Günlük yaşam esnasında farkına varmadan kullandığımız ellerimizin tüm parmakları ve eklemleri ayrı ayrı iş görür.
Birinin bile zayıflaması, eksikliği el hızımızın ve gücümüzün azalmasına neden olur.Dominant elinizde olmasa bile, ortaya çıkan sorunlar canınızı sıkmak için yeterlidir.Ellerimiz günlük yaşamda sürekli kullanımdadır. Sadece uyurken tam istirahat ederler. Bu kadar çok kullanılan, görünüşte çok nazik ve zarif olabilen ellerimiz nasıl bukadar dayanıklı olabiliyor.
Ellerimizdeki zayıf noktalar nelerdir? En sık görülen hastalıklar nelerdir? Ellerimizi nasıl koruyabiliriz?
Ellerimizdeki parmaklar küçük eklemlerden oluşur. En fazla yükü taşıyan ve el fonksiyonlarının baş aktörü konumunda olan başparmak eklemleridir.Özellikle başparmak kökü eklemi elde en çok osteoartroz görülen, yani aşınan yıpranan eklemidir. Bu eklemde görülen osteoartroz (kireçlenme ) ailesel geçişli olabildiği gibi, aşırı kullanım yıpratma sonucunda da olabilir. Örn. Elle ağırlık kaldırma veya zorlama gerektiren bir işte çalışmak, sıkmak ovalamak gibi, sıkışmış kavanoz kapaklarını açmaya zorlamak gibi…
Başparmak kökünde duyacağınız ağrı ve sancı, ellerinizi basit günlük işlerde bile kullanmanıza engel olabilir. Daha ilerlemiş vakalarda istirahat sırasında bile ağrı oluşabilir.
Diğer bir zorlama sonucu oluşan rahatsızlık, bilek ve başparmağa yayılacak şiddetli ağrıya neden olan, başparmak el- bilek tendon sıkışması hastalığıdır. Hasta tutmak,kaldırmak gibi aktiviteleri şiddetli ağrı nedeniyle yapamaz ve istirahat sırasında da, gece de ağrı olabilir.
Parmak tendonlarının avuç içlerindeki bölümlerde oluşan düğümcükler parmak tendonlarının hareketine engel olup kilitlenme yaratabilir. Hasta hani bir zorlanma ile parmağını açabilir. Buna “tetik parmak” hastalığı denir. Düğümcük büyüdüğünde parmakta tam kilitlenme oluşabilir.Bu durumda cerrahi müdahale gerekir.
En uçtaki parmak eklemlerinizde ağrılı çıkıntılar ve parmak uçlarında deformasyonlar oluşabilir. Bu genetik geçiş gösteren yaygın parmak osteoartrozudur.(kireçlenme) Bu çıkıntıların ağrıları bir süre sonra geçer ve fazla defarmasyon oluşmaz, ancak ağrılar bazen kalıcı olabilir.
El eklemlerini tutan immün romatizmal bir hastalık olan romatoid artritte parmak eklemleri şişer ve ileri defarmasyonlar meydana gelebilir.Bu durumda hastanın ellerini kullanması gerçekten güçleşir ve hasta önemli ölçüde iş gücü kaybına uğrar .
Genetik yatkınlık olan hastalıklardan korunmak olası değildir.
Ancak hastalığın daha kötü sonuçlar doğurmasını önlemek, hasarı en az düzeye indirmek için yapabileceklerimiz olabilir.
Ellerimizi zorlamadan kullanmaya özen göstermeliyiz. Yardımcı aletler kullanmak, sık sık istirahat ettirmek ve güçlendirici egzersizleri düzenli uygulamak gerçekten faydalıdır.
Yukarıda bahsettiğimiz hastalıkların tedavisinde ülkemizde henüz yeterince yaygınlaşmamış olan “Soğuk Lazer” uygulaması oldukça iyi sonuçlar vermektedir. Halen bu hastalıkların tedavisinde kullanılan lokal kortizon enjeksiyonları yan etkileri nedeniyle 1-2 kez uygulamadan sonra önerilmemektedir. Soğuk lazer uygulamasının hiçbir yan etkisi yoktur ve istenildiği kadar kür tekrarı yapılabilmektedir. Hemen etkinliğini göstermeye başlayan soğuk lazer tedavisi beraberinde istirahat, mobilizasyon ve egzersiz tedavileri ile daha da etkili olmaktadır.
Ancak yinede sağlıklı ellerimizin kıymetini bilerek onları zorlamaktan kaçınalım. Hiç bir zaman tedavi görmüş eklem, sağlıklı, sağlam bir eklem gibi olamaz. O yüzden ellerimizi kullanırken yeterince dinlenmesine izin vermeli, güç gerektiren durumlarda yardım istemeliyiz. Zorlayıcı gibi görünmeyen ancak sık tekrar gerektiren örgü, dikiş, nakış, gibi işler bilgisayar kullanımı da parmak eklem ve tendonlarını zorlayabilir. Bu tür aktivitelere ellerimiz zorlanmadan önce mutlaka ara vererek yeterince dinlendirmemiz gerekir.
Dr. Vildan Çerçi
