Kalb Zenginliği
Kalbi zengin olanlar - hayatta daima müsterih yaşarlar. Kendilerini kötü ihtiraslara kaptırmazlar. Gönlünde Allah korkusu yerleşenlerin kalbi "yakîn" nurlarıyla dolar. Gaflet ve günahlardan derhal tövbe ederler. Aç gözlü insanlar malca ne kadar zengin olurlarsa olsunlar kendilerini fakir ve muhtaç sayarlar.
Rasülullah -sallAllahu aleyhi ve sellem- buyuruyor:
"Şüphesizki, Allah uyumaz; uyumak onun şanına yakışmaz. Mizanı o alçaltır o yükseltir. Gece yapılan amel. gündüz yapılacak amelden evvel, gündüz yapılan amel de gece yapılacak amelden önce melekler tarafından O'nun izzet dergahına yükseltilir. O'nun perdesi nurdur. Eğer o perdeyi açmış olsaydı zatinin büyüklüğü, ilminin ihata ettiği bütün mahlukları yakardı." (Müslim, İbni Mace)
Hadis-i şerifte Allah kendisine arz edilen amelleri dilediği kullar için az, dilediği kullar için çok sayar. Ölçü ve takdir onun elindedir. Bazılarına göre mana şudur: "O kiminin rızkınıaz kimininkini çok verir."
"Allah bir kuluna hayır dilediği zaman onun zenginliğini kalbinde yaşatır: ona kalb zenginliği verir. Takvayı yani Allah korkusunu gönlünde yerleştirir. Allah bir kuluna da şer dilediği vakit fakirliğini iki gözünün önüne getirip gösterir." (Tirmîzî)
Kalbi zengin olanlar hayatta daima müsterih yaşarlar. Kendilerini kötü ihtiraslara kaptırmazlar. Gönlünde Allah korkusu yerleşenlerin kalbi "yakın" nurlarıyla dolar. Gaflet ve günahlardan derhal tövbe ederler. Aç gözlü insanlar malca ne kadar zengin olurlarsa olsunlar kendilerini fakir ve muhtaç sayarlar. Bu hal gözlerinin önünde bir şen-, bir bela olarak dikilip kalır. Bu yüzden onlar daima ızdırap içinde yaşamağa mahkum olurlar. Kalb zenginliği nasıl büyük bir nimetse açgözlülük de öyle kötü ve amansız bir şerrdir.
"Allah bir kuluna hayır murat edince onu dinde fakih kılar. Yani o kuluna dinin hükümlerim öğrenmeye istidam verir. Ona kuvvetli hafıza, anlayış verir. Onu dünyaya tapmaktan korur. Ayıplarını gözlerinde canlandırır. Yani yaptığı kusurun derhal farkına varıp tevbe eder." (Beyhakî)
İmam Ahmed bin Hanbel hazretleri der ki: "Zühdün yani kalbi dünyanın kötü heveslerinden ayırmanın üç derecesi vardır.
1. Kalpten haram temayülleri söküp atmaktır ki, bu Müslümanların avam tabakasının zühdüdür.
2. Helalin fazla miktarına temayülü kalpten çıkarmaktır ki, bu havassın zühdüdür.
3. Kulu Allah'tan alıkoyan herşeyden kalbi temizlemektir ki, bu da ariflerin zühdüdür."
"Allah'ın senin üzerine farz kıldığı şeyleri eda et ki. insanların en çok ve en iyi ibadet edenlerinden olasın. Allah'ın sana haram kıldığı şeylerden uzaklaş ki. İnsanların en yüksek takva sahiplerinden olasın. Allah'ın senin için takdir ettiği kısmetine, rızka razı ol ki. insanların en zenginlerinden olasın.' (Buhari)
"Helalinden kazanmak, hayır yollarında şar/etmek suretiyle takvaya riayet eden kimsenin zenginliğinde hiç bir beis yoktur. Sıhhatli olmak, takva sahipleri için zenginlikten de hayırlıdır. Gönül hoşluğu da nimet cümlesin-dendir."
"Zenginlik yalnız mal. para vesaire çokluğundan ibaret değildir. Ancak asıl zenginlik kalb zenginliğidir. Yani kanaattir." (Buharî, Müslim)
Haris olan adam ne kadar zengin olsa daima fakirdir. Tayyibî diyor ki: "Kalb zenginliğinden murad, ilim ve amel zenginliğidir de denilebilir. Çünkü, ruh ancak bu surette hazzını almış olur."
"Birr (iyilik), ruhun yani vicdanın ısındığı, kalbin yatıştığı şeydir. İsim (Günah) ise mu/îtler sana fetva verse de ruhun yani vicdanın ısınmadığı, kalbin yatışmadığı şeydir." (Ahmed b. Hanbel')
Birr, Allah'ın rızasını isticlaba (çekme) medar olan fiildir. İmam Nevevi'ye göre ulema birr'e, sıla-i rahim, sadakat, lütuf, iyilik, güzel sohbet, iyi muaşeret, taat, ibadet, gibi manalar vermişlerdir.
Birr'in diğer manaları cennet, hayır, fazilet, güzellik çok iyilikte bulunmak vs.'dir.
Beyzavî'ye göre birr, hoşnutluğa sebep olan her şeydir. Ebu's-Suud, "makbul hasletlerin ismidir" demiş. Rühü'l-meanî'de de "Cenab-ı Hakk'a yaklaştıran her-şey" şeklinde mana verilmiştir.
Şah Veliyyullah Dihlevî, der ki: "Birr, insanın mele-i alaya boyun eğmesini, Allah'ın ilhamına kavuşmada kendinden geçmesini Hakk'ın muradı içinde fani olmasını gerçekleştirmek (ve kendisin! olgunlaştırmak) üzere işlediği her bir ameldir.
