SELEFİ ;Allah celle celâlühû Mü’minlerin “sadece senden yardım isteriz” dediklerini Resûlüllah sallallâhu aleyhi ve selem de “yardım istediğinde Allah celle celâluhû’dan yardım iste,” söylüyorlar.Öyleyse, ölüden ne yardım ne de başka bir şey istenmez

Sadece ölüden mi? Ya diriden? Hadîste bir ayrım yok… Delilsiz böyle bir ayrıma gitmek hevâya tâbi’ olmaktır. Hadîse göre, ne ölüden ne diriden yardım da, başka bir şey de istenmez. Ama nasıl?  Şimdi biri çıkıp da Miraç günü Musa (as)'nın defalarca yardımına  “Vefatından sonra Mûsâ (Aleyhisselâm) dan bir fayda beklenmez, onun için namaz elli vakit kalmalıdır” diyecek olsa, bunu hangi akıllı mâkul görebilir.

Bir: Kur'ân haber veriyor ki, Zülkarneyn çevresindekilere, kuv-vetle bana yardım edin dedi ve onlardan yardım istedi.

İki: Resûlüllah sallallâhu aleyhi ve sellem, buyurdu: “Kul kardeşine yardım ettiği müddetçe Allah celle celâlühû da ona yardım içredir.”[Müslim, Zikir: 37-38, Ebû Dâvûd, Edeb:60, Tirmizi, Hudûd 3, Kurân 10, İbnü Mace, Mukaddime: 17, Ahmed İbnü Hanbel: 2/ 252-296-500-514], Mu’cem]

Üç: “Câbir şöyle dedi: Abdullah İbnü Amr İbni Harâm üzerinde borç olduğu halde öldü. Bunun üzerine Resûlüllah sallAllahu aleyhi ve sellem’den alacaklılarına karşı, borcundan düşmeleri için istiâne ettim/yardım istedim.”[Buhârî, (2127)]

Dört: “Gündüzün orucu için sahur yemeğinden, gecenin namazı için gündüz kaylûle uykusundan istiâne edin/yardım isteyin.”[İbnü Mâce, Hâkimi, Taberânî, Beyhakî, İbnü Abbas radıyAllahu anhumâ’dan.], Et-Teysîr:1/147]

Beş: “Sizden biriniz, arkadaş bulunmayan bir yerdeyken, birşey kaybettiğinde veya bir yardım murâd ettiğinde, Ey Allah’ın kulları!.. Bana yardım edin, desin. Zîrâ Allah celle celâlühû‘nün göremediğimiz kulları vardır.” Bunu Taberânî rivâyet etmiş olup ravîleri sağlam bulunmuşlardır. Bununla beraber bazılarında zayıflık vardır. Şu kadar vardır ki, Yezîd İbnü Ali, Utbe’ye yetişmemiştir. (Senedi kesiktir.)[Mefâhim: 152]

Altı: “Hafaza dışında, yeryüzünde Allah celle celâlühû’nün düşen ağaç yapraklarını yazmakta olan melekleri vardır. O hâlde sizden birinize çorak bir yerde aksaklık (topallama) isabet ederse, Ey Allah’ın kulları!.. Bana yardım edin, desin!” Bunu Taberânî rivâyet etmiştir. Râvîleri sağlam kimselerdir. [Mefâhîm: 153]

İmâm Buhârî’nin rivâyet ettiği şefaat hadîsinde Mü'minler, Kıyâmet gününde) Âdem aleyhisselâm'dan, sonra Mûsâ aleyhisselâm'dan, sonra da Muhammed sallallâhu aleyhi ve sellem'den istiğase edecekler/şefaat yardımı isteyecekler.[Buhârî, Sahîh: Zekât, 52], Mu’cem: 21]

Yedi: Gene İmâm Buhârî’nin İbnü Abbas radıyAllahu anhumâ dan yaptığı rivâyette, İmâm Buhârî rivâyet etti: İbnü Abbâs radıyellâhu anhümâ Hâcer kıssasında şunu anlattı: Ne zaman ki Hâcer ve çocuğu (İsmâil aleyhisselâm) susadılar, su aramak için koşmaya başladılar; Hâcer, bir ses işitti. Bir şahıs görmüyordu. Ona, Yanında bir ğavs (meded/yardım eli uzatma) varsa, yetiş imdâdıma!.. dedi.[Buhârî, Enbiyâ, 9], Mu’cem:5/21]

Sekiz: “Mazluma ğavs/medet edin.”[Ahmed İbnü Hanbel, 4/291.]

Dokuz: “Ya Resûlellah! Bana ğavs/medet et.” [66Buhârî, Cihâd:189, Müslim, İmâret:24]

On: “Çaresiz Mazluma ğavs/ medet etmeniz (müstesna)” [Ebû Dâvûd, Edeb:13 H:4817]

Demek ki, Kur'an, Sünnet ve akıl ölçülerine göre mahlûktan yardım istenir. Sadece senden yardım isteriz âyetiyle yukarıda zikrettiğimiz âyet ve hadîsleri yan yana getirirsek anlarız ki yardım hakîkatte Allah celle celâlühû’dan istenir ve ondan gelir. Vâsıta olarak da (sebeb olmaları yoluyla mecazen) O’nun güç ve kudret verdiği ve yardımına müsâade edeceği kullardan istenebilir veya gelebilir. Yukarıdaki hadîsi de böyle anlarız.

SELEFİ ;Sadece sana ibâdet eder sadece senden yardım isteriz âyeti ölüden yardım istenilemeyeceğini gösteriyor. Çağırmak duâdır, duâ da ibâdettir. Öyleyse, ölülerden birşeyler istemek onlara ibâdet etmek demektir. Bu takdîrde, “sadece sana ibâdet eder sadece senden yardım isteriz” demenin ma'nâsı kalmaz.

 Lâ fâile illâ Hû... Ya’nî O’ndan başka hiçbir fâil(-i hakîkî) yoktur.. Çünki, âyetlerde şöyle buyruldu: “Sizi de yapmakta olduklarınızı da Allah yarattı.”Allah'u teala Kuranı Kerimin bir çok yerlerinde bir işin hakiki yapıcısının kendisi olduğu,mecazi yapıcısının kullar olduğunu bildirmektedir.Hüküm ancak Allah'ındır( enam 5) Başka bir ayette Aralarındaki anlaşmazlıklarda,seni hakim yapmadıkça ,iman etmiş olmazlar buyuruyor .

Birinci ayette ,hakiki hakimin Allahu teala olduğunu bildiriyor.İkinci ayette ise mecaz olarak Hakim denebileceğini bildiriyor. Zümer 41'de Ölüm zamanı insanı, Allahuteala öldürüyor buyurulurken,Secde süresi 11.ayetinde mealen mecaz olarak Öldürmek için vekil yapılmış olan melek sizi öldürüyor diye buyurulmaktadır.Hastalarada şifa veren yalnız Allahu teala dır Çünki Şu'ara süresinin 80. ayetinde Hasta olduğum zaman bana ancak o şifa verir buyuruldu.

Ali İmran süresi 49.ayetinde mealen İsa aleyhisselamın Ama'nın gözünü açarım ve Abras illetini iyi ederim ve Allahu tealanın izniyle ölüleri diriltirim dediği bildirilmektedir. Bakara 257.ayette mealen Allahu teala iman edenlerin velisidir buyurulmaktayken. Maide 56. ayetinde ise Sizin veliniz Allahdır ve onun resülüdür denilmektedir.Kulunda mecaz olarak veli olduğu bildirmektedir.

Dahada açarsak Kuranı kerim bazı tabirlerde fiili kesb edene izafe edilir.Mesela Hz. Peygamber(sav) Şu muhakakki hiç bir kimseyi kendi ameli cennete girdirmeyecektir(Müslim Hz.Aişe)Halbuki Allahu teala İşlerinizin karşılığı olmak üzere cennete giriniz (Nahl 32) diye buyurmaktadır.Yine Peygamberimiz(sav) Hz. Ali'ye Allaha yemin ederim ki Allahın bir tek adamı senin irşadınla Hidayete erdirmesi....

(Buhari Sehl b.Sad) kavlinde edebi sülük ederek Hidayeti Allahu tealaya isnad etmiştir.Allahu teala'da Gerçekten sen,dosdoğru bir yola hidayet ediyorsun (Şura 52) ayetiyle kesb itibariyle Hidayeti Peygamberimize, Birde onlara güçlüğe katlandıkları sırada buyruğumuzla onlardan Hidayet(doğru yolu) gösterir İmamlar(önderler) yaptık (secde 24)ayetiylede İmamlara isnad etmiştir.

Ayrıca Şüphesiz sen sevdiğini Hidayete(doğru yola) erdiremezsin ayetiylede Amcası Ebu Talib'in Müslüman olamama dolayısıyla kendisinde hasıl olan üzüntüye karşı teselli olmak irade edilmiştir.Sanki ''Sen üzerine vacip olan görevini yaptın ,ona islamiyeti tebliğ ettin.Hidayetin yaratılması sana aid değil.Çünkü o senin işin değildir.Öyleyse üzerine düşüp üzülme'' diye kendisine bildirilmiştir

.Bir: Her çağırma (duâ-da’vet) her zaman ibâdet değildir. Biraz önceki şübhelerinde bu isbât edildi. Aksi hâlde başkasını çağıran herkesin müşrik olması lâzım gelirdi. Bu ise bütün akıllılarca batıldır. Öyleyse da'vâları da batıldır.

İki: Herhangi birinden bir şeyi isterken, onu hakîkatte Allah celle celâluhû’dan, mecâz olarak da O kimseden istemek lâzımdır. Aksi hâlde akîde zedelenir. Bu, yalnız tevessülde değil her şeyde böyledir.

Üç: “Bizi Sırat-ı Müstakim’e sevket” âyeti, bir Cümle-i Müste’nefe olmakla geçmiş kelâmdan hâsıl olabilecek ve akla gelebilecek bir suâlin cevâbı ve açıklaması olur. Sanki, “hangi husûsta sadece Allahdan yardım istiyorsun” suâline bir cevâb veriliyor ve “bizi Sırât-ı Müstakîm’e hidâyet et, bu noktada yardımı sadece senden bekliyorum” deniliyor.

Bu yüzden denilebilir ki, bu âyetten anlaşılan, yalnız ondan yardım istemenin yeri hidâyet ve ibâdettir. Bunun böyle olduğunun karînelerinden biri de “başkalarından yardım istenilebileceği”ne, “başkalarına yardım yapılacağı”na ve “yardım isteme ve yardım yapmanın meşrûiyet çerçevesinde yapıldığı”na dâir olan nasslardır. Nitekim Tevessül ve İstiğâse delillerinin geçtiği makalede ele alınmıştı.

Dört: Üstelik Sa’düddîn et-Teftâzânî, Telhîs’e yazdığı Mutavvel isimli şerhinde, “İyyâke…” âyetinde mef’ûl olan “iyyâke”nin fiilden öne alınmasının tahsîs bildirmeyeceğini İbnü’l-Esîr’den ve İbnü’l-Hâcib’den nakletmektedir. Bunun İbnü’l -Esîr’e göre âyetin sonunun/nûn’un diğer âyetlerin sonlarına/nûnlara uyması, İbnü’l-Hâcib’e göre de ihtimâm gözetildiği içün olduğunu yazmıştır.

