Gönderen Konu: Ey kişi! Diline malik ol..  (Okunma sayısı 4598 defa)

0 Üye ve 1 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

Çevrimdışı İsra

  • Moderatör
  • popüler yazar
  • *****
  • İleti: 7482
Ey kişi! Diline malik ol..
« : 28 Temmuz 2006, 07:23:29 »

Ey kişi! Diline malik ol

Dil, bilindiği üzere söz söylemenin aracıdır. Allah’ın büyük bir nimetidir. Kendisi küçüktür; ama yaptığı iş büyüktür. Her şey dille ilgilidir. Mesela diğer organların yetenekleri sınırlıdır. Göz, renk ve suretleri görür; kulak sesleri işitir vs. Ama dil’in sahası geniştir. Onun imkânlarının sonu yoktur. Dolayısıyla bu etkileri hem hayır hem de şer konusunda böyledir. Bu araç, kontrolsüz kullanılırsa yani kişi dili üzerine malik değilse neyi söylemesi yahut söylememesi gerektiğini bilemez ise dil, kişiyi ziyana uğratır. Bunun için çok söylemekten kaçınmak gerekir. Çünkü o zaman dilin kontrolü güçleşir. Zehirli bir kılıca dönüşür. Kişiyi Hakk’tan uzaklaştırır. Gönüller yıkar, insanları incitir. Fitnelere sebep olur, kanlar döktürür. Bu yüzden her sözü söylememek gerekir. Söylenmesi icap edenleri iman, akıl ve gönül süzgecinden geçirdikten sonra söylemek doğru olur. Eğer, hak olan söylenemeyecekse susmak en doğrusudur. Konuşmanın dil’in ameli olduğunu bilerek hareket etmek gerekir.
15. asrın önemli mutasavvıflarından Eşrefoğlu Rumi, 1448’de telif ettiği ‘Müzekki’n Nüfus’ adlı eserinde, insanın ergin ve yetkin bir hale gelmesinin yollarını anlatırken üç kavram üzerinde özellikle durur. Bunlar, nefsi temizlemenin üç şartı olan az yemek, az uyumak ve az söylemek, diğer bir ifadeyle dil’in ıslahı meselesidir. Bu son mesele insan ilişkileri bağlamında her zaman olduğu gibi bugün için de çok önemlidir. Eşrefoğlu ‘dil’in ameli olan sözleri, haram sözler, helal sözler, helal ve haram karışık sözler diye ayırarak inceler:


Haram sözler ruhu yakar


* Yalan söylemek: Gerçeği gizlemek, yalan yere söz vermek ve yemin etmek, yalancı şahitlik yapmak.

* Şirk ve küfür kokan sözler söylemek: Bu sözler kişinin tevhid akidesi üzerinde olumsuz etkiler yapar.

* Ahlaksızlık ifade eden sözler söylemek

* Kovuculuk özelliği taşıyan sözler

* Bir fasığı yüzüne karşı yahut ardından övmek

* İyi bir şeye kötü, kötü bir şeye iyi demek

* Adaletsiz biri için ‘adildir’ demek

* Yemin ederek söz söylemek

* Laf taşımak: Laf taşıyan kişi sihir edici ve büyücüden daha tehlikelidir. Onların bir yılda başaracağını kovucu bir dakikada başarır.

* Halka maskaralık edip onları gülüştürmek, birini yahut birilerini alaya almak, tahfif etmek: (Böyle sözler gönül öldürür, kine, öfkeye sebep olur, kişideki heybet ve hürmeti yok eder. Hayayı öldürür, kişiyi küçültür.) Hikmetli latifeleri, gönül hoşluğu sağlayan ve kimseyi incitmeyen şakavari sözleri bu sözlerden ayırmak gerekir.

* Lanet bildiren sözler söylemek: Eşrefoğlu “mümin lanet edici olamaz” hadisinden hareketle kişiler ve diğer varlıklar için bu tür sözlerden kaçınılmasını söyler.

* Birinin sırrını başkasına söylemek: Çünkü sır emanettir. Başkasına söylemek emanete ihanettir. Sır saklamanın güç olduğunu belirten Eşrefoğlu, işin en doğrusunun kişinin kendi sırırını kendisinin koruması gerektiğini belirtir.

* Gıybet etmek: İnsanın, duyduğu zaman hoşuna gitmeyecek olan bir hususu gıyabında söylemek

* Bühtanda bulunmak: Söylenen şey o kişide yoksa bunun adı bühtan olur.


Eşrefoğlu, bu sözlerin hepsini tehlikeli ve zararlı bulmakla beraber en çok gıybet ve bühtan üzerine durur. Burada çıkış noktası bu konuyla ilgili ayet hükmünün çok kesin olmasıdır: “Ey iman edenler, zannın birçoğundan sakının, çünkü zannın bir kısmı günahtır. Müslümanların ayıp ve kusurlarını araştırmayın, bir kısmınız bir kısmınızı arkasından hoşlanmayacağı sözle çekiştirmesin. Hiç sizden biri ölü kardeşinizin etini yemek ister mi?...” (Hucurat suresi, 12)




--------------------------------------------------------------------------------


Helal sözler nelerdir?


* Günahlarını anan tövbe sözleri
Kişinin günahlarını anıp onlara tövbesini bildiren, Allah’tan bağışlanma dileyen sözlerdir. Bunlar kişinin hatalarını görmesini, onlardan samimiyetle vazgeçmesini sağlar. İç arınmaya vesile olurlar.


* Evliya sözlerini nakletmek
Evliyalar, manevi arınmalarını gerçekleştirmiş Hak dostlarıdır. Onlar Rab’leriyle kurdukları samimi rabıta ile Hak rızasına uygun sözler söyledikleri için bu sözlerin başkalarına aktarılması hayra vesile olur.


