YEMİN VE KISIMLARI
Yemin lügatta kuvvet manasına olup şeri şerifte “Bir haberi Allahü tealanın ismini zikretmek suretiyle kuvvetlendirmektir. Yeminin rüknü yemin etmekte kullanılan söz, şartı ise akıl, büluğ ve islamdır. Çocuk, deli ve gayri Müslimin yemini muteber değildir.
Yemin üç kısım üzerinedir
1- Yemin-i Gâmus: Buna yemin-i fâcire de denir. Yaptığı bir şeye, yaptığını bilerek yapmadım veya yapmadığı bir şeyi yapmadığını bilerek yaptım diye yalan yere kasten yemin etmektir. Bu şekilde yemin eden kişi günahkar olur. Çünkü Rasulullah (sav) Efendimiz “Kimki yalan yere yemin ederse Allah Teala onu cehennemine atar.” Buyurmuştur.
Bu yemin için keffaret yoktur. Ancak Allah Teala’ ya tövbe ve istiğfar etmesi lazımdır. Çünkü bu hakikatte yemin değildir. Zira yemin meşru bir akittir. Bu ise büyük günah olup meşru değildir. Buna yemin denilmesi yemin suretinde olduğu için mecazdır. Resalullah (sav) Efendimiz “Üç şey büyük günahlardandır; Yemini gâmus, ana ve babaya asi olmak ve harpten kaçmak” buyurmuşlardır.
2- Yemin-i Münakide: Gelecekte bir işi yapacağına veya yapmayacağına dair yemin etmektir. Hânis olduğu (yeminini bozduğu) zaman bu yemin için keffaret lazım olur. Çünkü Allahü Teala “Lakin Allah sizi bilerek yaptığınız yeminlerden dolayı muaheze eder (mesul tutar)” Buyurmuştur.
Yemini Münakide üç kısımdır: Mürsel, Muvakkat, Fevr
Mürsel; bir zamanla vakitlenmeyen
Muvakkat; bir zamanla vakitlenen
Fevr; Hemen şu anda yapması kast olunan. Mesela adamın dışarı çıkmakta ısrar eden hanımına, eğer dışarı çıkarsan boşsun demesi gibi
3- Yemin-i Lağıv: Geçmişteki bir işin doğru olduğuna inanarak yemin etmektir. Halbuki o iş onun zannının aksinedir.. Gâmus ile bunun arasındaki fark: gâmusta yalan olduğunu bildiği halde doğru diye yemin ediyor. Lağıv da ise doğru olduğunu zannederek yemin ediyor.
İmamı Muhammet, Ebu Hanifeden rivayet etti ki “İnsanların konuşurken bir niyeti ve kastı olmaksızın gelişi güzel yaptıkları yeminler de yemini lağıvdır. Bu şekilde yemin etmek her ne kadar iyi değil ise de bundan mesul ve muaheze olunmayacağını ümit ederiz.” Ancak talak, ıtak ve nezirde yemini lağıv ile de muaheze olunur.
Yeminde kendi iradesi ile ve kastıyla yemin edenle ikrah olunup zorla yemin ettirilen veya unutarak yemin eden müsavidir. Aynı şekilde üzerine yemin ettiği şey kendi iradesi ile kasten yapan veya ikrah ve icbar olunup yapan veya unutarak yapan müsavidir.
Yemin olan ve olmayan şeyler
Yemin Allah Tealaya, Rahman ve Rahim gibi onun isimlerinden bir isme veya “İzzetillah”, “Celalillah” ve “Kibriyaillah” gibi onun sıfatlarından bir sıfata yapılır. Örfte Cenabı hakkın kendisine yemin edilmeyen bir sıfatına yemin etmiş olsa yemin olmaz. Çünkü yeminin mebnası (bina edildiği yer) örf ve âdet üzeredir. Mesela verahmetihi, vesehatıhı, veazabihi, vegazabihi, verızâihi ve veilmihi diye yemin etmiş olsa yemin olmaz. Yani Allah’ın sıfatlarından birine yapılan yeminin yemin olup olmamasında örf ve âdete itibar edilir. Öyle bir yemin örfte varsa yemin olur yoksa olmaz. Çünkü biz Hanefilere göre yemin, örf üzerine mebnidir. “Bismillah” diye yemin etse yemin olur mu? Olmaz mı? Bunda ihtilaf olundu. Muhtar olan yemin olmamasıdır. Çünkü örfte böyle yemin bilinmez. Ancak niyet ederse yemin olur.