Teftâzânî bu görüşlere katılmadığını ve takdîm’in tahsîs bildirdiğini müfessirlerin tefsîrleri ve zevk delîliyle isbât etmeye çalışmaktadır. Lâkin Mutavvel’e Hâşiye yazan Abdül’l-Hakîm es-Siyâlkûtî Teftâzânî’ye i’tirâz ederek, ibâdetteki tahsîs’in şu âyetten değil de başka delîllerden anlaşıldığını ifâde etmektedir. Şu halde tefsîrcilerin “ibâdeti sadece sana yaparız” manası mutlak olup başka kat’î delîllerden hareketle verilmiştir. “Sadece senden yardım isteriz” manası ise mutlak değil “hakîkat”ı bakımındandır.

Bunun inkâr edilemez delîl-lerinden biri de yaratılanlardan dahi yardım istenilebileceğine ve onların da başkalarına yardım yapabileceğine dâir gelen nass-lardır.

Beş: Kaldı ki, hidâyette bile sebeb olma yoluyla mecâzen başkalarından yardım istenebilir. Çünki, bir yanda “Şübhe yok ki sen (ey Resûlüm!) sevdiğini hidâyet edemeyeceksin…”buyrulurken öte yanda da “hiç şübhe yok ki sen (ey Resûlüm!) elbette sırât-ı müstakîm’e hidâ-yet edersin” buyrulmaktadır. Yapılması câiz hattâ vâcib olanı yapandan istemek nasıl şirk olabilir?

Altı: Hâsılı bu “sadece senden yardım isteriz” âyetindeki yardım isteme hakîkat ma'nâsın-da olup, tevessüldeki yardım isteme ise sebeb olma alâkası ile mecâzî bir yardım istemekdir. Dolayısı ile aralarında çelişki yoktur.

SELEFİ ;Ölüler bir şeye güç yetiremezler, onlarda işitme ve idrâk yoktur.

Ölülerin rûhlarının yok olmadığını onlara bazı tasarrufların verildiğini, onların dirilerin bazı söz ve fiillerinden haberdâr olduğunu her Ehl-i Sünnet mü'min kabûl ve teslîm eder. Bu mevzû'lar kitâbların çeşitli yerlerinde bulunduğu gibi bazı kitâb-larda etraflıca olarak uzun uzadıya anlatılmıştır. İbnu'l-Kayyım’ın er-Rûh’u, Sübkî’nin Şifâu's-Sıkam’ı, Suyuti’nin Şerhu's-Sudûr’u, İbnu Receb’in Ehvalu'l-Kubur’u, Leknevi’nin Tezkiretü'r-Râşid’i hemen hemen bu mevzû lara munhasırdır. Emîr San’a-ni’nin el-Buşrâ el-Keîb’i, Hamdullah ed-Dacvî’nin el-Besâir’i, Neb-hanî’nin Şevahidü’l-Hakk’ı ve daha niceleri de bu mevzû'ları uzun uzadıya anlatır.
---------------------------------------------
Şu Ölüler İşitmez İddiâsını Çürüten Delîllerin Bir Kısmı
---------------------------------------------
Bir: Nebi sallAllahu aleyhi ve selem “ölüler hiç işitir mi” diye soranlara şöyle buyurdu: “Canım elinde olana yemin ederim ki, söylemekte olduğumu onlardan daha çok işiten kimseler değilsiniz.” [Buhârî (3976), Müslim (2875)], Ehvâlü’l-Kubûr (Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî):132]

İki: Kul kabre konulduğu arkadaşları onu bırakıp gittiklerinde, nihâyet o, onların nalin sesini işittiğinde ona iki melek gelir onu oturturlar ve ona, şu adam hakkında, Muhammed sallallâhu aleyhi ve sellem hakkında ne derdin, derler. O da şahitlik ederim ki o Allah celle celâlühû’nun kulu ve Resûlüdür, der... [Ahmed (3:126,234), Buhârî (1338, 1374) ve Müslim (2870), Ebû Dâvûd (3231) Enes’ten radıyAllahu anhu'dan. Benzeri Yine Buhârî ve Müslim tarafından Esmâ radıyAllahu anha’dan], Ehvâlü’l-Kubûr (Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî):22-23]

Demek ölü işitebilir ve konuşabilirmiş.

Üç: Cenaze konulup adamlar onu (cenazeyi) boyunlarına yüklendiklerinde, ‘sâlih ise götürün beni’, der. Sâlih değilse, ‘yazık ona (cenazeye)! nereye götürüyorsunuz onu’, der. İnsan (şu sesi) işitse elbette çığlık atardı. [Buhârî, Cenâiz: 53, Ebû Said-i Hudrî radıyallâhu anhu’dan],Mu’cem: 5/373]

Bu husûsta onlarca, hattâ yüzlerce hadîs var.İmâm Sübkî şöyle diyor: Ehl-i Sünnet âlimleri kabirde (bir çeşit) hayâtın olduğunu isbât etmekte icmâ’ etmişlerdir.İmâmu’l-Harameyn, eş-Şamil de şöyle demiştir: Ümmet’in Selef'i kabir azâbını, kabirlerinde ölülerin diriltileceğini ve rûhların cesedlerine geri çevrileceğini isbât husûsunda ittifak etmişlerdir.[ Es-Sübkî, Şifau’s-Sıkam: 168]

Tenbîh: Buhârî’de ve Müslim’de yapılan bir rivâyete göre Âişe radıyallâhu anha vâlidemizin iki âyeti [“Şübhesiz sen ölülere işittiremeyeceksin” (Neml:80) ve “sen kabirdekilere işittirici değilsin” (Fâtır:22)] ileri sürerek ölülerin işitmesini inkâr etmesine gelince…

Âlimler buna birçok cevâb vermektedirler ki bizce hepsi de geçerlidir:

Birincisi: Âişe anamız “bilme”yi kabûl ettiğine göre işitmek de câiz olur… Üstelik Âişe radıyallâhu anhâ vâlidemiz Ömer radıyallâhu anhu’yu yanılmakla suçluyorsa da O bu “işitme” rivâyetinde tek kalmayıp Oğlu Abdullah ve Ebû Talha da bu “işitme”yi rivâyet etmişlerdir.

İkincisi: Âişe radıyallâhu anhâ’nın “işitme”ye şu âyetlerle karşı çıkması bazılarının bunu Nebi sallAllahu aleyhi ve selem’le hasretmesini ortadan kaldırmaktadır. Üstelik Allah celle celâlühû bu hâleti her ölü içün yaratmaya kadirdir.

Üçüncüsü: Âlimler bunu topluca kabul etmediler. İsmâilî şöyle dedi: “Âişe radıyallâhu anhâ anlayış, zekâ, çok rivâyet ve ilim inceliklerine dâir fazlaca sözlerin sahibi idi; lâkin makbûl bir râvinin sözü ancak nesh edildiğini, yahud tahsîs edildiğini veya imkânsız olduğunu gösterecek onun ayarında bir rivâyet olmadan mümkin olmaz. (Bu inkâr) nasıl olabilir?

Halbuki “şübhesiz ki sen onlara işittiremezsin” âyeti ile “onlar şu anda işitmektedirler” hadîsinin arası barıştırılabilir. Çünki “işittirmek”, sesi işittirenden işitenin kulağına ulaştırmaktır. Onlara Nebi sallAllahu aleyhi ve selem’in sesini işittiren Allah’tır; Mustafa sallalllahu aleyhi ve sellem onlara işittirmedi. Böylece âyetle hadîsin arası barıştırılmış oldu….

Dördüncüsü: “Mevtâ” ve “kabirdekiler”den murâd edilen mecâz olarak kâfirlerdir. Nasîhat-ları dinlemekten tesirlenmemeleri bakımından kalbleri ölü olan kimseler olmaları, yahud evleri veya kalblerinin bulunduğu cesedleri sanki onların kabirleri olması itibâriyledir. Bu, sözün hâkîkî manasına bakmadandır. “İşitmemeleri”yle anlatılmak istenen de hakka icâbet etmemeleridir. Bunun da delîli bu iki âyetin kâfirlerin îmâna çağrılmaları hakkında inmiş olmalarıdır.

SELEFİ ;Hakîkat manasına mani bir karîne olmadan mecâza nasıl gidilebilir?

''Onlar şu anda işitiyorlar” şeklindeki müttefekun aleyh hadîsden daha büyük hangi karîne aranıyor?”

Beşincisi: Âişe radıyallâhu anha vâlidemiz bu inkârından dönmüştür. Bunu İbnü İshâk Meğâzî’sinde Ondan Ceyyid (iyi) İmâm Ahmed İbnü Hanbel de Hasen bir isnâd ile rivâyet etmişlerdir. Âişe radıyallâhu anha vâlidemizin bu rivâyetinde “söylemekte olduğumu siz onlardan daha çok işitmiyorsunuz” ifâdesi vardır. [Zürkânî, “ bu rivâyet yani Yûnûs İbnü Bükeyr’in ceyyid senedli rivâyeti sahihse, Süyûti’nin de dediği gibi Âişe radıyallâhu anha vâlidemiz sanki kıssayı rivâyet eden Sahabîleri görünce inkârından döndü; çünki O hâdisede bulunmamıştı” dedi. (Şerhu’l-Mevâhib:1/434)],]

Belki de hadîs, Âişe radıyallâhu anha vâlidemiz’in yanında birçok Sahâbînin rivâyetiyle sübût bulunca inkârından döndu ve onlara uyan bir rivâyet yaptı. Bu husûstaki mazereti ise (Bedr’de) bulunmamasıydı.[Buna göre rivâyeti Mürsel olmuş oluyor. Sahâbe’nin irsâli ise (küçuk bir şâz topluluk dışında) Mürsel’i kabûl etmeyenlerce de makbûldür. Kaldı ki bu irsâl Sahâbe’den olmakla haydi haydi makbûldür]

Âişe radıyallâhu anha vâlidemiz’in inkârından dönmesinin delillerinden ikisi şunlardır:

(Bir): Tirmizî Âişe radıyallâhu anha vâlidemiz’den rivâyet etti: Kardeşi Abdurrahmân’ın kabrinin başında durdu, O’na hitâb etti ve “vAllahi yanında olsaydım seni ancak öldüğün yerde gömer-dim…” dedi. [Tirmizî, Cenâiz:60], Mu’cem:139]

(İki): Ahmed İbnü Hanbel yine Âişe radıyallâhu anha vâlide-miz’den rivâyet etti: “Resûlüllah sallAllahu aleyhi ve sellem ve Ebû Bekr’in defnedilmesinden sonra evde (dış) elbiselerimi çıkarıyordum. Çünkü orada ancak kocam ve babam vardı. Oraya Ömer de defnedilince Ondan utandığımdan kendimi örtüyordum.”[Bu hadis Kastalânî bunu Ahmed İbnü Hanbel’in de Hasen bir isnâd ile rivayet ettiğini söylemiş (Şerhu Mevâ-hib:1/434) ve İmam Sindî bunu ondan aynen nakletmiştir. Lakin uzun aramalara rağmen bu Müsned’de bulunamamıştır.

