dilimizdeki batıya kayan kelimeleri bende tasvip etmiyorum ama başlığı biraz daha açarmısınız dilimiz neden onurumuz olsunki ? onurumuz olması gereken bu kadar mevzuu varken birde türk dili mi onurumuz oluyor  :roll:

dilimizdeki batıya kayan kelimeleri bende tasvip etmiyorum ama başlığı biraz daha açarmısınız dilimiz neden onurumuz olsunki ? onurumuz olması gereken bu kadar mevzuu varken birde türk dili mi onurumuz oluyor  :roll:

Meseleye milliyetçi zihniyetle bakılmıyor burada. Aslında burda söylenmek istenen hangi millet olursa olsun kendi kültürünü manevi değerlerini korumanın en mühim şartlarından birisi dili muhafazadır. Bu türkler için türk dili, kürtler için kürt dili, araplar için arap dilidir. Hulasa olarak dede ile torun rahat rahat konuşup anlaşabilmelidirler, dedenin konuşması torununa tarih öncesindenmiş gibi geliyorsa; torunun konuşması dedeye kıyamet uzay çağı gibi geliyorsa o ülkede problem var demektir.

Bugün bir torun gecelere aktım dese dede bundan ne anlar.
torun " koptum" dese , güzel bir şey için "manyak" vb. örnekler çoğalır.

“Dil Bayramı” ve Türkçe zayiatı"
 

Bu sene “Dil Bayramı” kutlanacak mı?

