Karaciğerde yağlanma neden yaygın?

Karaciğer yağlanması son yıllarda sık görülen sağlık sorunlarından biri haline geldi. Bunun birinci nedeni beslenme tarzımızdaki değişimler, daha doğrusu yaptığımız beslenme yanlışları. Bunların başında da rafine şeker ve beyaz un tüketiminin artması (unlu tatlılar, meyve suyu konsantreleri ve diğer meşrubatlar, gazlı ve kolalı içecekler, pizza, hamburger ve beyaz undan mamul fırın ürünleri gibi) geliyor. Tabii ki tatlandırıcı ya da şeker olarak doğal şeker yerine fruktoz şurubunun kullanılmasının da önemli bir etkisi var.

İnsülin direnci önemli

Alkol tüketimindeki artış da önemli bir neden. Özellikle kadınlarda rastlanan karaciğer yağlanmalarının önemli bir kısmı alkol tüketiminin artması ve sıklaşmasıyla yakından ilgili. Son olarak karaciğer yağlanmasının tanımlamayı kolaylaştıran ve ucuz ve kolay bir tetkik haline gelen ultrasonografik incelemenin yaygınlaşması da önemli bir neden.

Diğer bir faktör de insülin direnci ve bununla ilgili kilo sorunundaki patlama! Özellikle insülin direnci ile ilgili kilo kazanımlarında karaciğer yağlanmasına hemen hemen her vakada rastlıyoruz. Doktorunuz sizde de karaciğer yağlanmasının varlığından söz ederse lütfen hemen telaşlanmayın, aşırı endişeye, korkuya kapılmayın. Karaciğer fonksiyonlarınızın ne durumda olduğunun araştırılmasını isteyin.

Durum ne zaman ‘ciddi'

Eğer karaciğer fonksiyonlarında bozulma söz konusuysa (SGOT, SGPT,GGT) yüksekse durumu biraz daha ciddiye almakta fayda var. Doktorunuz gerekli gördüğü takdirde (sebebe yönelik araştırmalar) da yapacaktır.

Bazı ilaçların, toksinlerin, enfeksiyonların da karaciğerinizi yağlandırabileceği aklınızda olsun. Fazla kilolarınızı verin. Alkolü kesin. Şeker, tatlı meyveler, tatlılar, meyve suları ve meşrubatları bırakın.

Karaciğeri etkileyebilecek ilaçlar kullanıyorsanız doktorunuzla konuşup yerine başka ilaçlar almayı düşünün. Doktorunuz da bu amaçla üretilmiş bazı ilaçları (ursodeoksikolik asit) ve/veya doğal destekleri de (silimarin) tavsiye edebilir, onun önerilerine uymayı da ihmal etmeyin...

Kolesterol sorunu diyetle de çözülür

Kolestrol yüksekliği problemini sadece diyetle özellikle de “iyi planlanmış bir beslenme planı ve sık yapılan aerobik egzersizlerle-örneğin günde yarım saat yürümekle-” çözümlenebileceğini gösteren deliller her gün çoğalıyor.

Eğer ciddi ve etkili bir beslenme sınırlamasını dikkatli ve ısrarla uygularsanız, kolesterol seviyelerinizde neredeyse %30'ları bulan düşmeler sağlayabiliyorsunuz.

Bu konuda atacağınız adımların başında “sağlıklı yağları tüketmek” geliyor. Yani zeytinyağına öncelik vermek, tam yağlı hayvansal ürünler ve hayvansal yağlardan biraz uzak durmak lazım. Bu konuda dikkat edilmesi gereken iki önemli nokta daha var:

İfrat-tefrit dengesi

Birincisi, sağlıklı da olsa örneğin zeytinyağını fazla tükettiğiniz zaman - zeytinyağında da ciddi oranda doymuş yağ bulunuyor- kolesterolünüz yükselecektir. Yani “ifrat-tefrit dengesi” burada da çok önemli.