Başka bir eserinde rivayet edip edilmediği araştırılsın.] Bu rivâyette, ölünün, dirinin -sesini işitmesi şöyle dursun- şeklini bile idrâk edeceğinin isbâtı vardır.[Muhaddis ve Fakîh Muhammed Âbid]

O hâlde ölü bir şey işitmez, birşeye muktedir olamaz diyerek sahîh hadîsleri hesaba katmadan Tevessül’ü inkâr, Resûlullah sallallâhu aleyhi ve sellem’i yalanlamaya kadar varan cür’etkârâne bir iş olup, akıl, ilim ve hidâyetten nasîbi olanların cesaret edebileceği bir şey değildir.

“Benim hayatım sizin için hayırlıdır, (benim sağlığımda bir takım işler) yaparsınız, size (onlarla ilgili hükümler) bildirilir Ben öldüğümde ise vefâtım sizin için hayırlı olur, çünkü amelleriniz bana (kabrimde) arz edilir, hayır görürsem Allâh’a hamdederim, şer görürsem Allâh’tan sizin için af dilerim” Sahih hadîs-i şerîfidir Artık “Ben vefatından sonra Rasûlüllâh (Sallâllâhu Aleyhi ve Sellem)’in istiğfârından bir şey ummuyorum” diyene, “İnkârcının nasibi ancak mahrûmiyettir” demekten başka ne denebilir?

Oysa bu hadîs-i şerîfi Bezzâr gibi bir hadîs hâfızı Müsned’inde zikretmiştir. Hâfız Irâkî “Bu hadîsin isnâdı çok iyidir” demiştir.Heysemî “Bu hadîsi Bezzâr rivâyet etti, ricâli sahihte geçen zevâttır” demiştir. İmam Süyûtî “Bu hadîs sahihtir” demiştir. Kastalânî “Buhârî Şerhi”nde Sahih, Ali el-Kârî “Şifâ Şerhi”nde Sahih, Zerkanî de “Mevâhib Şerhi”nde bu hadîs-i şerîfin sahih olduğunu söylemişlerdir.

Abdullâh ibn-i Sıddîk el-Gumarî (Rahi-mehullâh) “Nihâyetü’l-âmâl fî şerhi ve tashîh-i hadîs-i arzi’l-e’mâl” isimli müstakil bir risâleyi sadece bu hadîsin sıhhatini beyâna tahsis etmiştir. Bu hadîsin sahîh olduğuna ve dört mezhep imamı dâhil bir çok imama göre huccet kabul edilen sahîh ve mürsel yollarla rivâyet edildiğine dâir, müstakil kitaplar yazılacak kadar ilim mevcutken, inançlarını hadîslere göre ayarlamak yerine, hadîsleri inançlarına göre tahlîle tâbi tutma yolunu seçen sizin gibilerin bu hadîsi zayıf kabul etmeleri, hilekâr tilkilerin, ars-lanların silsilesini koparma teşebbüsü gibi gülünç ve tehlikelidir. Ama elden ne gelir? Hadîs-i şerîfte vârid olduğu üzere: “Dini iyi anlamak ancak Allâh’ın, kendileri hakkında hayır dilediği kimselere nasiptir.

” Saîd ibn-i Müseyyeb (Radıyallâhu anh), ümmetinin amellerinin Rasûlüllâh (Sallâllâhu Aleyhi ve Sellem)’e arzedilişini Kur’ân-ı Kerîm’den istinbât etmiştir. Nitekim Abdullah ibn-i Mübârek (Radıyallâhu anh) onun şöyle dediiğini nakletmiştir: “Ümmetinin amellerinin sabah-akşam Rasûlüllâh (Sallâllâhu Aleyhi ve Sellem)e arzedilmediği bir gün yoktur, zaten o, bu nedenle onlar hakkında şahitlikte bulunabilecektir.

Allâh-ü Teâlâ “(Habîbim! Seni inkâr edenlerin hâli) nasıl olacak o zaman ki; her ümmetten (kendileri hakkında) bir şâhit (olmak üzere peygamberlerini) getireceğiz, seni de işte şunlar üzerine bir şâhit olarak getireceğiz?(Nisâ Sûresi:41) buyurmaktadır. (Ümmetinin ne yaptığını görmeden, onlar hakkında nasıl şahitlik yapabilir?) (Seyyid Ebu’l-Haseneyn, er-Rasâil fî tahkîkı’l-mesâil, Def’u şübuhâti’l-mâni’în, sh:13)

Görüldüğü üzere; biz, vefâtından sonra da sağlığındaki gibi Rasûlüllâh (Sallâllâhu Aleyhi ve Sellem)’in dua ve istiğfarından faydalanmaya devam etmekteyiz. Yine böylece herkesin bildiği ve kimsenin itiraza yeltenmediği sahih hadîs-i şerîfte “Mi’râc gecesi Mûsâ (Aleyhisselâm) ın şefâatiyle farz namazın elli vakitten beş vakite indirildiği(Buhârî, no: 3207) anlatılmıştır.

Binlerce sene evvel vefât etmiş olan Mûsâ (Aleyhisselâm) ın, bu ümmete ne büyük iyiliği olduğu nasıl göz ardı edilebilir. Bundan dolayı Rasûlüllâh (Sallâllâhu Aleyhi ve Sellem): “Mûsâ (Aleyhisselâm) size ne güzel şefâatçi olmuştur, ona çok salât okuyun” buyurmakla, bize onun iyiliğini takdir etmemizi talim etmiştir. Şimdi biri çıkıp da “Vefatından sonra Mûsâ (Aleyhisselâm) dan bir fayda beklenmez, onun için namaz elli vakit kalmalıdır” diyecek olsa, bunu hangi akıllı mâkul görebilir.

Selefi; Şirk olan kulların yapmaya güç yetirebilecekleri şeyleri değil de sadece Allah celle celâlühû’nun muktedir olabileceği şeyleri Nebîlerden ve sâlihlerden istemektir. Allah celle celâluhû’nun muktedir kılması olmasa, kimin gücü neye yeterdi ki? Yoksa bu zavallılar Allah celle celâluhu vermese mahlûkta güç ve kudret olduğunu mu zannederler?

Nice kez geçti ki hadîsde gelmiştir: “Lâ havle ve lâ kuvvete illâ billâh”. Günâh işlememek ancak Allah’ın korumasıyladır; Allah’a tâat da ancak Allâh’ın yardımıyladır; Cibrîl bunu bana işte böyle haber verdi, buyurdu.[Ebû Ya’lâ, İbnü Mes’ûd radıyellâhu anhu’dan. Zayıf bir senedle.], El-Metâlibu’l-Âliyye ve dipnotu: (3/262),Kezâ, [Bezzâr, İbnü Mes’ûd radıyellâhu anhu’dan, birisi kopuk ve içinde Zayıf bir râvî bulunan, diğeri de muttasıl/bitişik ve Hasen olan iki isnâdla.], Heysemî, Mecma’u’z-Zevâid: (10/99) Rivâyetlerden Ebû Ya’lâ’nın rivâyet zayıf, Bezzâr’ın iki rivâyetinden biri Zayıf diğeri de Hasen’dir.

Hâsılı, hadîs mu’teber bir rivâyetle gelmiştir.]Yani, Allah celle celâluhû’nun vermedikçe (hiçbir kimsede) hiçbir güç, hiçbir kuvvet yoktur. Kudret Allah celle celâluhû’nun vermesi ile ise -ki öyledir- bunun küçüğü büyüğü sorulmaz. Küçük verirse bu güç küçük, (mu’cize ve kerâmet yoluyla) büyük verirse de büyük olur.Bu Dediğimizin Bürhânlarından Bir Kısmı: ...

(Mu’cize olarak) Allah celle celâlühû’nün izniyle diriltirim...[Âli-İmran: 49]Allah celle celâluhû’nun izni ile muktedir kılması olmasa… hangi kulun (peygamber de olsa) ölüyü diriltmeye gücü yeter? Bakınız, Süleyman aleyhisselâm çevresindeki ilâh ve Peygamber olmayanlara seslenerek ne buyurdu?Ey eşraf taifesi!.. Hanginiz bana O’nun (Yemen kraliçesi Belkıs’ın) tahtını getirecek?

Yani Süleyman aleyhisselâm onlardan Yemen Melikesi Belkıs’ın büyük tahtını Yemen’den Şam’a olağanüstü bir yolla getirmelerini istiyor.İfrit, “Ben onu sana sen makamından kalkmadan evvel getiririm” dedi.Meclisinde oturanlardan, yanında kitâb bilgisi olan bir sıddîk, ‘Ben onu sana gözün geri dönmeden evvel getiririm’ dedi.[Neml: 38, 39, 40]Nebîden mu'cize beklemek, velîden kerâmet beklemek (ki o da Nebîsinin bir mu'cizesidir).

Nebî olmayandan olağanüstü bir şey istemek, gücün kaynağının Allah celle celâluhû olduğuna inanarak bunu yapmak küfür mü, şirk mi? SubhanAllah, bu ne dangalaklık.Ha, birine Allah’ın celle celâluhû bu gücü vereceğine inanırsınız da yanılırsınız, O, gerçekte Allah celle celâluhû bu gücü kendisine vereceği liyakatte olmadığı hâlde, hatâ eder öyle zannedersiniz, o zaman en fazla boşuna beklenti içine girersiniz.

Tamam, Allah celle celâlühû putlara her hangi bir gücü vermediğini, onların hiçbir şeye kadir olamayacağını söyledikten sonra onlardan bir şey beklemek elbette bir ahmaklık ve şirktir. Bununla şu mes’elemizi karıştırmak ise en hafîfinden aptallık olur.Mühim Bir Süâl \Bütün güç ve kudreti kullarda değil de Allah celle celâluhû’da bilip onun verdiği kadarıyla o gücü kullarda görmek mi şirke daha çok yakışır, yoksa o gücün bir kısmını kullarda görüp, kudrette kulları Allah celle celâluhû’nun ortakçısı gibi yapmak mı? Cevâb bekliyoruz…

Madem cevap yok bari yukarıda zikrettiğimiz gibi Taberini ve arkadaşlarının karnı acıktığında peygamberimize seslenmelerinden dolayı ve Hanbeli Alim İbnul Cevzi'nın Salih zatların mezarı başına gidip düzelmesini,Utbi'nın okuduğu şiiri Peygamberimizin mezarı başında okumayı müstehap gören İmam Nevevi'yi Şirk olarak anlamak zorunda kalırsınız ki;Bu ulema bunlardan beridir.Tarih boyunca kimse bu ulemayı şirk ile suçlamamıştır. Allah celle celâluhû akıl ve hidâyet vere...

Selefi;Kişi ile Allah celle celâluhu arasına mahlûk vâsıta (aracı) yapılamaz

Cevap| Tarihte bir grup Tevessül’ün her çeşidini inkâr etmiştir. Diğer şâzz bir gürûh ise, esma-i hüsna ve kişinin kendi ameliyle olan tevessülü kabûl etmekle berâber, başkasının amelleri ve zâtlar ile olan tevessülü meşrû' kabûl etmemişlerdir

Bir yanda, kişi ile Allah celle celâluhu arasına mahlûkun vâsıta (aracı) yapılamayacağını söyleyen, öte yandan da, kişinin kendi sâlih amellerini öne sürerek tevessül edilebileceğini ifâ-de eden câhiller, Allah celle celâlu-hu’nun, Allah’tır, sizi ve yapmakta olduklarınızı yaratan buyurduğunu ve amellerin de mahlûk olduğunu bilmezler mi aceb?

