Cenab-ı Hak dünyayı imtihan mahalli olarak yaratmış ve insanları mahlûkatın en şereflisi olarak kılmıştır. Makamların en yücesi olan kulluk makamını da insanlara bahşetmiştir.
Bir Hadis-ı kudsisinde: “Ben gizli bir hazine idim, bilinmemi sevdim ve bilinmem için mahlukatı yarattım”, buyrulmaktadır. Allahü Tealayı hakkıyla bilen yalnız Peygamberler ve onun varisleridir. Çünkü bütün insanlık bir vücut ise Peygamberler ve onun varisleri o vücudun kalbidir. İlim ise, kalbdedir.
Cenab-ı Hak Kur’an-ı Keriminde: “Allah’tan kulları, içinde, ancak âlimler korkar.” , buyurmaktadır. Allahü Tealadan en çok korkan ise, Onu en iyi bilendir.
Hakiki alimlerin birtakım alamet ve vasıfları vardır. Bunların beş tanesi bizzat Kur’an-ı Kerim ile tesbit olunmuştur. Onlar da : Haşyet, huşu’ tevâzu’, ahlak ve zühddür.
İmam-ı Rabbani hazretleri ise hakiki alimlerin vasıflarını şöyle izah buyurur: “Baş olmak, mal toplamak, yücelik ve dünya muhabbeti gibi şeylerden uzak olan alimler, ulemâ-i ahirettir ve Enbiya Aleyhimüsselam’ın varisleridirler. Yaratılmışların hayırlısı onlardır. Kıyamet günü onların mürekkebi, şehitlerin kanı ile tartılır da, mürekkep kefesi ağır gelir. “Alimin uykusu ibadettir.”, hadis-i şerifi ile, onların şanına işaret edilmiştir.
Ahiretin güzellğini anlayan yine onlardır. Dünyanın çirkinliğini ve aşağılığını onlar bildirmiştir. Onlar, ahiretin bâkî, dünyanın fânî olduğuna inanıp, kendilerini Ahirete hazırlar, dünyadan yüzçevirirler. Dünya ve içindekileri zelil tutup, ahireti yüce görürler. Zira dünya aziz görülürse, ahiret hakir, dünya hor tutulursa ahiret aziz olur. İkisinin birleşmesi mümükün değildir.”
Peygamber Efendimiz Alimlerin fazileti hakkında şöyle buyurmaktadır:
“Dört şeye bakmak ibadettir. Anne babanın yüzüne, Ka’be-i muazzamaya, mushafa, ve alimin yüzüne. Kim bir alimi ziyaret ederse, beni ziyaret etmiş olur. Kim bir alim ile musahafa ederse sanki benimle musafaha etmiş gibi olur. Kim de bir alim ile oturursa, benimle oturmuş gibi olur. Dünyada benimle oturan kimseyi Allahü Teala ahirette de benimle beraber kılar.”
Diğer bir hadis-i şerifinde de: “Alimin, İbadetle meşgul olana üstünlüğü, benim en aşağıda olanınıza, üstünlüğün gibidir. , buyurmuşlardır.