* Efendimiz’e salavat getirmek
Salavat, Efendimiz’i övme ve O’na dua etme mahiyetindeki sözlerdir. Bu tür sözlerin de kişide bir örnek ve önder olarak Hz. Peygamber’e bağlılık bilincinin oluşmasında etkilidir.


* Nasihatte bulunmak
Vaaz ve nasihat bilgi ve fikir sahibi insanların işi olmalıdır. Aksi takdirde boş ve anlamsız sözlere dönüşürler. Fayda yerine konuşana da dinleyene de ziyan verirler.


* Halkı Hak yoluna sevk edici sözler
Müminin asli görevlerinden biri iyiliği emr ve kötülükten sakındırmaktır. Bu bakımdan söylenen sözün muhakkak Hakk’a ve hakikate uygun olması gerekir.


* Kur’an okumak
Kur’an Allah’ın buyruk ve yasaklarını, kulun dünya ve ahiret saadeti için gerekli olan kurallarını açıklayan bir kitap olarak Müslümanların yol haritasıdır. Dolayısıyla Kur’an okumak, devamlı olarak doğru yol üzerinde yürümenin olmazsa olmaz şartıdır. Üstelik zikir, salavat gibi sözlerin söylenmesinin kişinin kalbi üzerinde de olumlu etkileri olacağı aşikardır. Çünkü dil ile gönül arasında sıkı bir rabıta vardır.


* Allah’ın adını anmak, zikr bildiren sözler
Bunlar, Esmâ-ü’l Hüsnâ’da belirtilen Allah ve O’na ait sıfatları belirten Rahman, Rahim, Melik, Aziz, Rafi gibi kavramlardır. Kişi bu sözleri söyleyerek Yaratıcı’nın sıfatlarını her daim bilme, hatırlama ve kul olarak kendine düşen vazifeyi görme imkanı bulur. Mesela Allah’ın Habir sıfatını zikreden biri, bu kavramla Allah’ın her şeyin içyüzünden haberli olduğu bilgi ve bilinciyle her türlü yalandan, çirkinlikten, gizli ve açık kötülüklerden kaçınma ihtiyacı duyar.


* Kişiyi dünyaperestlikten gafletten uzaklaştıran sözler
Çünkü dünya, kişiyi kendinden ve Rabb’inden uzaklaştıran tehlikelerle doludur. Kişinin böylesi bir gaflete düşmesini engelleyici sözlerin söylenmesinin faydaları ortadadır.




--------------------------------------------------------------------------------


Helal ve haram karışık sözler


Eşrefoğlu bazı sözlerde ise helal ve haramın karışık olabileceğini belirtmektedir. İçinde haram unsuru olabilme ihtimalinden dolayı bu sözlerin neler olduğunu da genel bir bakış açısıyla şöyle açıklar: Yukarıda helal olduğunu belirttiğimiz sözlere riya ve şöhret niyeti karışırsa, bilgi, irfan ve ihlastan uzak olursa, mesela sözü söyleyen için iyi şeyler düşünülsün için söylenmişse haram sözlere dönüşürler. Böylesi sözlerden de kaçınmak gerekir. Çünkü burada hem ilaç hem zehir vardır. Ama zehir ilacın tesirini yok eder.

Eşrefoğlu’nun lisan bahsinde söyledikleri elbette Allah ve Resûlü’nün söyledikleridir. Bu bağlamda konuyla ilgili bir ayet ve bir hadis şöyledir: “Çok sözde hayır yoktur. Meğer şol kişiler sözünde halka sadaka etmeğe ve hayır hasenat etmeğe veyahut emr-i maruf ile veyahut küsleri barıştırmakla halkı ıslah için söylene.” (Nisa 114)


Bir şey öğret ki, onunla cennete gireyim!


Bir kişi Peygamberimiz’e gelerek “Bana öyle bir amel söyle ki onunla cennete gireyim.” der. Peygamberimiz, “Açları doyur, susuzları kandır, muhtaçların ihtiyaçlarını gider.” diye cevap verir. O kişi bunlara gücünün yetmeyeceğini bildirir. Peygamberimiz de bunun üzerine, “Var, dilin üzerine malik ol. Ne olursa hemen söyleme. Eğer söylersen, sözün hayırlısını söyle.” buyurarak “İlahi, Sen dilimizi bu afetlerden sakla! Amin, yâ Rabbe’l-âlemin…” diyerek sözlerini bitirir.

Eşrefoğlu’nun dil bahsinde söylediklerini sadece günlük konuşmalar çerçevesinde ele almamak gerekir. Çünkü sözün iyisi de kötüsü de bugün için çok farklı vasıtalarla söylenebilmektedir. Yani gazete, kitap, dergi, televizyon, sinema, tiyatro, edebiyat sahalarında da bu ilkeler son derece önemlidir. Hatta geçmişe göre bu konuda daha da hassasiyet gerekir. İletişim araçlarının bu kadar yaygın olmadığı zamanlarda sözün etkileri daha dar bir alanda kalmaktaydı. Şimdi ise mesela televizyon yoluyla her tarafa ulaşabilmektedir. Yani söze verilen önem, bu konuda gösterilmesi gereken hassasiyet konusunda daha dikkatli olunmalıdır.  (alıntı)

Çevrimdışı recep67

  • okur
  • *
  • İleti: 91
  • Sadakat Forum
Ynt: Ey kişi! Diline malik ol..
« Yanıtla #1 : 11 Ocak 2015, 02:42:06 »
Allah razi olsun güzel paylasim icin
ÖĞRENİLMESİ GEREKEN İLK DİL TATLI DİLDİR...