Selefi;(O’na (ulaşmaya) vesîleyi arayınız.) Mâide: 35 ayetini kendi rey/görüşünzle zatlarla tevessle delil getiremezsiniz

|Bu âyet, çerçevesini çizdiğimiz vesîle ve tevessülün de meşrû' olduğunun bir delîli olup, îmânla, amellerle ve şahıslarla tevessül etmeyi dahî içine alır. Hattâ müfterî ve gevezelerin çenebazlıklarına rağmen, tevessül denilince her ikisi de hemen akla gelir. Bu âyetin, şahıslarla da tevessül etmeyi içine aldığını söylemek ne sırf rey/görüş iledir, ne de lüğatın genelliği iledir.

Aksine bu, İbnu Abdi'l-Berr’in el-İstîâb’ın-daki bir rivâyette vardır: Hz. Ömer radıyellâhu anh, Hz. Abbas radıyellâhu anhümâ ile istiska ettikten sonra şöyle demişti: VAllahi bu Allah celle celâluhû'ya bir vesîledir ve O'nun katından bir rütbedir.[[İbn-i Hacer, Fethu'l-Bârî: 2/519], Kevserî, Makâlât: 379 )

Selefi.“De ki, şefâatin tamamı Allah’a aittir,” âyetine göre Resûlüllah sallâhu aleyhi ve sellem’den dünyada şefâat istenmez; bu bir şirktir

Bazi Sahabeler Peygamberimizden Şefaat istemişlerdir. Peygamberimizin de onlara ''Senin Şefaat dilemen şirktir'' ''İsteyeceksen git Allahtan iste!''' Rabbine şirk koşma !'' dediği duyulmamıştır. Ne Kitâb'ta ne de Sünnet'te, dünyada Resûlüllah sallâhu aleyhi ve sellem’den şefaat istemeyi yasaklayan hiçbir delîl yoktur.

Aksine,O’ndan dünyada dünyâlık işler için şefâat edilmesi Kur’ân ve Sünnetle meşrû’dur ve hatta emredilmektedir. Allah celle celâlühû şöyle buyurdu: “Kim güzel bir şefâat ederse ondan nasîbi olur.”[Nisâ:85] Resûlüllah sallAllahu aleyhi ve selem de O’na bir hacet istemek için gelindiğinde şöyle buyurdu: “Şefâat edin ecir kazanın.”[Buhârî, Müslim, Ebû Dâvûd, Tirmizî, Nesâî, Ebû Mûsâ radıyAllahu anhu’dan], Et-Teysîr:1/158] Dünyada Âhiret içün şefâat istenebileceği Tirmizî hadîsiyle sâbittir:

Hz.Enes ''Ey Allahın resülübana kıyamet gününde şefaat edermisin ?''diye sorunca,Peygamberimiz ''Allah izin verirse ederim'' buyurmuştur.(Tirmizi bu hadisi Sünen'de Kıyametin özellikleri kitabının ''sırat köprüsünde varit olanlar''babında zikretmiş ve ''Hasen''kabul etmiştir.)Diğer bir sahabi Sevad İbn Karib ,Allahrasülünün önünde şu şiiri okumuştur;Sen Peygamberlerden Allaha vesile kılınmaya enlayık olanısın ,Ey şerefli insanların oğlu Senden başka hiçbir şefaatçinin şefaatinin geçmediği o günde Sevad İbn Karibe Şefaat eyle! (Beyhaki ''Delailü'n-Nübüvve''de ,İbni Abdilberr''İstiab'ta nakletmişlerdir.

İbni Hacer de Sahihi Buhari Şerhi ''Fethu'l-Bari' 7/18'de Hz.Ömer 'in Müslüman olması başlığı altında zikretmiştir.)Halbuki zikrettiğimiz ve zikretmediğimiz nice hadislerde Sahabe Peygamberimizden Şefaat taleplerinde bulunmuşlardır.Peygamberimizde hiçbirisini Şirkle itham etmemiştir. O’ndan Âhiret’te şefâat istenebileceği de Buhârî hadîsiyle sâbittir:“Mü'minler, (Kıyâmet gününde) Âdem aleyhisselâm'dan, sonra Mûsâ aleyhisselâm'dan, sonra da Muhammed sallallâhu aleyhi ve sellem'den istiğase edecekler/şefaat yardımı isteyecekler.

”[Yukarıda geçti: [Buhârî, Sahîh: Zekât, 52]; Mu’cem:21] Sahabe Şefaat isterken bizler bunda mahrum kalacaz ,Tabiiki Hayır!“Benim hayatım sizin için hayırlıdır, (benim sağlığımda bir takım işler) yaparsınız, size (onlarla ilgili hükümler) bildirilir Ben öldüğümde ise vefâtım sizin için hayırlı olur, çünkü amelleriniz bana (kabrimde) arz edilir, hayır görürsem Allâh’a hamdederim, şer görürsem Allâh’tan sizin için af dilerim” (Ebu Züra el-Iraki ,Heytemi,Kastalani,Suyuti,İsmail el-Kadi gibi birçok hadis imamının Sahih dediği yukarıda geçmişti )Şimdi Kabrinde bile bizlere İstiğfar eden

Peygamberimizden Neden Şefaat ya Resülüllah demek şirk oluyor? Getirilen “şefâatin tamamı Allah’a âittir” meâlindeki âyet, şu iddiâ içün delîl olarak ileri sürülebilecekse, Resûlüllah sallâllahu aleyhi ve sellem’den sâdece dünyâda dünyalık bir şefâat da istenemez.

Halbuki yukarıda getirdiğimiz âyet ve hadîs bu iddiâyı çürütmektedir. Yine getirilen âyet, şu iddiâ içün delîl olarak ileri sürülebilecekse, Âhirette de şefaat istenmez; arada hiçbir fark yoktur. Hâlbuki, O’ndan Âhirette şefâat isteneceği, şu iddiâ sâhiblerinin bir çoklarınca Buhâri rivâyeti sebebiyle inkâr edilememektedir.

Nasıl Mülk sadece O’nundur[Teğâbun: 1] âyetiyle, Mülkü dilediğine verirsin[ Âlü İmrân: 26] âyeti çelişmiyorsa, İzzetin tamamı Allah'a aittir[Fâtır:10] âyetiyle, İzzet, sadece Allah'a, Resûlü'ne ve mü'minlere aittir[Münâfikûn: 8] âyeti, nasıl birbirine zıd değilse, aksine birbirlerini tefsîr ve îzâh ediyorlarsa, de ki, şefâatin tamamı Allah’a âittir[Zümer: 44] âyeti ile, Rahmân’ın yanında ahd edinenler (O'nun müsâade ettikleri) müstesna, onlar şefâate mâlik olmayacaklardır[Meryem: 87] âyeti de çelişmez.:

Hem, Şefâat ne demektir?... Şefaat, kendine karşı cinâyet/günâh işlenmiş kimseden (burada Allah’dan) günahın affını istemek demek idi.[Abdullâh İbnü Ahmed İbni Hanbel, Zevaidü’l-Müsned, Abbâs İbnü Mirdâs Es-Sülemî’den, Beyhekî, Şuabu’l-Îmân (İlmiyye) 1/ 304-305 H]. Yani Allah celle celâlühû’nün, bir günahı affetmesi için, O’na benim hatırıma veya başka bir şey hatırına bunu affet diyerek aracı olmak idi...

Hâşâ hangi yüksek makamdan şu suçlunun affını isteyecek? Evet, bazen sevdiği kulların zimmetinde olan bazı hakları onlara birtakım mükâfaatlar vermek karşılığında hak sâhiblerinin affetmesini isteyecektir:[Seyyid Şerîf Cürcânî, Ta’rîfât: 68] Ancak bu, Şefâatin Şer'an gösterdiği bir ma'nâ değildir.Gerçi Seyyid Şerîf Cürcânî’nin ta'rîfi, gâlib ve meşhûr olan günah affı içün olan şefâatin dışındaki, hesapsız cennete girmek ve cennette derece yükselmek gibi şefâatleri kapsamadığından eksik ise de, mes'ele değişmez.

Zîrâ ma'nâ, şefâat, izin, müsâade ve kabûl bakımından Allah celle celâlü-hû’ya âiddir; O'nun katında bu talebi yapmak bakımından da bu yetkiyi verdiği kullara âittir, demektir. Her ne kadar mes’ele bu denli uzatmaya muhtâc olmayacak kadar -orta akıllı, vasat zekalı birazcık ilimli kimselere nisbetle- açık ise de iddiâ sâhibi olan muhâtabların seviyesini hesaba katmak, ifâde sanatının îcâbların-dan olmakla bir çoklarının kafasını şişirmek zorunda kaldık; affola...

SELEF;Peygamber (sav) cariye’ye: “Allah nerede” diye sormuş, o: “Semadadır” diye cevap vermiş. Bu sefer: “Ben kimim?” diye sormuş, yine cariye: “Sen Allah’ın Rasulüsün” deyince, Peygamber (sav): “Sen bunu azad et, çünkü o mü’min birisidir” demiştir. [11] (Allah’ın semada olduğunu söyleyen cariyenin Allah Rasulü (sav) tarafından mü’min ilan edilmesi, kişinin mü’min olabilmesi için Allah’ın semada olduğunu bilmesinin gerektiğini teşkil eder.)  
 
Çok şükür ki Albani'nin yaptığı gibi Ebu Hanife'yi bu yazıda hadis rivayetinde Zayıf görmemişler.Bu iyi bir gelişme olarak görüyoruz,ancak  Kişinin Mümin olabilmesi için Allah’ın semada olduğunu bilmesi gerektirdiğini söylemeleri gerçektende içler acısıdır.Tarih boyunca kişinin Mümin olup olmamasını anlamak adına bu hadisi delil getiren bir ulema var mıdır? acaba. Şimdi biz bu hadisin bütün varyantlarını vermeden önce bir kaç kelam yapalım;Aşağıda vereceğimiz  örnekler, Efendimiz (s.a.v)'in, karşısındaki kişinin mü'min olup olmadığını tesbit için kendisine "Allah nerededir?" diye sormak yerine ekseriye, Allah Teala'nın birliğine ve kendisinin de O'nun kulu ve elçisi olduğuna şahitlik edip etmediğini sorduğunu göstermektedir. "Eynellah hadisi" veya "cariye hadisi" diye bilinen söz konusu rivayet dışında Efendimiz (s.a.v)'in, muhatabının mü'min olup olmadığını ortaya çıkarmak için kendisine "Allah nerededir?" diye sorduğunun nakledildiği bir başka rivayet bilmiyoruz.

 
Yukarıdaki hadisin geçtiği yerler;Müslim, Mesâcid 33, (537); Ebu Dâvud, Salât 171, (930, 931 ); Nesâî, Sehv 20, (3, 14-1 .Başta Sahabe olmak üzere "Ehl-i Sünnet-i hassa" dediğimiz Selef ulemasının tavrı, müteşabih ayet ve hadislere varit oldukları gibi iman ve anlamlarını Allah Teala'ya havale etmek şeklindedir ve aslolan budur. "Ehl-i Sünnet-i amme" dediğimiz müteahhirun ise, yakin seviyesindeki azalma ve muhtelif cereyanlar(Müşebbihe yüzünden) sebebiyle imanî meselelerde şüphelerin artması gibi sebepler dolayısıyla bu türlü ayet ve hadisleri muhkem nasslar doğrultusunda ve sahih Arap dilinin ölçüleri içinde tevil etmiştir.