Tabii ikincisinden söz ediyoruz. Birincisi mayıs ayında idi ve Karamanoğlu Mehmet Bey’e nisbet ediliyordu. İkincisi ise bu ay, 26 eylülde!
İlk Dil Kurultayı’nın toplandığı günün yıldönümü “Dil Bayramı” olarak kutlanıyor. Dilimizin mazhariyetine bakın: İki tane bayramı var! Birincisini geçelim, Karamanoğlu efsanesinin nasıl icad olunduğunu daha önce defalarca yazmıştık.
İkinci efsanenin şiarı: “Dilimizi yabancı dillerin boyunduruğundan kurtarmak” idi.
Elhak aradan seksen bir yıl geçti ve dilimiz yabancı dillerin boyunduruğundan kurtuldu! Artık resmi sözlüklere yancı kelimeleri kendi imlaları ile alıyoruz: Flashback, change, chat, check-in, check-out, check-point, check-up, chip-card…
Bugünlerde en çok duyduğumuz kelime ne? Angajman (engagement).
Bir “angajman kuralları”dır gidiyor!
“Angajman” TDK sözlüğüne “bağlantı” olarak girmiş. “Bağlantı kuralları” pek açıklayıcı değil. Büyük Türkçe Sözlük’te “angaje olmak fiili, taahhüt, mukavele, sözleşme” olarak karşılanıyor. “Sözleşme kuralları, taahhüt kuralları, mukavele kuralları” daha açıklayıcı olabilir.
“Bugünün sözlüklerinden babalara gidersek daha aydınlatıcı sonuçlara ulaşabilir miyiz” diyerek Üstadımız Şemseddin Sami’nin Kamus-ı Fransevi’sine müracaat ediyoruz.
Orada “engagement”ın öncelikle “mecburiyet, icbar " kelimeleri ile karşılandığını görüyoruz. Mânaya daha yakınız!
“Ey Suriye yönetimi, senin yaptığına karşı bunu yapmaya mecburuz!”
Ayrıca şu anlamlar da yer alıyor Kamus’da: Vaad, taahhüd. Tutma, isticbar, eğme. Bir de askerî anlamı var kelimenin: “Ufak müfrezeler ve karakollar arasındaki muharebe, müsademe.”
Son olayı böyle değerlendirebilir miyiz?
Hukuki bir deyim olarak “Engagements sans convention” başlığı da “Taahüdat-ı zamaniye” (Zamana bağlı taahhütler) olarak açıklanmış.
“En doğrusu askerî bir sözlüğe bakmak” diyebilirsiniz. Doğrusu, böyle bir sözlüğe sahip değilim. Fakat kütüphanemde iki “Askerî Kamus” var. Biri eski harfli diğeri yeni. Fakat bunlarda “angajman” olmadığı gibi, “angajman kuralları” da yer almıyor!
Zihnimden geçen, fiile göre adlandırarak “mukabele-i bilmisil” yani misliyle, ayniyle mukabele, gerektiği şekilde karşılık verme” demek… Bugün bir gazetenin manşetinde “misilleme” kelimesini görünce “neyse, türkçe düşünenler hâlâ var” demekten kendimi alamadım.
Mesele hepinizin malûmu. Büyük sınır komşumuz Suriye’de iç savaş var. Hükümet kuvvetlerinin silahları daha güçlü, üstüne üstlük helikopterleri, uçakları da var. Zaman zaman bu uçar cihazlar sınırımıza çok yaklaşmakla kalmıyor, sınır ihlali de yapıyor. Demek ki, iki taraf arasında böyle bir taahhüt var: Sınır aşılırsa, gereği yapılır! Bu normal zamanlarda pek fazla riayet edilmeyen bir sözleşmedir. Çünkü kazara sınır ihlalleri olabilir. Fakat şu anda olağanüstü bir dönemdeyiz, dolayısıyla kurallar işler!
Türkiye kuralları işletti ve helikopteri düşürdü!
Evet bu bir “misilleme”!
Son günlerin çok kullanılan kelimelerinden biri de resepsiyon! (Bazı ukalalar “reception” diye yazıyorlar ısrarla!)
Bunu önce 30 Ağustos’ta Cumhurbaşkanlığı’nın davetiyesinde gördük. Zafer Bayramı dolayısıyla resepsion veriliyor! Dün de bir gazetemiz kırkıncı yılında resepsiyon vermiş!
Ne veriyoruz yahu?
Resepsiyon!
Bunun türkçesi yok mu? Var elbette: Resm-i kabul (resmî kabul değil), veya kabul resmi!
“Efendim o türkçe değil!”
O bal gibi türkçe: Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı dil devrimi zamanında bile resepsiyon vermiyordu. Ama batı ülkeleri elçilikleri milli günlerinde “resepsiyon” veriyordu. Demek ki neymiş? Devletin bir geleneği olmalıymış. Gelenek dildir. Bu dili kaybederseniz, her şeyi kaybedersiniz.
Cumhurbaşkanı yerine “republik başkanı” diyelim olsun bitsin! (Nitekim Azeriler respublika sadrı diyor! O da ayrı bir garabet.)
Bayramlarda millet tatile çıktığı için trafik kazaları çok olur, zayiat ta ona göre. Dil bayramının zayiatı da kelime kaybı olmalı
Gelelim “bayram değil seyran değil, seyran değil” faslına. Şu ci, cı ekimiz var ya, gerçekten çok işlek bir ek. Mesleklerin sonuna, meşreplerin sonuna ekleriz de ekleriz. Kapıcı, kaleci, bakıcı, kitapcı, yazıcı, Türkçü, İslamcı, toplumcu.. vs. vs. Son yıllarda bakkalcı, kasapçı diyenlere de rastlıyoruz. Henüz “mimarcı” diyeni duymadım. Meğer Arap dünyasında böyle diyenler varmış!
Malum, “mimar” bildiğimiz mesleği icra eden kişidir, dilimize Arapçadan geçmiştir. Sonuna ek getirmek gerekmez. Suriye’de, bu Arapça kelimenin Türkçe “cı” ekiyle, bizdeki mimar karşılığında kullanıldığını öğrenmek şaşırtıcı değil mi? Ben bu bilgiyi, epeydir görmediğim, Kubbealtı Akademi dergisinin gençlerle ilgili ilavesinde gördüm. NasrAllah Abdo’nun yazısı sevimli ve öğretici!
D.Mehmet Doğan Yeni Akit.Habervaktim.com.
18 Eylül 2013 Çarşamba 00:06

Konfiçyüs’a sorarlar
 
      Bir ülkeyi yönetmeye çalışsaydınız yapacağınız ilk iş ne olurdu?
 
      Düşünür, şöyle cevap verir:
 
      Hiç şüphesiz dili gözden geçirmekle işe başlardım.Dil kusurlu olursa sözcükler, düşünceleri iyi anlatamaz; düşünceler, iyi anlatılmazsa yapılması gereken şeyler doğru yapılamaz.Ödevler gereği gibi yapılmazsa; kültür bozulur.Kültür bozulursa adalet yanlış yöne sapar.Adalet yoldan çıkarsa şaşkınlık içene düşen halk ne yapacağını, işin nereye varacağını bilemez.İşte bunun içindir ki hiçbir şey dil kadar önemli değildir.

