Toplum hayatında insan ilişkileri önemli bir yer tutar. Nezaketi, inceliği bir alışkanlık haline getiren; önce kendisine, sonra da karşısındakine saygılı olmasını bilen insanların, ihtiyaçlarını daha kolay temin edecekleri ve daha çok mutlu olacakları açıktır.
Öyle ki kimi zaman bir teşekkür kimi zaman bir çiçek, hallolması zor birçok meselenin üstesinden gelebilir.
Geleceğe uzanan çizgide çocuklarımızın edepli, nazik hanımefendiler ve beyefendiler olması için aile içi ilişkilerde eşler arası uyum, nezaket ve çocuğa yaklaşım tarzı büyük önem arz etmektedir. Nezaket kurallarının birçok tezahürü var; onları burada sayacak değiliz. Ancak aile içi ilişkilerde incelik ve samimiyetin topluma yayılacağı mukadderdir. Özellikle 2-6 yaş döneminde ailelerin çocuklarına kazandırması gereken birtakım nezaket kuralları vardır.
Çocuğa zorlamadan kazandırılan nezaket kuralları toplum tarafından onay görür. Onay gören çocuğun aidiyet duygusu artar, özgüven duygusu gelişir, sosyalleşme sürecinde çocuğun girişken olmasına yardımcı olur.
Çocuğa hangi nezaket kuralları nasıl öğretilmeli?
Edebin ilk öğretmenleri anne baba olduğu için ebeveynler öncelikle birbirine karşı edepli ve nazik olmalılar. Bu nedenle çocuğunuz eşinize karşı saygılı olduğunuzu görsün ve bunu hissetsin. Hayatın akışı içerisinde zaman zaman eşler arasında tartışma çıkabilir. Burada eşler birbirini çocuğa şikâyet ederek, çocuğu hakem tayin etmemelidir.
Ebeveyni tarafından kibar davranılan çocukların görgü kurallarını öğrenmeleri daha kolay olur. Örnek olarak çocuğunuzdan bir şey istediğinizde emretmeyin, ricada bulunun, dışarıdaki insanlara “teşekkür ederim”, “lütfen” gibi ifadeleri nasıl kullanıyorsanız aynı ifadeleri çocuğunuza hitap ederken de dilinizden düşürmeyin.
Çocuklar zaman zaman çevresindekilerce “hadi şu amcaya ... deyiver!” gibi ifadelerle argoya zorlanabilmektedir. Aileler bu tür ortamların oluşmasına izin vermemelidir. Ayrıca aile içerisinde “lan, hişt...” gibi kelimelere perhiz getirilebilir.
Çocuğunuzun kendi cümleleriyle kendini tanıtmasını sağlayın. Tanışmanın nasıl olacağı, nasıl selam verileceği, niçin teşekkür edilmesi gerektiği, neden özür dileneceği, sofra adabının nasıl olacağı, misafir karşılama ve uğurlamanın nasıl olacağı, kapı çalma şeklinin nasıl olacağı gibi konuları aile içerisinde provalarla ebeveynler çocuğa zorlamadan öğretmelidirler.
Çocuğunuza beklentilerinizi ifade ederken neleri yapmamalarını değil, neleri yapmalarını istediğinizi söyleyin ve iyi davranışlarını övün. Örnek olarak; “ellerinle yemek yeme” yerine, “Lütfen çatalı kullanır mısın? Çatalını ne kadar kibar tutuyorsun. Yemeğini kendi önünden yemen ne kadar güzel.” gibi ifadeler çocuğunuzu nazik davranışlar için yüreklendirir. Görgü ve nezaket kurallarının kazanılması için çocukların desteklenmeye ve pratik yapmaya ihtiyacı vardır.
Çocuğunuzu topluluk önünde kibar davranma konusunda utandırmayın. Bu tür davranışlar çocuğunuzun kendisine ve size karşı saygısını zedeler. Kızgınlık ve öfke duygusundan başka bir işe de yaramaz. Görgü kuralları baş başa sakin bir ortamda öğretilmelidir. İlla ki bir şeyler söylenecekse çocuğu nazikçe bir kenara alarak utandırmadan ifade edilmelidir.
* Özel Özgören Liseleri Rehber ve Psikolojik Danışmanı