İbn Teymiyye ile başlayan ve kendisine "Selefî" diyen cereyan, müteşabih ayet ve hadislerin anlaşılması konusunda daha farklı bir yol izler ve şöyle der: Bu türlü ayet ve hadislerin anlamı malumdur; ancak "keyfiyeti" bizce bilinmez. Kur'an'da ve hadislerde Allah Teala'nın elinden, yüzünden, inmesinden... bahsedildiğine göre bunların "hakiki anlamda" mevcudiyetine inanır, "nasıl"lığı sorusunu ise, "O'nun uluhiyet, azamet ve şanına layık bir şekilde" diye cevaplarız.

Allah Teala'ya mekân izafesi problemi de bu bağlamda önemli bir yer işgal etmektedir. Gerek yukarıda bir varyantı verilen rivayetten, gerekse "Arş'a istiva" vs. ilgili diğer ayet ve hadislerden hareketle Selefî ekol, Allah Teala'nın (Arş, sema vb.) belli bir mekânda ve dolayısıyla (uluvv/yükseklik, yukarıdalık gibi) belli bir "yönde" bulunduğunu söyler. Bu bağlamda genel muhtevalı eserler yanında İbn Teymiyye'nin "Kitâbu'l-Arş"ı, Darimi ve Abdullaah b.Ahmed.es-Sunen'i ve ez-Zehebî'nin "el-Uluvv li'l-Aliyyi'l-Azîm"i gibi monografiler de mevcuttur.

Allah Teala'ya mekân izafesi, tabiatı gereği müstakil bir mesele olmayıp, beraberinde başka problemleri de getiren son derece temel bir tartışmadır. Arş'ı da, semayı da, diğer mekânları da yaratan Allah Teala olduğuna ve O'nun istivasının "mekân tutmak" anlamına geldiği iddia edildiğine göre, İmam Ebû Hanîfe'nin de dile getirdiği "Allah Teala bu mekânları yaratmadan önce neredeydi?" sorusuna İbn Teymiyye'nin bulduğu cevap, "Arş'ın nev'î kıdemi"dir. Bu, şu demektir: Allah Teala ezelden beri üzerine istiva ettiği Arşlar yaratmaktadır. Yenisini yarattığında bir öncekini yok etmektedir ve bu, ezelden beri böyle devam edegelmektedir. Bu izah tarzının ne kadar problemli olduğu ise açıktır. Zira Allah Teala dışında varlığı ezelî olan bir başka varlık tasavvur edildiğinde, zorunlu olarak o varlığın mevcudiyetinin bir yaratıcının varlığına mütevakkıf bulunmadığını, varlığının zorunlu ("vâcibu'l-vücud") olduğunu söylemiş olursunuz. Bunun ne anlama geldiği ise açıktır...

Bu, meselenin sadece bir yönüdür. Bunun dışında, muzaf mekânın Allah Teala'nın zatını ihata etmesi ya da O'nun azametiyle mütenasip bir azamette olması, "havadis"in (varlığı sonradan olan varlık ve olayların) Allah Teala'ya hululü... gibi meseleler de kaçınılmaz olarak yukarıdaki bakış açısının doğurduğu problemler olarak gündeme gelmiş ve tartışılmıştır.

Benim görebildiğim şudur: Selefî ekol sanki bu meselede yaklaşımının temeline haber-i vahid türü rivayetleri koymuş, muhkem nassları onlar doğrultusunda anlamayı tercih etmiştir. Oysa önemli bir kısmı rivayet tekniği açısından problemli olan bu rivayetlerin titiz bir ayıklamaya tabi tutulması ve sahih olanların muhkem nasslar doğrultusunda anlaşılması gerektiği açıktır.

Hanefî Usulü'nde mukarrer olan "Kur'an'a haber-i vahid ile ziyadenin mümkün olmadığı" ilkesinin önemi de bu noktada ortaya çıkmaktadır. Meselenin temeline tenzih ayetlerinin yerleştirilmesi ve diğer ayet ve hadislerin bu doğrultuda anlaşılması en sağlam yoldur.

"O'nun benzeri hiçbir şey yoktur" ayeti (42/eş-Şûrâ, 11), Allah Teala ile mahlukat arasındaki ontolojik farklılığı dile getiren muhkem bir nass olarak meselenin temelini teşkil etmektedir.

Bunun yanı sıra, "De ki: "Göklerde ve yerde olanlar kimindir?" De ki: "Allah'ındır" (6/el-En'âm, 12) ve "Göklerde ve yerde bulunan herkes Rahman'a kul olarak gelecektir" (19/Meryem, 93) ayetleri, mekânın ve barındırdığı her şeyin; "Gecede ve gündüzde barınan her şey O'nundur" (6/el-En'âm, 13) ayeti de zamanın barındırdığı her şeyin Allah Teala'nın mülkü olduğunu açık biçimde ifade etmektedir.

"O'dur ki, gökleri ve yeri altı günde yarattı, sonra Arş'a istiva etti. Yere gireni, ondan çıkanı, gökten ineni, ona çıkanı bilir. Nerede olsanız O sizinle beraberdir..." (57/el-Hadîd, 4) ayeti de konumuz bakımından son derece ilgi çekicidir. Zira burada Allah Teala'nın Arş'ı istivası ile "maiyyet" (kullarla birliktelik) bir arada zikredilmiştir. Neden buradaki "maiyyet"i, "ilmi ile kulların yanında olmak, onların her yaptığını görmek, işitmek, bilmek..." diye tevil etmek doğru ve gereklidir de, "istiva"yı "hükümranlığı altına almak" vb. bir şekilde tevil etmek yanlıştır?

literatüre "Eynellah hadisi" veya "cariye hadisi" olarak geçen rivayete dayanarak bir kısım Selefîler işi şu noktaya kadar vardırmıştır: Bir kimsenin mü'min olup olmadığını öğrenmenin yolu, ona "Allah nerededir?" diye sormaktır. Çünkü Efendimiz (s.a.v), rivayette geçen cariyenin mü'min olup olmadığını tahkik etmek için ona böyle sormuştur. Bu sorunun muhatabı olan kişi eğer "Allah göktedir" derse, mü'min olduğuna hükmedilir. Çünkü cariye Allah Teala'nın gökte olduğunu söylemiş, Efendimiz (s.a.v) de bu cevap üzerine –kendisinin kim olduğu sorusuna da doğru cevabı aldıktan sonra– onun mü'min olduğunu söylemiştir.

Bu "tak'îd"in (kaideleştirme) ne kadar sağlıklı olduğunu görmek için bahse konu hadisin durumunu yakından incelemek gerekir. Bunun için hoşgörünüze sığınarak bazı teknik ayrıntılara girmek durumundayım.

Söz konusu hadisin muhtelif Hadis kaynaklarında nakledilen varyantları bir araya getirildiğinde şöyle bir arka planla karşılaşıyoruz: Sahabe'den birisinin, koyunlarını güden bir cariyesi vardır. Koyunlardan birisini kurda kaptırınca kızıp kendisine bir tokat atan sahabî, bilahare Efendimiz (s.a.v)'e gelerek durumu anlatır ve daha önceden bir mü'min cariye azad etme adağı bulunduğunu söyleyerek söz konusu cariyeyi azad etmesi halinde nezrini yerine getirmiş olup olmayacağını sorar. Efendimiz (s.a.v) de cariyeyi kendisine getirmesini söyler. Cariye geldiğinde Efendimiz (s.a.v), mü'min olup olmadığını öğrenmek için kendisine bazı sorular sorar. –Meselenin püf noktası burasıdır.–

Rivayetin bazı varyantlarında Efendimiz (s.a.v)'in cariyeye, "Allah nerededir?" diye sorduğu nakledilmektedir. Cariye bu soruya "Allah göktedir" diye cevap verir. Ardından gelen "Ben kimim?" sorusuna, "Sen Allah'ın Resulüsün" cevabını alınca, efendisine dönerek, "Onu azat edebilirsin; zira mü'mindir" buyurur. (Müslim, "Mesâcid", 33; Ebû Dâvûd, "Salât", 166; en-Nesâî, "Sehv", 20; "el-Muvatta", "Itk", 6; Ahmed b. Hanbel, V, 447-9; İbn Ebî Şeybe, "el-Musannef", VII, 215.)

Bu rivayeti mahrecinden, yani olayın kahramanı sahabî Mu'âviye b. el-Hakem es-Sülemî (r.a)'den nakleden kişi Atâ b. Yesâr'dır. Ancak aynı ravinin, aynı olayı "Allah nerededir?" sorusunun yer almadığı değişik bir lafızla naklettiğini görüyoruz. Buna göre Efendimiz (s.a.v), "Semada kim var?" diye sorarcasına elini yukarıya kaldırarak işaret buyurmuştur. (ez-Zehebî, "el-Uluvv li'l-Aliyyi'l-Azîm", I, 254.)

Yine Atâ b. Yesâr'dan aynı rivayet şu lafızla da rivayet edilmiştir: "Cariyeye "Allah'tan başka ilah olmadığına şahitlik eder misin?" diye sordu. Cariye "Evet" dedi. "Muhammed'in Allah'ın kulu ve Resulü olduğuna şahitlik eder misin?" diye sordu. Cariye "Evet" dedi..." (Abdürrezzâk, "el-Musannef", IX, 175;)

Aynı lafız, Ubeydullah b. Abdillah b. Utbe b. Mes'ûd isimli tabiî tarafından, "Ensar'dan bir adamdan" nakledilmiştir. (Ebû Dâvûd, "Eymân", 16; "el-Muvatta", "Itk", 6; Abdürrezzâk, a.g.e., a.y.; Ahmed b. Hanbel, III, 452.)

Her ne kadar bu haliyle zahiren mürsel ise de, bu varyant, mezkûr Ubeydullah'ın Ebû Hureyre (r.a)'den rivayeti olarak muttasıl bir senetle de nakledilmiştir. (Bkz. İbn Abdilberr, "et-Temhîd", IX, 114-5.)

Bu muttasıl senet Ahmed b. Hanbel (II, 291) ve Ebû Dâvûd ("Eymân", 16) tarafından zikredilmiş, ancak metinde Efendimiz (s.a.v)'in cariyeye "Allah nerededir?" diye sorması üzerine cariyenin eliyle yukarıyı işaret ettiği zikredilmiştir. (Ayrıca bkz. Abdürrezzâk, IX, 176; İbn Huzeyme, "Kitâbu't-Tevhîd", 123; el-Beyhakî, "es-Sünenu'l-Kübrâ", VII, 388; ez-Zehebî, a.g.e., I, 260)

Bir diğer varyantta Efendimiz (s.a.v) cariyeye, "Rabbin kim?" diye sormuş, cariye eliyle yukarıyı işaret etmiştir. (İbn Huzeyme, a.g.e., a.y.)

