Hutbenin ehemmiyeti, 30 Muharrem 1431 (15.01.2010)

الاية: وَذَكِّرْ فَإِنَّ الذِّكْرَى تَنفَعُ الْمُؤْمِنِينَ
الحديث:مَنْ قاَلَ لِصاَحِبِهِ وَاْلإِماَمُ يَخْطُبُ أَنْصِتْ أَوْ مَهْ فَقَدْ لَغاَ وَمَنْ لَغاَ وَاْلإِماَمُ يَخْطُبُ فَلاَ جُمُعَةَ لَهُ 
Muhterem Müslümanlar,
Düşünce ve bilgilerin plânlı ve maksatlı bir şekilde başkalarına sunulmasına “hitâbet” denir. İnsanlar, güzel konuşma sanatı demek olan hitâbeti peygamberlerden öğrenmişlerdir. O halde hitâbette, bilgi olmalı, fikir ve mesaj olmalıdır. Hitâbet, dînî, akademik, hukûkî, askerî, siyâsî ve diplomatik olabilir. Ancak bunların arasında en önemlisi ve en çok dikkat isteyeni Cuma ve bayram namazlarında yapılan “Dînî Hitâbet” tir. Minberden mü’minlere dînî konuşma yapan kimseye “Hatip”, yapılan konuşmaya “Hutbe” adı verilmektedir. 

Kıymetli Mü’minler,
Kısa ve özlü bir hutbenin İslam’ı anlatmada ne kadar etkili ve önemli olduğu bilinen bir gerçektir. Yüce Allah, Kur’an-ı Kerim’de; “Hatırlat, çünkü hatırlatmak mü’mine fayda verir”(1). “Rabbinin yoluna hikmetle, mev’ıza-i hasene (güzel öğüt) ile davet et. ”(2) buyurmuştur. Peygamberimiz (s.a.v), Medine’ye hicreti esnasında ‘Ranuna’ vadisinde ilk Cuma namazını ashabıyla birlikte kılmıştır. Bu cumadan başlamak üzere, hayatının sonuna kadar her cuma namazından önce ‘hutbe’ adı verilen konuşmalar yapmıştır. Hutbe şart olmasaydı kimi zaman onu terk ederek farz olmadığını gösterirdi.
Bir yıl boyunca Cuma ve bayram günleri çeşitli konularda sunulan hutbeler yediden yetmişe Müslümanlar için bir eğitim özelliği taşımaktadır. Hutbenin; doğruların kaynağından öğrenilmesinde, birlik ve beraberliğin sağlanmasında, kardeşliğin pekiştirilmesinde büyük katkıları vardır.

Aziz Din Kardeşlerim,
Hutbede bazı hususlara dikkat etmemiz gerekmektedir: Hutbe okunurken konuşmak, konuşan birini uyarmak tahrîmen mekruh, yani harama yakın bir mekruhtur. Peygamber Efendimiz (s.a.v.): “Cuma günü imam hutbe okurken arkadaşına sus desen hata yapmış olursun” buyurmuşlardır. (3) Hutbe dinleyenlerin sağa sola bakmaları, selam verip almaları hoş görülmemiştir. Hutbe, namazdaymış gibi susularak dikkatlice dinlenir. Hutbede peygamberimizin isminin geçtiği zaman bile salavât getirilmemesi ve hatibin cemaatına “Âmin” demesine mahal bırakmayacak şekilde hitâbet etmesi önemlidir. İmam-ı Ebû Yûsuf Hz.’den rivayet edilen bir kavle göre Rasulullâhın ismi zikrediğildiğinde gizlice Salât-ü Selam okunur.(4) Ayrıca hatip hutbeye çıktığında; ister cumanın sünneti olsun isterse diğer nâfileler olsun namaza başlanmaması gerekmektedir. Hutbe saygılı bir şekilde dinlenilir; bu hususta Muaz bin Enes el- Cüheni (r.a) şöyle buyurmuştur: “Allah’ın Rasulü, cuma günü imam hutbe okurken, dizlerini dikerek iki elini birleştirip oturmayı yasakladı”(5).

Din-i Celil-i İslam’ın en mühim alâmetlerinden biri olan Cuma Namazına ve Cuma gününe âzamî derecede saygı göstermek ve bu günde mümkün olduğunca uyanık olmaya çalışmak lazımdır.

1. Zâriyât, 55 2. Nahl, 125 3. Tirmizi ve Neseî, Ebu Hureyre’den, Elmalılı, Hak Dini, Kur'an Dili, cild 7, sayfa 4969 4. Büyük İslam İlmihali, Cuma Namazına Müteallik Bazı Mes’eleler 5. Riyazü’s- Salihin;C:3, s: 307, nr:1705