İnsana yakışan, ilim tahsil etmektir Cehaletle bocalayıp kalmamalıdır.
Bu mânâda, şu âyet-i kerime geldi:
—"... De ki: Hiç bilenlerle bilenlerle bilmeyenler bir olur mu? (Zümer sûresi, âyet: 9)
Böylece, ilimle uğraşanların, diğerlerine nazaran daha faziletli olduğu anlaşıldı. Ayrıca, Resûlullah (s.a.v.)
—
"Âlim veya öğrenci olmayanda hayır yoktur." Ebû Derda (r.a.) şöyle anlatır:
— Âlimleriniz günden güne ölüp aranızdan ayrıldığı halde, cahillerinizin hâlâ bir şey öğrenmediğini görüyorum. Nedendir?İ
ilim kalkmadan önce, öğreniniz, ilmin kalkması alimlerin gitmesiyle olur.
***
Urve b. Zübeyr, çocuklarına şöyle dedi:
— Çocuklarım, öğreniniz, bir kavminküçükleri olsanız bile;bir başka kavmin kavmin büyükleri olursunuz.
Bir yaşlı için hiçbir şey bilmemek ne kadar ayıptır.
***
Şa'bî şöyle der:
— Bir kimse, Şam'dan kalkıp Yemen'e kadar gitse gelecekte kendisine faydalı bir kelime öğrense, onun bu gidişinin boşuna olmadığı görüşündeyim.
Bil ki, ilmin çeşitleri vardır. Bu çeşitlerin her biri Allah katında güzeldir.
Ama, hiçbiri fıkıh ilmi gibi değildir.
Durum böyle olunca, insana gereken diğerlerine nazaran en fazla fıkıh ilmine önem vermektir.
Çünkü, bir kimse, fıkıh ilmini bilirse diğerlerini bilip öğrenmek kendisine kolay gelir.
Çünkü, fıkıh dinin kıvamıdır.
Ebu Hüreyre (r.a.), Resûlullah (s.a.v.)'ın şöyle buyurduğunu anlatır:
—
"Dinde fakih olmak kadar önemli hiçbir şeyle Allah'a ibadet edilmemiştir."Yine buyurdu:
-
"Bir fakih, şeytana karşı bin şuursuz âbitten daha zorludur." -.Ebu Derda (r.a.) şöyle anlatır:
Bir saat fıkıh ilmine çalışmak, fıkıhsız olarak, bir gece sabaha kadaribadetten benim için daha sevimlidir.
İbnii Abbas (r.a.), Resûlullah (s.a.v.)'ın şöyle buyurduğunu anlattı:
Allah bir kimse için hayır dilerse, onu dinde fakih kılar." Ömer b. Hattab (r.a.), şöyle hitap etti: bir iş başına geçmeden önce, fıkıh ilmini öğrenmeye çalışınız.
***
bir kimse, fıkıh ilminden bol miktarda nasibini aldıktan sonra, onun için gerekli olanla yetinip kalmamaktır. Ondan sonra, züht ve hikmet ilmine bakmalıdır. Âhiret ilmini, sâlih zâtların hâllerini öğrenmelidir.
bir kimse, fıkıh ilmini öğrenir; züht ve hikmet ilmine bakmazsa, kalbi kararı, katılaşır.Kalbi kararıp katılaşan bir kimse, Allah'tan uzaktır.
Astronomiyi, felsefeyi ve matematiği yeteri kadar öğrenmekte bir mahzur yoktur.
Kıbleyi tayin ilmini, hesap ilmini öğrendikten sonra, nücum ilminin daha fazlasına gitmemelidir.
Bu manadâda, Allahu Teâlâ şöyle buyurdu:
-
Daha nice alâmetler vardır. Onlar yıldızlarla da yollarını doğrulturlar.."(Nahl sûresi, âyet: 16)
Başka âyette şöyle buyurdu:
-
""Denizin ve yerin karanlıklarında yolu bulasınız diye, sizin için yıldızları yaratan Allah'tır." (9/97)
***
Hz. Ömer (r.a.) şöyle anlatır:
Kıblenizi tayin edecek kadar, yıldızlar ilmine çalışınız; soyunuzu bilecek kadarda nesepler ilmine...
***
Rivayet edildiğine göre, Resûlullah (s.a.v.) Efendimiz, yıldızlar ıhakkında münazarayı yasak etmiştir.
***
Abdullah b. Abbas, Meymun b. Mihran'a şöyle dedi:
Yıldızlara bağlanıp kalma. Böyle bir bağlanış, sihre ve kehanete götürür...
Bostanü'l-Arifin. S. 778
Bildiğim; Kuran öğrenene 100 rekat nafile sevabı verilir fakat fıkıhtan bir mesele öğrenene 1000 rekat nafile sevabı verilir.
Tarifi:Tafsîlî delillerden elde edilen şer’i ve amelî hükümleri bilmektir.(Nurulizah) diye tarif olunur. Yani ister ibadet olsun ister günlük hayatımızda yaptığımız şeyler olsun, yaptığımız şeylerin nasıl yapılacağını ve hükümlerini beyan eden ilimdir.
Kur’an-ı Azimuşşan’da “Müminlerin hepsinin toptan sefere çıkmaları doğru değildir. Onların her fırkasından bir gurup dinde tefekkuh etmek (dini ilimleri öğrenmek) için ve kavimleri savaştan döndüklerinde onları ikaz etmek için geride kalmalıdır. Umulur ki sakınırlar.”[1] buyruldu. Resülullah (s.a.v) efendimiz de “Cenabı Hak bir kimsede hayır (vücuda getirmeyi) murat ederse onu dinde fakih (alim) kılar.[2] Fakih Ebu Leys şöyle dedi: ilim birçok neviler üzerinedir. Allah katında bunların hepsi güzeldir. Fakat fıkıh ilmini öğrenmek lazımdır. İnsan fıkıh ilminden bolca nasibini aldıktan sonra ilim tahsilini sadece fıkıh ile sınırlı bırakmayıp zühd ilmine, hükemanın (hikmet sahipleri) hükmüne ve salihlerin şemailine (menkibelerine) de bakmalıdır.
Her insanın namaz, abdest, oruç vs kendisine farz olan ibadetleri yapabilecek, ve haramlardan korunabilecek kadar ve maişetini (helalden) temin etmek için lüzumlu ilimleri öğrenmesi farzdır. Bunların dışında kalan ilimleri öğrenmek farz değildir. Şayet öğrenirse o efdal olur. Ancak bunları terk ederse günahkar olmaz. Siraciye’de de böyledir. Nevazil’de Ebu Asım şöyle dedi: “Fıkhı bırakıp ta başka sözler öğrenmek müflislerin adetidir.” Tatarhaniye’de de böyledir.
Kelâm ve münazara ilmini ihtiyaçtan fazla öğrenmek ve bunlarda ihtiyaçtan fazla münazara ve mücadele etmek mekruhtur. Cevahirulahlati‘de de böyledir. İyice bilmedikçe kelâm meselelerinde münazara yapılmaz. İmam Muhammed bu hususta münazara yapardı. Çünkü ehli idi. Mültekit’te de böyledir. [3]
Hakkın zaferi için ilmî münazara yapmak ibadettir. Fakat üç şeyden biri için olursa haramdır:
1.Bir Müslümanı mağlup etmek için.
2. İlmini ortaya koymak için
3. Dünya ve mala nail olmak için veya halkın katında makbul olmak için.[4]
[1] Tevbe süresi Ayet:122
[2] Buhari ve Müslim rivayet etti.
[3] Fetavilhindiye C.5 S.377
[4] Reddülmuhtar C.6 S.421