Bir başka varyantta cariye Efendimiz (s.a.v)'in sorularına sadece işaretle cevap vermiştir. Buna göre Efendimiz (s.a.v) "Allah nerededir?" diye sormuş, cariye eliyle yukarıyı işaret etmiş, "Ben kimim?" sorusuna cevaben de cariye, "Sen Allah'ın Resulüsün" anlamında eliyle önce Efendimiz (s.a.v)'i, sonra da yukarıyı işaret etmiştir. (Ebû Dâvûd, "Eymân", 16; Ahmed b. Hanbel, II, 291)

Bütün bu varyantlar bir noktayı açık biçimde göstermektedir: "Eynellah hadisi" veya "cariye hadisi" diye bilinen bu rivayet kesinlikle mana ile aktarılmıştır. Bir diğer deyişle, Efendimiz (s.a.v) ile cariye arasında geçen konuşmanın, raviler tarafından kendi anladıkları lafızlarla aktarılması sonucunda, teknik tabiriyle "ızdırab" dediğimiz durum ortaya çıkmıştır ki, ehlince malum olduğu üzere, senedi sahih de olsa herhangi bir rivayetin metninde bulunan bu tür bir "uyuşmazlık", hadisi sıhhat derecesinden zaaf derecesine düşürür.

Bir an için bu gerçekten sarf-ı nazar edelim ve yukarıda verdiğim arka planını da dikkate alarak söz konusu hadise yakından bakalım: Bu hadiste Efendimiz (s.a.v)'in cariyeye sorduğu sorunun, onun mü'min mi yoksa putperest mi olduğunu ortaya çıkarmaya yönelik olduğu açıktır. Cariyenin, soruya verdiği cevaptan putperest olmadığı ve bir "Allah inancına" sahip olduğu anlaşılmaktadır. "Allah nerede", "Rabbin kim" "Semada kim var"... gibi sorulara kadının verdiği cevap, ya da eliyle yaptığı işaret, herhangi bir puta değil, "Yüce bir Yaratıcı'ya" inandığını ima eder tarzdadır ki, bilgi ve kültür seviyesi düşük bir insanın putperest olmadığını anlamak için bu türlü cevaplarla yetinmek yanlış değildir.

Bir önceki yazıda, Mu'âviye b. el-Hakem (r.a)'den Atâ b. Yesâr kanalıyla nakledilen rivayetin "muzdarib" olduğunu, mana ile rivayet edildiğini, dolayısıyla ihticaca (delil olarak kullanılmaya) elverişli olmadığını ortaya koymaya çalışmıştım. Zikrettiğim hususlardan, mü'min olup olmadığını tesbit için kendisine getirilen cariyeye Efendimiz (s.a.v)'in ne sorduğunu, tek başına o rivayeti veya onun varyantlarından sadece birisini esas alarak ortaya çıkarmak mümkün görünmemektedir. Öyleyse yapılması gereken şey, böyle durumlarda Efendimiz (s.a.v)'in, kendisine getirilen kişiye mü'min olup olmadığını tesbit için ne sorduğunu, benzer vakaları araştırarak tesbit etmektir.

Sahabe'den eş-Şerîd b. Süveyd (r.a)'den nakledilen rivayet bu konuda bize yol gösterici mahiyettedir. Ahmed b. Hanbel (IV, 222, 388-9) ve İbn Hibbân'ın (I, 419) rivayet ettiğine göre eş-Şerîd b., Süveyd (r.a), Efendimiz (s.a.v)'e gelerek, annesinin mü'min bir cariyeyi özgürlüğüne kavuşturmasını vasiyet ettiğini, kendisinin de siyahi bir cariyesi bulunduğunu söyler ve onu azat etmekle bu vasiyeti yerine getirmiş olup olmayacağını sorar. Efendimiz (s.a.v) cariyeyi kendisine getirmesini söyler. Cariye gelince Efendimiz (s.a.v), "Rabbin kim?" diye sorar. Cariye "Allah" der. Ardından "Ben kimim?" diye sorar. Cariye "Allah'ın Resulü'sün" diye cevap verir. Bunun üzerine Efendimiz (s.a.v), cariyeyi getiren sahabîye dönerek, "Onu azat edebilirsin, zira o mü'mindir" buyurur.

Bu rivayette zikredilen soruyu ed-Dârimî ("Nuzûr", 10), hemen aşağıda İbn Ebî Şeybe'den naklen zikredeceğim lafızla sevk etmiştir. Dolayısıyla eş-Şerîd (r.a) rivayetinin de mana ile rivayet edildiğini söylemek mümkündür.

Benzeri bir olay İbn Ebî Şeybe tarafından (VII, 215) rivayet edilmiştir. buna göre bir adam Efendimiz (s.a.v)'e gelerek annesinin mü'min bir köleyi azat borcu (adağı) olduğunu ve kendisinin de bir cariyesi bulunduğunu söyler. Efendimiz (s.a.v) cariyenin kendisine getirilmesini ister. Cariye gelince "Allah'tan başka ilah bulunmadığına ve benim de Allah'ın Resulü olduğuma şahitlik eder misin?" diye sorar. Cariye "Evet" deyince, sahabîye "Onu azat et" buyurur.

Yine benzeri bir olay el-Hâkim tarafından (III, 258) nakledilmiştir. Bu sefer Efendimiz (s.a.v)'e gelen bir kadındır ve yanında siyahî bir cariye vardır. Efendimiz (s.a.v), mü'min olup olmadığını öğrenmek için cariyeye şu soruları sorar: "Rabbin kim? Dinin ne? Ben kimim? Namaz kılıyor musun? Benim Allah katından getirdiklerimin hak olduğunu ikrar ediyor musun?" Cariyenin bütün bu sorulara olumlu cevap vermesi üzerine "Onu azat et" buyurur.

Ramazan hilalini gördüğünü söyleyen bir adamın mü'min olup olmadığını tesbit için Efendimiz (s.a.v) kendisine şöyle sormuştur: "Allah'tan başka ilah olmadığına ve Muhammed'in de O'nun kulu ve Resulü olduğuna şahitlik eder misin?" Adam "Evet" deyince oruca başlanmasını emir buyurmuştur. (Ebû Dâvûd, "Sıyâm", 14; en-Nesâî, "Sıyâm", 8; et-Tirmizî, "Savm", 7; İbn Mâce, "Sıyâm", 6; Abdürrezzâk, VI, 35; İbnu'l-Cârûd, "el-Müntekâ", 157; el-Hâkim, I, 297, 424...)

Efendimiz (s.a.v), Yahudi bir anne-babanın çocuğu ölüm hastalığındayken yanına gitmiş ve kendisine "Allah'tan başka ilah bulunmadığına şahitlik eder misin?" diye sormuş, çocuk "Evet" deyince, "Muhammed'in de Allah'ın Resulü olduğuna şahitlik eder misin?" buyurmuş, çocuk yine "Evet" diye cevap vermişti. Bir süre sonra çocuk vefat ettiğinde Efendimiz (s.a.v) ve Sahabe onu yıkayıp defnettiler. (et-Taberânî, "el-Mu'cemu'l-Kebîr", VIII, 67. el-Heysemî, "Mecma'u'z-Zevâid"de (II, 323) isnadının hasen olduğunu söylemiştir.)

Keza başta el-Buhârî ve Müslim olmak üzere pek çok kaynakta zikredilen İbn Sayyâd kıssasında Efendimiz (s.a.v)'in, İbn Sayyâd'a, "Benim Allah'ın Resulü olduğuma şahitlik eder misin?" diye sorduğu nakledilmiştir.

Bu örnekler, Efendimiz (s.a.v)'in, karşısındaki kişinin mü'min olup olmadığını tesbit için kendisine "Allah nerededir?" diye sormak yerine, Allah Teala'nın birliğine ve kendisinin de O'nun kulu ve elçisi olduğuna şahitlik edip etmediğini sorduğunu göstermektedir. "Eynellah hadisi" veya "cariye hadisi" diye bilinen söz konusu rivayet dışında Efendimiz (s.a.v)'in, muhatabının mü'min olup olmadığını ortaya çıkarmak için kendisine "Allah nerededir?" diye sorduğunun nakledildiği bir başka rivayet bilmiyoruz.

Esasen "Allah inancı" gibi bütün hassasiyetlerin başını teşkil eden bir meselede muhtelif raviler ve kaynaklar tarafından birbirinden oldukça farklı lafızlarla aktarılan "muzdarib" bir rivayettense, muhtelif bağlamlarda varit olmuş yukarıdaki rivayetleri ve benzerlerini esas almak akla da, dinî hassasiyete de, Hadis tekniğine de en uygun olan yoldur.
Buhari Şarihi  İbni Hacer' de bu noktaya dikkat çekmiş ;Yahudilerden tecsim inancında olan birisi ‘kendisinden başka ilah olmayan Allah göktedir’ dese bu sözüyle iman etmiş olmaz.Âmmeden birisi aynı sözü söylese (tecsimin mânâsını bilmeyecek derecede bilgisizse) İslam’a girişi sahih olur. Cariye hadisindeki durum da bu çerçevededir.
 
SELEF;
 “Semada bulunan Allah’ın emini olduğum halde bana güvenmez misiniz?” hadisi de delildir

Semada olanın eminiyim,Allah lafzı nerede, yani meleklerin yanında güvenilen biriyim. (Vahyi melek getirir.)Vahiyi tebliğ etmede konusunda bana güveniyorlar.


Peygamber efendimiz bir hadis-i şerifte şöyle buyurdu:

مَا فِيهَا مَوْضِعُ أَرْبَعِ أَصَابِعَ إِلا وَمَلَكٌ وَاضِعٌ جَبْهَتَهُ سَاجِدًا لِلَّهِ Anlamı: ”Semada dört parmak yer yoktur ki, alnın yere koyup secde eden bir melek bulunmasın.”
Bu hadisi İmam Tirmiz “Sünen et-Tirmiz”, İmam İbni Maceh “Sahih İbni Maceh”, İmam Ahmed B. Hanbel “Müsned Ahmed”, İmam Hâkim “ El-Mustedrak” ve İmam Tahavi “Mükilul Asar” adlı kitaplarında rivayet etmişlerdir.
Başka bir rivayette şöyle buyurdu:

مَا في السَّمَاءِ مَوْضِعُ كَفٍّ - أو قَالَ : شِبْرٍ - إِلا عَلَيْهِ مَلَكٌ سَاجِدٌAnlamı: ”Semada avuç içi veya karış kadar yer yoktur ki, secde eden bir melek bulunmasın. ”Hafız Abdurrazzâk “el-Musannef” adlı kitabında rivayet  etmiştir.                                                                                                                                                                                                                                    Allâh-u Teâlâ (Hâşâ) semada olsaydı bu dört parmak arasında mı olacak tı?


 
SELEF;Rasulullah (sav) buyurdu ki:“Merhametli olanlara, Rahman olan Allah’u Azze ve Celle’de merhamet eder. Dünya ehline merhamet edin ki: semada ki Rahman olan Allah’da size merhamet etsin.
Ebu Davud, Tirmizi, Ahmed, Humeyd Hakim ve Hatib sahih bir senedle rivayet etmişlerdir.

İlk önce İmam Ahmed, İmam Hâkim, İbnil Mübarek ve Humeydi’nin rivayetlerinde “gökteki” değil, “gök ehli” diye geçmektedir. Ondan sonra İmam Ebu Davud ve İmam Tirmizi’nin rivayetinde “gökteki”nin yanında “Allâh” ismi yoktur. Belli ki, bunu milleti kandırmak için yorumladınız ve yazdınız.Burdada Selefilerin kalem oyunlarını görmekteyiz.

