kafiyede gayri munsarifda (وما فيه علمية ماثرة اذا نكر صرف ibaresini anlatacak arkadaslara ihtiyacimiz var lütf ederlerse memnun oluruz.
İbare: Kendisinde alemiyyet müessir olan gayrı munsarıf, nekre kılındığı zaman munsarıf olur. Çünkü zahir oldu ki; alemiyyet müessir olarak ancak kendisinde şart olduklarında bulunur. Adl ve vezn-i fiil müstesna. Bunlarda alemiyyet şart olmadığı halde müessir olarak bulunur.
Alemiyyet ve vezn-i fiil birbirlerine zıttırlar. Bir kelimede ancak bir tanesi bulunabilir.
Hulasa olarak; (illetlerinden birisi alemiyet olan kelime) nekre kılındığı zaman, ya illetsiz kalır, ya da tek illetle kalır.
İzahat : Alemiyyetin illet olduğu gayrı munsarıflarda, eğer alemiyet diğer illetinden de “illet olma şartı” ise, o kelime de alemiyet hem şart hem müessirdir. Eğer diğer illetin illet olma şartı değil ise, sadece müeesirdir. Alemiyyetin şart olması demek, diğer illetin illet olmasının şartı demektir. Müessir olması demek, alemiyyetin ikinci bir illet olması demektir. Buna göre, eğer alemiyet bir kelime de hem şart, hem müessir ise o kelime nekre kılındığı zaman yani alemiyet alındığı zaman, illetin birisi (alemiyet) gittiği gibi, hem de alemiyet sayesinde illet olan diğer illette gider. Çünkü şart olmayınca meşrutta olmaz. Ama alemiyet şart değil de sadece müessir ise (vezn-i fiil ve adl’de) alemiyet alınıp kelime nekre kılındığı zaman, sadece alemiyet gider ve diğer illet kelimede kalır ve kelime tek illetle munsarıf olur.