Kara Delik terimi ilk defa Princeton fizikçilerinden John Wheeler tarafından 1968′de yayımladığı “Evrenimiz, bilinenler ve bilinmeyenler” isimli makalede kullanılmıştır. Kara delikler çok ağır olduklarından, çok büyük çekimsel alana da sahiptirler. Çekimsel kuvvet öyle büyüktür ki, ışık dahil hiçbir şey kara delikten kaçamaz.

Kütleleri büyük olan yıldızlar, termonükleer evrimlerinin sonlarına doğru kırmızı veya mavi süper devler haline gelir. Nükleer yakıtları tükendiğinde, süpernovalar halinde patlarlar. Patlamaların kalıntısı bir nötron yıldızı (pulsar) olabilir veya süpernova çekirdeğinin kütlesi Güneş kütlesinin yaklaşık üç katına ulaşıyorsa, bir kara delik olabilir. Kütlesi küçük olan yıldızlar ise bir gezegen bulutsusu oluşturarak gömleklerinin bir bölümünü yitirir. Bunlar, Dünya’nın boyutlarına yakın boyutlarda beyaz cüceler olarak evrimlerini tamamlarlar.

Kara deliklerin dinamiğini ve içlerindeki herşeyin dışarı çıkmasını nasıl engelleyebildiklerini anlayabilmek için Genel Görelelik kavramını anlamak gerekir. Genel görelelik (izafiyet) kuramının belirttiği maddenin kütlesiyle çevresindeki uzay-zamanın yapısını değişikliğe uğratmasıdır. Bu varsayım, hiçbir şeyin hatta ışığın bile, büyük kütleli bir gökcisiminin yakınında, düz çizgi halinde yer değiştiremeyeceği anlamına gelir.

Ebediyete kadar içinde kalma riskine girmeden, bir kara deliğin ne kadar yakınına yaklaşılabilinir? Bu cisimlerde geriye dönüşü olmayan noktaya olay ufku (event horizon) denir. Bu, kara delikle aynı merkezli küresel bir zarf olup, bu zarfın yarıçapına Schwarzchild yarıçapı denir.

Eğer bir kere olay ufku içine girilirse, geri dönüş yoktur. Uzay-zaman tekilliğinin yer aldığı ölü delik merkezine doğru çekilebilecektir. Saniyenin küçük bir kesri içinde oradaki sonsuz büyük çekimsel kuvvet tarafından toz haline getirilecektir.

Bir kara deliğin yakın çevresindeki uzay yollarını bozduğu görüldü. Einstein hükmüne göre, uzay zaman birbirine karışmış olduğundan böyle cisimlerin yakınında zamanın da sapmaya uğrayacağı sonucu ortaya çıkar. Bu nedenle bazı araştırmacılar kara deliklerin zaman makinesi gibi kullanılabileceğini ileri sürmektedirler.

Bir astronot kara deliğe doğru yola çıkmadan önce uzaygemisine büyük bir saat yerleştirilirse, dışarıdaki bir gözlemci, gemi çökmüş yıldızın yakınına yaklaştıkça, saatin gittikçe yavaşladığını fark edecektir. Aynı şekilde, gittikçe yavaş hareket ediyor gibi, olay ufkunun sınırına asla erişemeyecek gibi gözükecektir. Sonunda şaşırtıcı bir durum meydana gelip, zaman durmuş gibi olacaktır.

Astronotun bakış açısına göre ise, gemideki saat her zamanki hızı ile tik taklarını sürdürecektir. Böylece astronot, karanlık cehennemin içine hızla dalmasını geciktirecek bir şansa sahip olmayacaktır.

Hatta olay ufkunun içinden geçtiği anı bile fark etmeyecektir. Fakat ne yazık ki bu noktadan itibaren kara deliğin içine saplanmış olacaktır. Gemi aşağı doğru inerken pencereden dışarı bakan astronot her şeyin hızının arttığını görecektir. Bütün gelecek öyküsü gözünün önünden bir anda akıp geçecektir. Fakat astronotun evrenin geri kalanı ile iletişimi kesilmiştir ve kendisini mutlak ölüm beklemektedir.

ruhsalfenomenler

Alman astronomların araştırması, galaksimiz Samanyolu'nun merkezinde dev bir kara delik bulunduğunu teyit etti.



Astrophysical Journal dergisinde yayımlanan makaleye göre, Şili'deki Avrupa Güney Gözlemevi'ni kullanan Alman gök bilimcilerin, Samanyolu'nun merkezinde dönen 28 yıldızın hareketini izleyerek yaptıkları gözlemde, kara deliğin Güneş'ten 4 milyon kez daha ağır olduğu tespit edildi.