Peygamber efendimiz şöyle buyurdu:
“Rahmet edenleri er-Rahman rahmet eder. Yeryüzündekileri rahmet ediniz ki, gök ehli de size rahmet etsin.” İmam Ahmed, İmam Hâkim, İbnil Mübarek ve Humeydi rivayet etmişlerdir.
Hafız Iraki “el-Emâli” adlı kitabında bu hadis birinci hadisi açıklıyor demiştir. Yani birinci hadiste geçen “gökteki” semadaki , yani “rahmetleri indirmekle görevlendiren melek demektir” diye bildirmiştir. Çünkü Allâh hakkında gök ,sema ehli denmez.


SELEF; Rabbimiz, gecenin üçte biri kaldığında (keyfiyeti bize meçhul bir halde) her gece dünya semasına inerek buyurur ki ?Bana kim dua eder ki, duasına icabet edeyim. Kim bir şey ister ki, ona dilediğini vereyim. Kim de affını talep eder ki, onu mağfiret edeyim.?[Buhari –teheccüd 590

 Hadis hafızı el-Irâkî, hadis-i şeriflerin hangi şekilde en hayırlı bir şekilde tefsir edileceği hususunda şöyle demiştir: ”Ve hayru mâ fessertehû bi’l-varidi” Yani, “Hadis için yapabileceğin tefsirin en hayırlısı varit olanladır (geçen bir başka hadisledir).”demiştir: “Hadisin en güzel açıklanması hadisledir.” Bu nüzul hadisinde geçen nüzul’den, meleklerin indiği bir başka hadisten anlaşılır. Allâh’ın emriyle bir melek iner. Bundan anlaşıyor ki, bu konuda değişik ama sahih açıklamalar var ama bu açıklamaların hiç birinde Allâh, bizzat kendisi iner diye kabul olunmamıştır.
-İmam Ahmed b. Hanbel Müsned’inde, İmam Kurtubi Tefsirinde, Hafız İbni Hacer Askalani “Fethul Beri” adlı kitabında ve Hafız İbnul Cevzi, “Zad el-Mesir” adlı tefsirinde şöyle dediler: “İmam Nesâ’i Ebu Hureyre’den naklettiğine göre Peygamber efendimiz şöyle mealen buyurdu: “Gecenin üçte biri geçtiğinde Allâh, birine (bir meleğe) şöyle nida etmesini emreder:.........”. İmam Kurtubî bu rivayetin sahîhliğine delîl olarak Nesâî'nİn " Sonra var mı duâ eden diyecek bir munâdîyi emreder.." rivayetini delîl getirip, böylece müşkilin kalkacağını bildirir (Fethu'l-Bârî, III, 272).Buhari Şarihi Bedrüddin Ayni 'nin Ümdetu'l-KaarT'sinde bu hadîs hakkında çok güzel tevcihler ve açıklamalar vardır. Bu tevcihlerden biri özetle şudur: Nuzûl, intikaal, i'Iâm, kavi, İkbâl, teveccüh ve bir hükmün çıkışı ma'nâlarına kullanılır. Bu ma'nâların hepsi lügatçılar arasında bilinen şeylerdir. Madem ki nüzulün böyle müşterek ma'-nâsı vardır; Allah'ın kendisiyle tavsîfi caiz olan bir ma'nâya hamledümesi en doğru bir harekettir. Burada Allah'ın rahmetle, dileklerini vermekle, mağfiretler etmek suretiyle teheccüd kılanlara ikbâl ve teveccüh buyurmasıdır denilebilir. Bu bir te'vîl değil, fakat lâfzı, medlulü olan müşterek ma'nâlardan birisine hamletmektir kî, îmâm Mâlik gibi bâzı selefin te'vîlleri de hep bu yolda bir te'vîldir (III, 618-623).Ehl-i Sünnet kelamcıları Allah Teala?yı, ?yüksek bir yerden daha alçak bir yere intikal etmek? anlamına gelen ?nüzul? kelimesinin zahiri anlamıyla ilişkilendirmekten sakınmışlardır. Zira hareket, durmak ve intikal gibi fiiller bir yerden ayrılıp başka bir yerde bulunmak anlamına gelir. İnsanlarda görülen ve bir yerde olunduğu bir anda başka bir yerde olamamayı gerektiren bu durumların Cenab-ı Hakk?a isnat edilmesi Kur?an ve Sünnet?e aykırıdır. Zira ayetler Onun insanlara benzemesini açıkça nefyetmiştir: ?Onun benzeri hiçbir şey yoktur.?, ?Allah Samed?dir.(Her şey Ona muhtaçtır, O hiçbir şeye muhtaç değildir.)? Buna göre ?nüzul? kelimesine zahir anlamı verildiğinde hadis, Kur?an-ı Kerim?le çelişecektir. Sahih bir hadis için böyle bir durum söz konusu olmayacağına göre ?nüzul? kelimesi mecaz anlam çerçevesinde anlaşılmalıdır.

Buhari Şarihi  İbni Hacer' in anlayışıda farklı değildir. Allahın nüzûlü muhâldir. Hareket; yücelikten süfliyâta inmek mânâsına gelir. Allah ise bundan münezzehtir...Nüzûlden murad olan rahmet meleğinin inmesi de olabilir. Mânânın Allah’ın ilmine tafvid edilmesi de uygundur...Allah’ın yakınlığı mesafe yakınlığı mânâsında değildir.Yahudilerden tecsim inancında olan birisi ‘kendisinden başka ilah olmayan Allah göktedir’ dese bu sözüyle iman etmiş olmaz.Âmmeden birisi aynı sözü söylese (tecsimin mânâsını bilmeyecek derecede bilgisizse) İslam’a girişi sahih olur. Cariye hadisindeki durum da bu çerçevededir.Kulun Allah’a yakınlaşmasının mânâsı değerinin Allah katında yükselmesidirAllah’a yükselmesinin mânâsı; sadakanın ve salih amellerin kabul edilmesidir .(Fethul Bari) Yer yüzünün bir tarafı gündüz iken diğer tarafı da gece olur, bu itibarla gece ve gündüzler nisbidir. Dünyanın bir ucunda gündüz ise diğer ucunda da gecedir. Yani 24 saat bazında (tüm vakitlerde) yer yüzünün gece ve gündüzden hali (boş) olmadığını bilmek lazım. durum böyle olunca Allah, fiili olarak arş üzerindedir diyenlere ne demeli..!?

Çünkü bu gruba göre Allah, gecenin bir bölümünde dünya gökyüzüne iner, yukarıda izah edildiği gibi, gecenin o vaktine tevafuk etmeyen hiç bir yer yüzü yoktur. Gecenin tayin edilen o vakti her an ve her zaman dünyanın bir tarafına isabet eder, buna göre yukarıya çıkması imkansızdır. Durum böyle olunca sürekli aşağıda kalması gerekir, Çünkü hem arş üzerinde hem de yerin gök yüzünde bulunmak, iki zıttın bir arada bulunması demektir. Bu safsatalığı da akli selim sahibi kimseler asla kabul etmezler.

Diğer taraftan bu çarpık inancı çürüten bir başka delilimiz ise, Arş’ın göklerden çok daha büyük olduğunu belirten, sıhhatinde şek ve şüphe olmayan kuvvetli Hadis-i Şerifler mevcuttur. Peygamber efendimizصلى الله عليه وسلم bu büyüklük orantılarını anlatırken gökler, kürsünün yanında çölde bir halka gibi, Kürsünün Arşa göre büyüklüğü ise aynı şekildedir. (yani çölde bir halka kadardır) göklerin bir diğerine olan büyüklükleri de sabittir. Birinciden yedinci kat göğe kadar müthiş orantılarla büyüyerek yükseldiğine göre yukarıdan aşağıya inecek kişinin büyüklükten küçüklüğe şekilden şekle ve hacimden hacme, durmadan bir halden diğer hale değişip duran bir cisim midir? Böyleyse nasıl bir cisimdir? Diye bu şekilde ardı akası kesilmeyen istifham ve saçma sapan şeytani evhamların istilasına uğramaya mahkum kalınır. Başka hadislerde de Allahu Tealanın Semada ki bir münadi (melek)vasıtasıyla seslendiği hadislere örnek; Semadan bir münadi: Kulum doğru söyledi, ona cennetten bir döşek yayınız ve cennete giden bir kapı açınız, diye seslenir. Bunun üzerine ona cennetin hoş ve güzel kokuları gelmeye başlar..."
Ahmed Müsned, IV, 287, 295-296; Ebû Dûvûd 4753Buharı(1379)Müslim(2866) Öyleki  ”Semada dört parmak yer yoktur ki, alnın yere koyup secde eden bir melek bulunmasın.” hadisler mevcutken Allâh-u Teâlâ (Hâşâ) semada nuzul  ettiğinde bu dört parmak arasında mı olacak tı?
Bu hadisi İmam Tirmiz “Sünen et-Tirmiz”, İmam İbni Maceh “Sahih İbni Maceh”, İmam Ahmed B. Hanbel “Müsned Ahmed”, İmam Hâkim “ El-Mustedrak” ve İmam Tahavi “Mükilul Asar” adlı kitaplarında rivayet etmişlerdir.
Başka bir rivayette şöyle buyurdu:


مَا في السَّمَاءِ مَوْضِعُ كَفٍّ - أو قَالَ : شِبْرٍ - إِلا عَلَيْهِ مَلَكٌ سَاجِدٌAnlamı: ”Semada avuç içi veya karış kadar yer yoktur ki, secdeeden bir melek bulunmasın.       ”Hafız Abdurrazzâk “el-Musannef” adlı kitabında rivayet etmiştir.
Allâh-u Teâlâ (Hâşâ) semada olsaydı bu döavuç içi veya karışı kadar yerde mi  olacak tı?

Şurası iyi bilinmesi gerekir ki Allâh’ın haşa bizzat yukarıdan aşağıya indiğine inanmak küfürdür. Dolayısıyla bu inanca sahip olan bir kimsenin küfür olan bir inanca saplandığının bilincinde olarak, Kelime-i şehadeti getirerek İslâm’a geri dönmesi lazım gelir.


SELEF;Abdullah İbni Ömer radiyAllahu anh’den, şöyle dedi:

“…Ebu Bekir radiyAllahu anh Müslümanlara hitaben bir hutbe irad ederek şöyle dedi: Ey insanlar! Eğer ibadet ettiğiniz ilah Muhammed idiyse, o öldü. Eğer ibadet ettiğiniz ilah semada ki Allah idiyse, O ölmemiştir...” [ Bu eseri Ebu Said ed-Darimi er-Reddu ale’l Cehmiye nam kitabında hasen bir senedle rivayet etmiştir.]

