Hafizayi zayif dusuren illetler nelerdir? Unutkanlik hastaligini yenmek ve hafizayi kuvvetlendirmek icin hangi vesilelere basvurmalidir?
Hafiza ; ezberleme, ogrenme ve hatirda tutma melekesidir. Idrak edilen, algilanan, ogrenilen seyleri zihinde koruma ve gerektiginde hatirlama kabiliyetidir. Tibbi arastirmalara gore, insan beynine milyonlarca noron (sinir hucresi) yerlestirilmistir. Cenab-i Allah, birer vasita olarak yarattigi bu noronlar sayesinde insana kutuphaneler dolusu malumati ogrenme ve zihinde depolama istidadi lutfetmistir. Iste; hafiza, bilgilerin noronlarla depolanmasi diyebilecegimiz ogrenmeyi ve gerektiginde depolanan o bilgileri yerinden cikarip kullanma olarak tarif edebilecegimiz hatirlamayi ihtiva etmektedir.
HAFIZA DAHILERI VE UNUTKANLAR
Kudreti Sonsuz beyne ogrenme ve hatirlama faaliyetlerini yaptirirken icraat-i subhaniyesine bazi maddi sebepleri perde yapmis; beynin mukemmel donanimini, sinir liflerini ve suursuz hucre atomlarini dunyalar kadar malumati alip depolamaya vesile kilmistir. Hafizasini iyi kullananlara ve ondan azami istifade etmesini bilenlere hemen her gorduklerini ve okuduklarini cok kisa bir zamanda ogrenme ve aradan uzun vakit gecsede ogrendiklerini unutmama kabiliyeti vermistir.
Nitekim, insanlarin zihin selametini gorup gozettikleri ve fitrata uygun yasadiklari donemlerde pek cok hafiza dahisi yetismistir. Duydugu bir seyi ikinci bir defa tekrar etmeye luzum hissetmeden ezberleyen Hazreti Ebu Hureyre; Rasul-u Ekrem (s.a.v) Efendimizin emri uzerine onbes yirmi gun icinde mektup yazabilecek ve gelenleri de tercume edebilecek kadar Ibraniceyi ogrenen Zeyd Ibn Sabit gibi yuzlerce sahabi duyduklarini bir defada ogrenen ve bir daha da unutmayan insanlardi. Ozellikle Tabiin ve Tebe-i Tabiin donemleri hafizasinin hakkini veren insanlarla doluydu. Mesela; Ahmet Ibn Hanbel, muhteva ayni olsa bile ,farkli sened ve metinlerle nakledilen sahihi, haseni ve zayifiyla bir milyon hadisi ezberlemis, kirkbin hadis ihtiva eden meshur Musned'ini ucyuzbin hadisten secerek meydana getirmisti.
Heyhat ki, zamanimiza dogru gelindikce adeta hafizalar da dumura ugradi. Insanlar yirmi kere okuduklari cok kisa metinleri bile hifzedemez ve en basit mevzulari dahi anlayip ogrenemez hale geldiler. Bulanik zihinler, daginin fikirler ve kirli kalbler sebebiyle hem ogrenme suresi alabildigine uzadi hem de cabucak unutma hastaligi ortaya cikti. Bugun ogrenilenlerden yarin hicbir eser kalmamaya basladi. Oyle ki; gunumuzde hafizasindan sikayet etmeyen ve nisyandan dert yanmayan insan bulmak adeta imkansizlasti. Belki her donemde pek cok insan ayni derdi dile getirmislerdi; fakat, mesela Tabiin'den birinin sikayeti bir sayfayi artik bir kere okumayla ezberleyememektendi, gunumuz insaninin sekvasi ise bir metni otuz kere de okusa hafizasina kaydedememek ya ad cok kisa bir sure sonra hicbir sey hatirlayamamak sekline burundu.
ZIHIN KIRLILIGI
Hafizayi zayif dusuren ve unutmaya sebebiyet veren pekcok illet siralanabilir. Beyin ve hafiza uzerinde calisan uzmanlar, genellikle beynin ihtiyac duydugu oksijen, glikoz ve bazi enzimlerin yeterli miktarda saglanamamasini, stres ve gerginlik gibi sebeplerle beynin enerjisinin hemen tukenmesinden dolayi calisma akisinin duzensizlesmesini, sadece bazi meseleler uzerinde yogunlasmadan oturu beynin bir bolumunun atil birakilmasini ve sistemsiz dusunme aliskanligini hemen akla gelebilecek sebepler olarak saymaktadirlar. Bazen de insanin fizyolojik yapisinin ve fiziki durumunun hafiza zayifligina yol acabilecegini ve ileri yaslarda vucut mekanizmasinin bazi subeleri yorgun dustugu gibi beynin de onlara bagli olarak bir kisim fonksiyonlarini eda edemez hale gelebilecegini belirtmektedirler.
Bununla beraber, dunden bugune bazi Islam alimleri, haddinden fazla uykunun beyni hantallastirdigini, surekli dolu olan midenin zihne menfi tesir ettigini, sabah kerahatinde uyumanin ve harama bakmanin da unutkanliga sebep oldugunu ifade etmislerdir. Ayrica, zihin kirliliginin hafizayi zayiflattigina inandiklari icin malayani islerden, faydasiz muhaverelerden, cer-cop sayilabilecek bilgi kirintilarindan ve kontrolsuz hayal kurmaktan uzak kalinmasi gerektigini vurgulamislardir. Hatta sistemsiz dusunme aliskanligina yol acabilecegi ve zihni ise yaramayan ilgilerle dolduracagi endisesiyle mezar taslarini okumayi bile mahzurlu gormuslerdir. Gerci zihinleri kirleten, kalbleri bulandiran ve hafizayi zayiflatan onlarca unsurla her zaman icice yasadigimiz gunumuzde, unutkanliga sebep olmamasi icin mezar taslarindaki yazilara bile mesafeli durulmasini anlamamiz oldukca zordur. Fakat, unutulmamalidir ki selef-i salihin meseleyi kendi nezih atmosferleri zaviyesinden degerlendirmislerdir.
Zannediyorum; hafizayi zayiflatan sebeplerin en tehlikelisi sehevi hisleri galeyana getiren ve behimi duygulari tehyic eden faktorlerdir. Bugun, aile ve ictimai cevre ozellikle genclerin guzel yetismeleri hususunda yetersiz kaldigi gibi, bir de etraftan akip akip gelen ve ruhu orseleyen telkinler zihni adeta felc etmektedir. Televizyon programlari, internet sayfalari, video oyunlari, gunluk haberler, siyasi polemikler, sporcularin ve sanatcilarin buyuk birer hadiseymis gibi nakledilen hal ve hareketleri, sirf merak uyarma maksadiyla uydurulan yalanlar, tezvirler, her turlu aldatmalar ve sansasyonlar.....zaten iyice zayiflayan dimaglari tamamen isgal etmektedir. Ve hele kafalara pompalanan onca kir, hayvani hisleri ve beseri garizeleri tahrik edip yuce duygular uzerine bir balyoz gibi inince, kudurtulmus sehevi arzu ve ihtiraslar, cagimizin zavalli nesillerinde okumaya, ogrenmeye, dusunmeye hic mecal birakmamakta ve adeta hafizalari butun butun kurutmaktadir. Evet, malesef gunumuzun insani haram dinleme, haram konusma ve harama bakma gibi gunahlarin oldurucu dalgalari arasinda cirpinip durmaktadir.