Allah’tan başkasına yemin eden kimse yemin etmiş sayılmaz. Mesela Rasulullah Efendimize, Kur’anı Kerim ve Kabe-i Muazzama’ya yemin etse yemin olmaz. (Lakin kemal dedi ki; şu zamanda Kuran-ı Kerime yemin etmek örfte yaygın olduğundan yemin olur. Talak (kadın boşamada) ve ıtakta (köle azad etmekte) şart ve ceza zikretmekte yemin sayılır. Mesela “Falanın evine girersen boşsun” demek gibi.
Bir kimse “Yemin ederim veya ben Allah’a yemin ederim dese” veya “Ben şehadet ederim, ben Allah’a şahadet ederim” veya “Allah’ın ahdine yemin olsun veya benim üzerime nezir olsun, benim üzerime Allah’ın nezri olsun” veya “Benim üzerime yemin olsun” dese yemin etmiş olur.
Bir kimseye yemin teklif olunup “yemin eder misin” denildiğinde o da “evet” dese muteber görüşe göre yemin etmiş olur.
Helali haram kılmak da yemindir. Bir kimse malik ve sahip olduğu bir şeyi kendisine haram kılsa o şey ona haram olmayıp yemin olur. Kendisine haram kıldığı şeyi yaparsa yeminini bozmuş olacağından keffaret vacip olur.(Cevhere c.2 s.287 – Reddül muhtar c.3 s.706/780 – Kuduri s.164/165 – Dürer c.2 s.40 – Fetavil hindiye c.2 s.52/53/55 – Fethul kadir c.5 s.70/74)
YEMİN KEFFARETİ
Yeminini bozan kişinin vermesi vacip olan keffaret Kuran-ı Kerimde şu şekilde beyan edilmektedir. “Allahu Teala sizleri yeminlerinizdeki lağıv (kasıtsız olarak ağzınızdan çıkan yemin) sebebiyle muaheze etmez (sorumlu tutmaz). Ve lakin sizi bile bile akdettiğiniz (bilerek yaptığınız) yeminler ile muaheze eder.
Bunun keffareti ise ailenize yedirdiğinizin orta derecesinden on fakiri doyurmak veyahut giydirmek veyahut bir köle azat etmektir. Fakat kim bunları bulamazsa üç gün oruç tutar. İşte bu, yemin ettiğiniz vakit, yeminlerinizin keffaretidir. Yeminlerinizi muhafaza edip koruyunuz.” (Süre-i Maide 899)
Ayet-i Kerimenin mealinden de anlaşılacağı gibi yemin keffareti üç şeyden biridir.
1- Köle azat etmek
2- On kişiyi günde iki defa doyurmak veya doyuracak şeyi yemesi için eline vermek
3- On kişiyi, giydiği zaman namazı caiz olacak şekilde giydirmektir. İmamı Azam Ebu Hanife ve Ebu Yusuf’tan rivayet edildiğine göre; fakire giydirilen bu elbise bütün bedenini örten bir elbise olmalıdır.
Eğer yemin eden kişi bu üç şeyden birine gücü yetmeyecek kadar fakir olursa o zaman yeminine keffaret olarak üç gün oruç tutar. (yukarıda beyan edilen üç şeyden birine gücü yeten kişi keffaret olarak oruç tutsa caiz olmaz.) bu hususta zenginliğin ölçüsü zaruri ihtiyacından fazla olarak keffaret verecek bir şeye sahip olmaktır.
hocam Allah razi ve memnun olsun bizler icin verdigin emeklerinin mukafatini bol versin :D
Alıntı yapılan: selcuklu - 20 Nisan 2006, 20:31:07
hocam Allah razi ve memnun olsun bizler icin verdigin emeklerinin mukafatini bol versin :D