Kesinlikle hiçbir rivayette “semadaki Allah” diye geçmiş değildir. Bu müşebbih ve mücessim olan ed-Darimi ve yandaşları tarafından iftira atılarak eklemişlerdir.
Ebu Bekir şöyle buyurdu: ”Her kim Muhammed’e ibadet ediyorsa Muhammed vefat etti ve her kim Allâh’a ibadet ediyorsa Allâh Hay’dır, ölmez. İmam Buhari ve İmam Beyhaki rivayet etmişlerdir.Bu kadar delili görmeyen gözler acaba körmüdür?
 Bilinmesi gereken bir şey vardır. O da adı geçen Ebu Said ed-Darimi, Osman B Said’tir(vefatı h. 280). Müşebbbihe/mücessime olmakla suçlanmakta.Ehli Sünnet’ten güvenilen -müsned ed-Darimi- adlı kitabın sahibi Muhaddis Ed-Darimi’nin ismi Ebu Muhammed B.Fadıl B.Bamram’dır (vefatı h.255)karıştırılmamalıdır.. Mesela Osman bin Said ed-Darimi diyor ki: -"Minarenin tepesindeki bir insan Allah’a, zemin seviyesindekinden daha yakındır. Dağın tepesindeki, dağın eteğindekinden daha yakındır. Allah Teâlâ dilerse bir sivrisineğin üstüne yerleşir, oturur ve o sivrisinek Allah’ın kudretiyle havalanır Allah’ı götürür "- Oysa İmamı Azam Ebu Hanife ise Fıkhu'l Ekber'inde''Allah'ın yakınlık ve uzaklığı, mesafenin uzunluk ve kısalığı ile değildir'' der. (Bkz. İmam-ı Azamın 5 eseri, terc.Mustafa Öz Marmara Üniversitesi İlahiyyat Fakültesi Vakfı yayınları)  Osman bin Said ed-Darimi aynı eserinde diyor ki: Sayfa 23 de: Allahü teâlâ için bir sınır olup mekânı için de bir sınır vardır. Göklerinin üstünde, Arş'ının üzerinde bulunmaktadır. İşte bunlar iki sınırdır.Sayfa 74 de: Allah, Kürsü üzerinde oturur da, Kürsü'den ancak dört parmak kadar boş yer artar.Sayfa 121 de: Mef'ulatın (nesnelerin) mutlaka mahluk oldukları şeklindeki iddiayı, kabul etmiyoruz. Hareket, iniş, yürümek, koşmak (**), Arş ve gök üzerinde istivanın kadim olduklarına ittifak etmişizdir.(Bkz.Nakd el-cehmiyye ve el-Red alâ Bişr el-Merîsî den naklen =Ebu Hamid bin Merzuk, Bera'atü'l-Eş'ariyyin, Bedir Yayınevi, 1994; sh.34. Tercüme: Emekli Müftü Hasib Seven) Bu kötü ve sakınılması gereken bir inanç bozukluğudur.

Selef; İmam Malik Rahmetullahi Aleyh şöyle buyurmuştur:

“Allah semadadır. İlmi ise her yerdedir, ilminden de hiç bir şey gizli kalamaz.”

Bu hadisi Abdullah ibnu Ahmed ibnu Hanbel r.h dan, er-Reddu ale'l Cehmiyye isimli kitabında,babası Ahmed'den oda Abdullah ibnu Nafi'den oda Malik ibnu Enes r.h dan şöyle dediğini rivayet ediyor :
 diyerek Ebu Davut kitabına almıştır.Sahih bir isnatla rivayet edilmemiş olup, İmam Ebu Davud “el-Merâsil” adlı kitabında rivayet etmiştir. Muhaddisler diyorlar ki: ”Sadece rivayet etmek sabit olması
anlamına gelmez. Bir hadis sahihtir diyebilmemiz için ya bu hadis hakkında bir hafız bu sahihtir diyecek veya “Bu kitapta sadece sahih hadisleri yazacağım” dediği kitapta rivayet edilecektir.” Bu konu hakkında daha geniş bir bilgi için İmam Ebu Davud’un “el-Merâsil” adlı kitabına bakınız. İsterseniz birazda delil getirdiğiniz Abdullah ibni Ahmed 'itanıyalım Yukarıdaki rivayeti yaptığı eserinde “Allah kürsünün üzerine otururda, kürsünün yeni deve semerinin gıcırdaması gibi gıcırdaması vardır “- der ‘Allah Mûsâ aleyhisselâm’a nasıl konuştu?’ ‘Ağız ağıza’ dedi.” (s.64) Halbuki babası İmam Ahmed b. Hanbel bu konuda şöyle demektedir: "Allah Teala, (sesin çıktığı göğüsteki) boşluk, ağız, iki dudak ve dil ile olmaksızın, dilediği gibi konuşur."(E.Sifil)-“Allah celle celâlühû Tevrât’ı sırtını kayaya dayayarak eliyle dürrden levhalara yazdı, kalemin cızırtısı duyuluyordu. Onunla Allah arasında perdeden başka bir şey yoktu.” (s.67)-“Günün başında müşrikler kalktığı vakit, Rahmân Arşı taşıyanlara ağır geliyordu, tesbîh edenler kalktığında da Arşı taşıyanların yükü hafifletilir.” (s.142)-“Allah celle celâlühû dağlara, ‘sizden birinin üzerine ineceğim’ diye vahyetti. Bunun üzerine dağlar uzandılar. Tûr-i Sînâ tevazu edip, ‘benim için bir şey takdîr edildiyse, bana gelir’ dedi. Allah celle celâlühû da ‘tevazuun ve kaderime râzı olman sebebiyle senin üzerine ineceğim’ diye vahyet-ti.”(s.149) -“Rabbin yer yüzünde dolanmaya başladı.”(s.156) -“Sonra yürüyerek bize gelir.”(s.48) gibi niceleri icin Abdullah b. Ahmed ‘nin es-Sünne'sinden naklen Bkz. Ebu Hamid bin Merzuk, Bera'atü'l-Eş'ariyyin, Bedir Yayınevi, 1994; sh.34. Tercüme: Emekli Müftü Hasib Seven)

SELEF;İmam Ebu Hanife Rahmetullahi Aleyh şöyle buyurmuştur:
“Her kim: ‘Rabbim gökte mi yoksa yerde midir? bilmiyorum’ derse kafir olmuştur. Aynı şekilde: ‘O, arşının üzerindedir. Fakat arş gökte midir, yerde midir bilmiyorum’ diyen kimse de kafir olmuştur.”

Hanefi Mezhebi Alimlerinden Aliyyul Kari Ebu Hanife'nin Fıkhul Ekber adlı eserini şerh ederken şunları söyler;İmam Abdusselâm, “Hallür-Rumûz” adlı kitabında İmam Âzam'ın şu sözünü kaydediyor: “Kim Allah'ın yerde mi gökte mi olduğunu bilmiyorum derse, kâfir olur. Çünkü bu söz, Allah'ın bir mekânı olduğu düşüncesini akla getirir. Allah'ın mekânı olduğunu düşünen kimse ise Allah'ı yaratıklara benzeten kişidir.”Şüphe yok ki Abdullah b. Selâm ilim adamlarının büyüklerinden biri olup güvenilir bir âlimdir. Şarihin naklettiğine değil, onun naklettiğine itimat etmek gerekir. Ebû Muti, aynı zamanda Hadis âlimlerince hadis uydurucusudur. Hulâsa, sarih Ebû Mutî teşbih'i nefy etmekle beraber Allah'a yüksek bir mekân isnad ediyor. Bu konuda Bidat ehli bir taifeye uymuştur. Daha önce geçtiği üzere Ebû Hanîfe Müteşâbih sıfatlara inanır ve tevilinden sakınırdı. Allah Teâlâ'yı bu sıfatların zahirî manasından da tenzih eder, dolayısıyla Selef âlimlerinin görüşünde olduğu gibi bu husustaki bilgiyi Allah Teâlâ'ya havale eder.(Aliyyul Kari)İmam Ebu Hanife bu konuda el-Vasiyye adlı eserinde şöyle der"Allahü teâlâ, kendisi için ihtiyaç ve (Arş'ın üzerine) istikrar (yerleşme) söz konusu olmaksızın Arş'ı istiva etmiştir. O, Arş'ı da, Arş'tan başkasını (diğer yarattıklarını) da korumaktadır. Eğer (Allahü teâlâ Arş'a ve bir yerde yerleşmeye) muhtaç olsaydı, tıpkı mahluklar gibi alemi yoktan var etmeye ve idareye muktedir olmazdı. (Bir mekânda) oturmaya ve karar kılmaya muhtaç olsaydı, Arş'ın yaratılmasından önce Allahü teâlâ nerede idi? Yüce Allah bundan (bir yere yerleşmek ve orayı mekân tutmaktan) münezzehtir"(Bkz. el-Vasıyye, 73. Çev: E.Sifil Bkz.İslam ve Modern Çağ, Kayıhan Yayınları, İstanbul, 2004; c.1, s.74-81.Çağdaş Dünyada İslami Duruş, 168 vd. ) Diğer mahlûkat gibi, mekânı, zamanı, arşı ve göğü yaratan da Allah Teala Celle Celâlûh olduğuna göre, burada tıpkı aşağıda İmamı Azam Ebû Hanîfe'den ('rahimehullah) naklen yer vereceğimiz gibi şu soru kaçınılmaz olarak gündeme gelecektir:  Allah Tealâ Celle Celâlûh bunları yaratmadan önce nerede idi?  Şu da var ki; Allah Tealâ Celle Celâlûh'dan başka kadîm varlıklar bulunduğunu kabûl etmek, Allah Tealâ'nın Celle Celâlûh Kıdem ve Hâlık sıfatlarına halel getirir. Çünkü o zaman gök ve arş gibi varlıklar, bir yaratıcıya muhtaç olmaksızın, tıpkı Allah Tealâ Celle Celâlûh gibi varlığı zorunlu, yani vacibû'lvücut varlıklar olacaklardır. Bu ise, varlıklarında bir yaratıcıya muhtaç değildirler demektir.O.zaman İmamın bizzat kendi eserinden şu soruya verdiği cevaba bakalım Ebu Hanife'ye-Eğer Allah-u Taâla nerededir, diye sorulursa? diye sordum.
-O kimseye: Yaratılmadan önce mekân yoktu, halbuki Allah vardı. Mahlukattan hiç biri yokken, "nerede" mefhumu mevcut değilken, Allah vardı. O her şeyin yaratıcısıdır, diye söyle (İmam-ı Azamın 5 eseri)Bundan dolayıdır ki İbni Hacer 'de Fethul Bari'sin de Arş’a istivâ, Allah’ın arşa istikrar etmesi mânâsında değildir(136 ) Allah zâtıyla arştadır, itikâdı yanlıştır(.7 / 124) demiştir. İstivâ müteşâbihtir, mânâsı Allah’a tafvid edilir(13 / 383)Başta İmam- Azam'ın Fıkhul Ekberdeki Allah'a (c.c) yakınlık ve uzaklık ,mesafenin yakınlığı ve uzaklığı ile değildir. sözüne aykırıdır Kadıki Ebu Hanife ve Hanefî Mezhebi'nin üç imamının akidevî görüşlerini topladığı "İ'tikâdu Ehli'sSünne ve'lCemâ'a alâ Mezhebi Fukahâi'lMille Ebî Hanîfe ve Ebî Yusuf ve Muhammed b. elHasan Akidet'üt-Tahavî müellifi İmam Tahavi'de değindiğimiz gibi onun mezhebi üzerine konuşarak 6 yönünde onu ihata edemeyeceğini Allah Tealâ, sınırlar, son noktalar, erkân uzuvlar ve edevata sahip olmaktan Yüce ve Münezzeh’tir. O' nu altı yön kuşatmaz." söylemiştir

Teşekkür ederiz.

Teşekkür ederiz.

teşekürler istifade ettik..

Allah razi olsun...