“Kurban” kavramını çocuklara nasıl anlatmak gerekir?
Çok özeldir bayramlar. Hele çocukların dünyasında ayrı bir yeri vardır bu özel günlerin. Senede iki kez yaşarlar çocuklar bu coşkuyu; ama kimi zaman izleri bütün bir sene sürer hatta gelecek yıllarda da silinmez. Bundan değil midir, biz yetişkinlerin “eski bayramlar” diyerek özlemlerimizi dile getirişimiz?
Bayramlardaki bu coşkunun yanında bayramın çocuğa davranışsal getirileri de olabilir. Ve bu ebeveyn ve çevreye bağlıdır. Evet Kurban Bayramı bu özel anlardan biridir. İçinde Yüce Yaratıcı’ya (cc) karşı emre itaati simgeleyen, yardımlaşma yoluyla sosyal bağları kuvvetlendiren özel bir zaman dilimidir Kurban Bayramları. Coşku ve davranışsal getirilerin sağlanması kadar, ebeveynlerin Kurban Bayramı’nda çocuklarının olumsuz etkilenmemeleri için hassas davranmaları gerekmektedir
PSİKOLOG YASEMİN YALÇIN AKTOSUN
..
Kesimi çocuk görmeli mi?
7 yaş öncesi: Görmemeli
Bu dönemde çocuklar henüz soyut düşünme becerilerine sahip olmadıkları için kurban kavramını tam olarak anlayamazlar, buna bağlı olarak kesim onlara bir şiddet olarak görülebilir. Bu yaş çocuklarda çeşitli korkular oluşabileceği gibi, et ürünlerini yemek istememe veya şiddet olarak algılayabilecekleri bu davranışı modelleme arzusu oluşabilir. Bu sebeple kesime kesinlikle şahit olmamaları gerekir.
7-12 yaş dönemi: Kurbanın neden kesildiği izah edilmeli
Bu dönem çocukları ağırlıklı olarak dinî ritüelleri, Hz. İbrahim (as) kıssasını anlayabilseler bile kesim işlemini anlamakta sorun yaşayabilirler. Ancak, özellikle Doğu toplumlarında hayvan kesimi sıkça yapılır ve bu, çocuk için çok farklı bir olay değildir. Bu ortamdaki bir çocuk için kesime şahit olmak çocuğa zarar vermezken sadece evdeki yemeklerde veya buzlukta “et” ile görüşen bir çocuk için zarar verici olabilir. Bu nedenle genel olarak değerlendirildiğinde ortam ve şartlar dikkate alınmalı ve çocuğun kesime şahit olmaması tercih edilmelidir. Şahit olmuşsa veya olma ihtimali varsa da kesinlikle hayvanın canının yanmadığı, mutlu olduğu gibi) hususlar çocuğa vurgulanmalıdır.
Ergenlik dönemi: Görmesinde bir mahsur yok
Ergenlikle birlikte çocuklar bunun dinî bir süreç olduğunu ve sonrasındaki sosyal faydalanmayı anlar ve kesim işlemini gerçekçi değerlendirebilirler. Bu arada ergen çocuğun kişilik yapısı dikkate alınmalıdır. Mesela hassas yapıdaki bir çocuğun kesim manzarasına şahit olması zarar verici olur. Kısaca denilebilir ki; hayvan kesimine yapısal anlamda zarar görmeyeceği düşünülen ergenlik dönemi çocukları ve daha büyük bireyler şahit olabilirler.
..
Kurbanı anlatırken nelere dikkat edilmelidir?
“Kurban” kavramı çocuk sormadığı sürece detaylandırılmamalıdır. 7 yaşından sonra Hz. İbrahim kıssası da eklenerek kurbanın anlamı aktarılabilir. Fakat 7 yaşından önceki çocuklara kurbanın Allah’ın (cc) bir hediyesi olduğu söylenmeli, kıssa aynen aktarılmamalıdır.
Hangi yaşta olursa olsun çocuklara kurbanın sosyal boyutu anlatılmalıdır.
Kurban ile birlikte insanların birbirleri ile yardımlaştıkları, ekonomik seviyesi düşük ailelerin ve bu ailelerin çocuklarının “et” besininden yıl içinde yararlanamadıkları; ama bu bayram vesilesi ile “et” yiyebilip daha da sağlıklı olabildikleri üzerinde durulmalıdır.
Kesim işlemi konusunda çocuklar soru soracak olurlarsa “bunun kasapların işi olduğu ve bu işlemi kasapların bilebileceği; ama kasapların hayvanları çok iyi tanıdığından canlarını yakmadığı” söylenebilir.
Bu konuşmalar esnasında ebeveynin mimiklerinin ve ses tonunun oldukça rahat olması gerekir.
Bunların dışında çocukların merakları karşısında ebeveyn şu açıklamalarda bulunabilir: Kainattaki bütün canlılar birbirlerine yardım ederler. Ve bunu yapmaktan çok zevk alır, mutlu olurlar. Mesela bitkiler, insanların ve hayvanların kendilerini yiyip beslenmelerini ister, böylece yardımlaşmış olurlar. Hayvanlar da insanları kendilerinin etlerini yemelerini, sütlerinden, yumurtalarından ve yünlerinden yararlanmalarını çok isterler. Böyle olunca hem çok mutlu olurlar hem de yardımlaşmış olurlar. İnsanlar da Allah’ın verdiği nimetleri birbirleri ile paylaşırlar. İşte bu nedenlerle kurbanların kesilirken canları yanmadığı gibi çok mutlu olurlar.
kaynak:zaman.com.tr.ailem dergisi