Önemsiz bir mevzu: Dil!


Dergi okuyan kaldı mı memlekette? Gazete okuyanların azaldığı bir dünyada, dergi okuyanların tükenmesi kaçınılmaz. İnternet okuyuculuğu, derin okumayı ortadan kaldırıyor. Dergi okumak, kitap okumak alışkanlıklarımız arasından çıkıyor.
Bu, bütün dünya da mı böyle?
Muhtemelen bütün dünyada gazete okuyucusu, dergi okuyucusu, kitap okuyucusu azalıyordur. Çünkü sanal âlemde kolaylıkla gazete, dergi takip etmek, kitap seyretmek mümkün. Bakın hiç biri için “okumak” demedim!
Türkiye’de binlerce dergi yayınlanıyor. Türkiye Yazarlar Birliği’nin yıllıklarından birinde (2008) ibreti âlem için, geniş bir dergi bölümü yapılmıştı. Burada yüzlerce dergiden söz ediliyordu.
Dergilerin en az okunanlarının ilmi dergiler, “hakemli dergiler” olduğu kolaylıkla tahmin edilebilir. Bu dergiler bol dipnotlu, şekil şartlarına uygun, fakat muhtevaca bir şey söylemeyen metinlerle dolu. Elbette bu yazılar içinde de okunulması gerekenleri var. Fakat büyük çoğunluğu böyle. Geçenlerde Bilig dergisinin 66. sayısı elime geçti. Önce bir karıştırdım. Sonra da okumak üzere masamın bir kenarına ayırdım.
O dergideki bir yazı, Türkiye’nin akademi camiasının nasıl bir dil ve zihin perişanlığı içinde olduğunu gösterdiği için bilhassa dikkatimi çekti. Yazı bir dilin temel kitaplarından olan sözlüklerle ilgili. İşte başlık: “Türkiye Türkçesi Söz Varlığının Derlem Tabanlı Sözlüğü.”
Evet bir başlık ki, bütün kelimeleri türkçe veya öztürkçe. Fakat ne anlatıyor? Türkiye türkçesinin “söz varlığı”. Yani vokabüleri, “kelime haznesi”. Demek ki, Türkiye türkçesinin bütün kelimelerini ihtiva eden bir sözlük üzerinde fikir yürütülüyor. Bu sözlük nasıl bir sözlük olacak, cümlenin devamından çıkarabilirseniz çıkarın!
“Derlem” ne demek? Bu uydurma kelime ile Türkçe Sözlük’ün 7 baskısında ilk defa karşılaşılıyor (1983). Oradaki manası: Koleksiyon. 8 baskıda (1998) da aynı karşılık var.
2011’deki 11. Baskıda “derlem” kelimesi “koleksiyon”la karşılandığı gibi özel bir anlamı da verilmiş. Fakat bu anlamın koleksiyonla alâkasını kurmak mümkün değil. “Bir dilin türlü kullanım alanlarından derlenmiş örneklerinin dil bilgisi ve kuramsal dilbilim araştırmalarında kullanılmak üzere bilgisayar tarafından okunabilecek biçimde bir araya getirilmiş kümesi.”
Derlem kelimesini “koleksiyon” karşılığı olarak uydurmak bir keyfilikti. Çünkü kelimenin latincesi, toplamak, biriktirmekle alâkalı. Derlemek ve toplamak birlikte kullanılır dilimizde, fakat aynı anlamda değildirler. Dil işte bu farklılıklarla kendini belli eder. Koleksiyoncu derleyici değildir, toplayıcı ve biriktiricidir! “Derlem”e özel bir mana yükledik! Biz yaptık oldu.
Gelelim “derlem tabanlı” sözlüğe! Neyse ki, makalenin yazarı, kavramın batı dillerindeki, latince menşeli aslını da vermiş: Corpus-based.
Corpus, külliyat, mecmua olarak karşılanıyor, ingilizceden türkçeye sözlüklerde. (Redhouse, M. Gülbahar vb.)
Bu kavram nasıl türkçeleştirilebilir? Derleme tabanlı, metin esaslı, derleme esaslı. Böyle ifade edildiği zaman, herkes bunu anlar! Maksat da hasıl olur!