İngiliz Kraliyet Astronomi Derneği'nden Dr Robert Massey, bulguların, kum taneciğinin etrafını oluşturan inci gibi galaksilerin dev kara deliklerin çevresinde oluştuğunu gösterdiğini belirterek, "Kara deliklerin çok yaklaştığınızda tehlikeli olabileceğini biliyoruz, ama sadece bizim değil, tüm galaksilerin oluşumunda rolleri olabilir" diye konuştu.

Almanya'nın Max-Planck Enstitüsü'nden bilim adamları, 16 yıl süren araştırma sonunda varlığı doğrulanan dev kara deliğini 27 bin ışık yılı uzakta olduğunu, bu kara deliklerinin görevinin maddeyi bir araya getirmek olduğunu düşündüklerini ve gereğince yoğun madde varsa yıldızların oluşması için gerekli koşulların oluştuğunu kaydettiler.

H.A.

Bugüne dek bilinen en büyük kütleli kara delik Dünya'nın 50 milyon ışık yılı uzağında bulunuyor.

Almanya'nın güneybatısında Baden-Württemberg eyaleti Heidelberg kentindeki Max Planck fen bilimleri "atomaltı ve dünya dışı fizik araştırma kurumu", kara deliğin büyük kütlesini teyit etti.

M87 gökcisminin (kara deliğin) kütlesi Güneş'in kütlesinin tam 6 milyar 400 milyon katı. Amerikan Astronomi Cemiyeti'nin Pasadena'da yapılan 214. yıllık toplantısında, M87 hakkında bildiri okundu ve büyük ilgi uyandırdı.

50 milyon ışık yılı uzakta M87'nin uzaklığına "yakınlardan örnek" şöyle verilebilir: Güneş Sistemimizin üyesi olduğu eliptik sarmal Samanyolu Gökadası, uzun çapında 110, kısa çapında 60 bin ışık yılı genişliğinde.

Samanyolu'na en yakın galaksi olan Andromeda'nın çapının Samanyolu'nun iki mislinden fazla 250 bin ışık yılı genişliğinde olduğu tahmin ediliyor. 1 ışık yılının uzunluğu, 9,9 trilyon km.

Kara delik nedir?

Kara delik, gökbiliminde, çekim alanı her türlü maddi oluşumun ve ışınımın kendisinden kaçmasına izin vermeyecek derecede güçlü olan, kütlesi büyük kainat cismi.

Kara deliklerin üç boyutlu olmadığı, sıfır hacimli olduğu kabul ediliyor. Karadeliklerin içinde zamanın yavaş aktığı ya da akmadığı tahmin ediliyor.

Karadelikler, Einstein'ın genel görelilik kuramıyla tanımlandı, doğrudan gözlemlenememekle birlikte, çeşitli dalga boylarını kullanan dolaylı gözlem teknikleri sayesinde keşfedildi.

Bu teknikler, aynı zamanda çevrelerinde sürüklenen oluşumların da incelenme olanağını sağladı.

Bir karadeliğin çekim alanına kapılmış maddenin karadelikçe yutulmadan önce müthiş sıcaklık derecesine ulaştığı ve bu yüzden önemli miktarda X ışını yaydığı saptandı.

Böylece bir karadeliğin varlığı, kendisi ışık yaymasa da çevresinde bu tür icraat yarattığı için saptanabiliyor.

Bugün karadeliklerin varlığı, ilgili astrofizikçiler ve kuramsal fizikçilerden oluşan camianın hemen hemen tüm bireyleri tarafından onaylanarak kesinlik kazanmış durumda.

Güneşimizden çok daha büyük dev kütleli yıldızlar, kurama göre "öldüklerinde" çekim gücü sonsuz karadeliğe dönüşebiliyor.

Dünya Bülteni/Haber Merkezi

Karadelikte uzun yaşamak mümkün mü?

Süper Kütleli Karadeliklerde Saklanmak Mümkün mü?

Yüklü veya dönen karadeliklerin içinde sınırlı periyodik gezegensel yörüngeler bulunur. Bunlar, ne merkezi tekillikten dışarı kaçarlar ne de yok olurlar. Karadeliklerin içinde zaten fotonlara ait kararlı yörüngeler mevcuttur. Karadelik çekim alanı içindeki parçacık yörüngeleri için düzenlenmiş Chandrasekhar sınıflandırmasına göre; karadeliğin iç ufkunda tamamen bağlı bulunan yörüngeleri, üçüncü çeşit yörüngeler olarak adlandırıyoruz.
 