İkinci nokta da şu: Kolesterolden zengin olduğu bilinen yiyecekleri (yumurta, sakatat gibi) veya doymuş yağ zengini yağları (tereyağı) eğer ciddi düzeyde bir kolesterol sorununuz yoksa, kalp hastalıkları bakımından risk taşımıyorsanız ciddi düzeyde kısıtlamak zorunda da değilsiniz.

Ayrıca, kolesterol problemini diyetle kontrol etmenin yalnızca yağları, özellikle doymuş yağları ve kolesterolden zengin besinleri sınırlamakla başarılamayacağını da unutmayın.

Çok ve sık sebze tüketin

Kolesterol sorunu ile mücadele ederken, şekerden, özellikle fruktoz şurubu içeren şekerli besinlerden, undan, çok tatlı meyveleri aşırı miktarda tüketmekten, hidrojenerasyonla üretilmiş margarinlerden uzak kalmayı da lütfen unutmayın.

Daha çok ve sık sebze yiyin. Bakliyat grubu besinlerden (fasulye, nohut, mercimek, bezelye, maş) daha sık faydalanın. Tam tahılları tüketmeye çalışın. Ölçülü olmak koşulu ile (günde 30 gram) ceviz veya fındık ya da badem yiyin. Ayrıca düzenli olarak balık yemeyi ve aktif madde olarak her gün ortalama 300-500 mg EPA+DHA (omega-3 ) almayı ihmal etmeyin.

Prof.Dr. Osman MÜFTÜOĞLU

Buzdolabı ve derin dondurucuda saklanan meyve ve sebzeler veya mevsimin haricinde pazardan alınıp tüketilen gıdalar, kendi mevsimi geldiğinde unutuluyor.

Tüm kış her an taze fasulye veya patlıcan bulabildiğimiz için artık bu sebzeler özlenmiyor ve yazın bol oldukları dönemlerde de o güzelim lezzetler tadına varılarak yenmiyor.

Oysa kışın taze fasulyeyi, dolmalık biberi, patlıcanı, yazın ıspanağı, lahanayı ve diğerlerini özlemeliyiz ki mevsiminde hem taze taze hem de lezzetini ala ala yiyelim. Üstelik hormonsuz ve vitaminli bir şekilde.

Mevsiminde doya doya yememiz gereken sebzelerden biride “enginar”. Şimdi tam mevsimi olan bu karaciğer dostu, sağlık deposu sebzeyi size anlatacağız.
 
Enginar
 
Gövdeleri dik, kuvvetli, sert ve boyuna oluklu olan enginar, aslında çiçekgillerden bir sebzedir. Onun için “mavimor renkli çiçekler açan, 50-150 cm. boyunda, çok senelik otsu bir bitkidir.” diye tarif edilir. Killi kumlu ve rubetli topraklarda yetişir. Ekim-Kasım aylarda dikimi yapılan enginar mayıs ayında ürün vermeye başlar.
 
Karaciğer Dostudur
 
Enginarda bulunan ‘cynarin’ adlı madde, karaciğer ve safra kesesinde biriken zararlı maddelerin ve yağın temizlenmesine yardımcı oluyor. Besin değeri çok yüksek olan enginar, bol miktarda kalsiyum, magnezyum, manganez ve fosfor içerir. Uzmanlar romatizma, kolestrol ve damar sertliğine de iyi geldiğini ve kkaraciğerin kendini yenileme yeteneğini artırmasına yardımcı olduğunu söylemektedirler.
 
Besin tablosu (1 adet, yaklaşık 165 gram, çiğ)
 
Enerji 16 kcal
 Toplam karbonhidrat 17 gr. %6
 Diyet lifi 9 gr. %35
 Şeker 2 gr
 Protein 5 gr.
 Vitaminler A vitamini 21.1 IU %0
 C vitamini 19 mg %32

insan ve hayat