Fakat öztürkçecilik zihniyeti kimsenin anlamaması esasına dayanır. Bu yüzden herkesin bildiği, anladığı, konuştuğu, yazdığı kelimeler yerine, müslümana gâvur eziyeti kabilinden yeni kelimeler uydurulur!
Sözlük bir dilin kelimelerini toplar. Bunun çeşitli yolları var. Birisi ağızlardan derlemektir. Diğeri metinleri tarayarak kelime haznesini oluşturmaktır. Türkiye’de derleme sözlüğü ağız derlemesi olarak yapılmış, çok ciltli olarak Dil Kurumu tarafından yayınlanmıştır. Yazılı metinlerden yapılanlar “tarama” olarak nitelendirilmiştir. Tarama Sözlüğü de çok ciltli olarak yayınlanmıştır.
Derleme Sözlüğü, ham malzemenin bir araya getirilmesinden ibarettir. Ağız farklarına işaret edilmemiş, dilimizdeki genel kullanımlar üzerinde durulmamış, birbirinin ufak farklarla tekrarı çok sayıda kelimeyi barındırmaktadır. Tarama Sözlüğü ise, çok sayıda eserin sadece türkçe olduğu sanılan kelimelerinin örnekleriyle taranması şeklinde oluşturulmuştur. Tarama Sözlüğü’ne bakarak türkçenin söz varlığını bütünüyle görmeniz mümkün değildir. Türkçenin kelimeleri yanında türkçe sanılan moğolca, soğdca, çince vs. kelimeler, bu sözlükte yer bulurken, bunlardan çok daha fazla kullanılmış olan arapça ve farsça kelimelere yer verilmemiştir.
Makale sahibi, örnek olarak Oxford, Collins, Longman, Cambridge benzeri ingilizce sözlükleri vermektedir. Nedir bu sözlüklerin özelliği? Bilgisayarın ortada olmadığı zamanlarda ingilizcenin temel metinleri taranarak hazırlanmaları. Türkçenin henüz böyle bir sözlüğü yok.
“Derlemci” arkadaş, dilimiz bir bütün olmasına rağmen Cumhuriyet öncesini hiç kaale almamıştır. Oysa çağdaş türkçe, Tanzimat sonrası ortaya çıkan dildir. En azından Tanzimat sonrası taranmalıydı. Yüzde kırkını cumhuriyet döneminin edebî eserlerinden taramış. Bunların hangi eserler olduğunu bilmiyoruz. Objektif değil, keyfi bir tarama olma ihtimali çok kuvvetlidir. Diğer yüzde kırkı internet metinleri ve yüzde yirmisi de çeşitli metinlermiş.
Buradan gerçek anlamda türkçenin sözvarlığını ihtiva eden bir sözlük hazırlanmak istenmediğini çıkarabiliriz. Bu bir nevi takviyeli öztürkçe sözlük olabilir. Zaten makalenin dilinden bu çıkmaktadır. Bir dilci, dilinin yaygın kelimeler ile konuşmalı ve yazmalıdır. Dilimiz yaz boz tahtası değildir. “Yazın” kelimesi 1970’lerde edebiyat karşılığı olarak uydurulmuş, fakat tutmamıştır. O zaman bir ilim adamının, bu köksüz, müşevveş kelimeyi değil, bin küsur yıldır anlamı bilinen “edebiyat”ı esas alması gerekirdi. Bu uç, müfrit (ekstremist) bir tutumdur.
İşin garibi, böyle bir çalışmanın TÜBİTAK tarafından desteklenmesi ve Bilig gibi bir dergide yayınlanmasıdır!
Devlet Kurumları, müfritliği desteklemez. Yerleşik türkçe en büyük millî servetimizdir. Onun korunması, güçlenmesi, Türkiye’de ilmin ve edebiyatın korunması ve güçlenmesi demektir. Dilde aşırılıklar devrini kapatmak bu dönemde mümkün olmayacaksa, ne zaman olacak?
06 Kasım 2013 Çarşamba 08:24.D.Mehmet Doğan / Yeni Akit.Habervaktim.com