Bu çalışmayla şunu göstermiş olıyoruz ki; üçüncü çeşit yörüngelere ait alan öylesine geniştir ki, galaktik çekirdekteki süper kütleli karadeliklerin içerisinde yaşam için bir bölge bulunabilir. Üçüncü çeşit yörüngeye ait gelişmiş uygarlıklar, hem dışarıdan gözükmeden hem de merkezi tekilliğin ve yörüngesel fotonların ışığından yararlanarak, süper kütleli karadeliklerin içinde yaşayabilirler.
Karadeliğin olay ufkunun içine doğru yapılan bir yolculuk, yolcunun merkezi tekilliğin içinde olamadığı ancak yine dışarıda olay ufkunda bulunacağı, sınırlı ve uygun bir zaman sonra bitecektir. Karmaşık (çözülemeyen) iç karadelik geometrisine göre; bu yolcu, önceki evreninde değil, başka bir evrende ortaya çıkacaktır.
 
Hem merkezi tekilliğe düşmeden, hem de başka bir evrene kaçmadan karadeliğin içinde çok uzun süre yaşamak mümkün müdür?
 
Eğer bir karadelik dönüyorsa, yüklüyse ve çekimsel dalgaların radyasyonunu ve gelgit kuvvetlerini kabul edilebilir bir seviyeye kadar zayıflatacak oranda kütlesi büyükse, cevap pozitiftir.
 
Bu içsel karadelik alanı, iki ufuk sayesinde tüm evrenden gizli kalır ve aslında burası yaşamı barındırmak için uygun bir yerdir. Gerekli olan yegane şey, aracınızı ya da gezegeninizi karadeliğin içindeki kararlı periyodik bir yörüngeye oturtmaktır. Çalışmamızın devamında, yüklü ve dönen karadelikler için de kararlı periyodik yörüngeli gezegen ve fotonların bazı karakteristik özelliklerini tartışıyoruz. Karadeliğin içindeki kararlı periyodik yörüngeler:
 
1) Yüklü ve dönmeyen karadeliklerin içindeki dairesel yörüngeler,
2) Karadeliğin içindeki nötral parçacıkların küresel yörüngeleri,
3) Karadeliğin içindeki fotonların küresel yörüngeleri,
4) Karadeliğin içindeki fotonların dairesel yörüngeleri:

Dönen ve yüklü karadeliklerin içindeki iç "Cauchy Ufku"(*)nda fotonlara ve parçacıklara(gezegenlere) ait kararlı periyodik yörüngeler bulunmaktadır. Dönmeyen ve yüklü karadeliklerde ise kararlı periyodik yörüngeler ancak yeterince büyük yüke sahip parçacıklar için geçerlidir. Dönen ve yüksüz karadeliklerdeki bütün kararlı ve periyodik gezegen ve foton yörüngeleri nonekvatoryaldir.
 
Gelişmiş uygarlıklar galaktik çekirdekteki süper kütleli karadeliklerin içinde, dışarıdan gözükmeden, güvenli bir şekilde yaşayabilirler. Çıplak merkezi tekillik, hem yörüngeye girmiş gezegenleri aydınlatır hem de yaşam için gerekli olan enerji kaynağını sağlar.
 
Buna ek olarak geceleri, daima dönüp duran fotonlar sayesinde parlama gerçekleşir. Karadeliklerin içinde yaşamanın bazı dez avantajlarından da bahsetmek gerekirse; bunlardan biri, mümkün uyumsuzluk nedenselliği, diğeri ise Cauchy Ufku'nun yakın civarında(komşuluğunda) gittikçe büyüyen enerji yoğunluğudur.
 
(*)Cauchy Ufku: Karadelik tekilliği, Cauchy Ufku diye bilinen ve kurt deliğinden yolculuğu engelleyen geçilmez bir barikatla sarılı olarak düşünülür. Cauchy Ufku'na yaklaşan her yolcu, sonsuz bir enerjinin itmesiyle karşılaşacaktır. Bu, yolcunun sorunlarından yalnızca biridir. Mellor ve Moss, kapalı bir evren için Cauchy Ufku'nun geçilmez olmadığını ortaya koyuyorlar. Elde ettikleri sonucun, kendi çevresinde dönen bir karadelik için de geçerli olduğuna inanıyorlar.
 
Güncelleme: 22/04/2011
Kaynak: Vyacheslav I. Dokuchaev, "Is There Life İnside Black Holes?", Institute for Nuclear Research of the Russian Academy of Sciences, Çev. Gökben Coşkun, yaklasansaat.com, 09/04/2011.
 
yaklaşansaat

Paylaşımların için teşekkürler.