(58/11)…..
Allah’ın Yasaklarından Örnekler
• Allah’ın ayetlerini veya ayetlerde bildirilen gerçekleri inkâr etmek,yalanlamak(6/21,49)
• Allah’a ortak koşmak(şirk)(4/47,115),İmana şirk karıştırmak(6/82)
• Allah’a yalan isnat etmek(4/50,3/94),ikiyüzlülük yapmak(münafıklık)(4/145)
• Allah’ın helal kıldığı şeyleri haram kılmak(5/87)
• Allah’ın rahmetinden ümit kesmek(39/53),ayetlerinden yüz çevirmek(6/4,34/22),eskilerin masalları demek(68/12-15)
• Allah’ın zikrini/Kur’an’ı (emir ve yasaklarını) görmezlikten gelmek(43/36)
• Allah’ı unutanlar gibi olmak(59/19),Allah,Peygamber ve mü’minlerin düşmanlarıyla dost olmak(58/22,60/1),mü’minleri bırakıp kâfirleri dost edinmek(4/144)
• Allah ve Peygamberine hainlik etmek(8/27),meleklere Allah’ın kızları demek(17/40)
• Gıybet etmek(49/12),insanlarla alay etmek(49/11),çirkin sözleri dinlemek(17/36),arzu ve hevaya uymak(12/53,25/43),israf etmek(17/26-27,25/67),yapılan iyiliği verilen sadakayı başa kakmak(2/262,264)
• Büyüklenmek(kibir)(31/8,17/33-38),yalan yere yemin etmek(5/89),insanlara zulmetmek(4/168,42/42),hainlere zalimlere yardımcı olmak(4/105-107)
• Allah’ın ayetlerinin inkar edildiği,yalanlandığı yerlerde oturmak(4/140)
• Zinaya yaklaşmak(17/32)
• İnsanları Allah yolundan alı koymak(4/167),günah ve düşmanlık üzerine yardımlaşmak(5/2),azgınların emrine uymak(26/150)
• Allah ve Peygambere isyan etmek(4/14),Allah’ın sınırlarına tecavüz etmek(helal,haram,evlenme,boşanma,yeme,içme,miras,kısas,ceza,vb..hükümleri uygulamamak)4/13-14)
• İzinsiz,selamsız başkalarının evine girme(24/27)
• İffetli kadınlara zina suçu isnat etme(iftira)24/23),büyü yapmak(sihr)(2/102),faiz alıp verme(2/278-279)faizi alış veriş gibi görmek demek(2/275)
• Savaştan kaçmak(8/16),düşmanlık ve günahta yarışmak(2/62)
• Yalancı şahitlik yapmak(25/72)
• Devlet malını zimmetine geçirmek(3/161),rüşvet alıp vermek(2/188),insanların malını batıl yolla yemek(2/188),hırsızlık(3/38),yol can ve mal güvenliğini ihlal(terör)5/33)
• Livatacılık (homoseksüellik)(26/165)
• İntihar etmek(4/29-31),hainlik etmek(12/52),bildiği gerçekleri/ilmi gizlemek(2/159-172)insanların gizli hallerini araştırmak(49/2)
• Hakimin hükmünde adil olmaması(5/44)
• Leş,kan,domuz eti,Allah’ın adı anılmadan kesilen hayvanların etinin yenmesi(6/145)
• Kadının eşine baş kaldırması(nüşuz) (4/34)
• Laf taşıyıcılığı yapmak(nemîme)68/10-11),insanlara eziyet etmek(33/58)
• Şımarmak.böbürlenmek(31/8)hakir görmek,küçümsemek(31/18),haset etmek(4/54),insanlara suç isnat etmek(iftira)(4/112)
• Kişinin nefsine zulmetmesi (4/124),yalan sözleri dinlemek(5/42),haram şeyleri yemek(5/42)
• Allah’tan başkasına tapanlara sövmek(6/108),şeytana uymak,ona tapmak(6/142,2/168,36/60),gafillerden olmak(7/205)
• Zalimlere meyletmek(11/113),bozgunculuk yapmak,karışıklık çıkarmak(7/56,26/83)
• Vasiyette haksızlık etmek,değiştirmek(2/182)
• Eşine verdiği malı boşanınca geri almak için haksız sıçlamalarda bulunması(4/20)
Kur’an’ın emir ve yasakları elbette yukarıda zikrettiklerimizden ibaret değildir.Allah’ın emir ve yasaklarına uymak ibadet,itaat ve sevaptır.Aksi davranış isyan ve günahtır.Müslüman Allah ve Peygamberin emir ve yasaklarına gücü nispetinde uyar. Allah kimseye gücünün üztünde bir şey teklif etmez(2/286) ve kulları için kolaylık diler,güçlük dilemez(2/185)
Allah’ın emir ve yasakları ;insanların inanç,söz,fiil ve davranışlarının tamamı ile ilgilidir.Emir ve yasaklar arasında bir ayırım yapılmaz.Çünkü İslam bir bütündür,parçalanamaz.Yaratıcının tekliğinde de ,Hak dinin bir ve bütün oluşunda da “tevhid”esasdır.
Dinin içeriğini ,emir ve yasaklarını anlatmak için asli ve fer’î ;iman,ibadet,ahlak ve muamelat diye kısımlara ayırsak da bunlar aslında birdir ve tamamına uymak Allah’a kulluğun ifadesidir,hepside iç içedir.
Rabbim cümlemizi emir ve yasaklarına uyup sevgisini,rızasını,rahmetini kazanıp “kurtuluşa erenler”den eylesin.”hüsrana uğrayanlar”dan değil.
(amin)
duaekseni
