Problem belirlendi ve çözüldü
CHIP Online laptop'unuz için bilmeniz gereken tüm ilk yardım bilgilerini bir araya getirdi...
Notebook'unuz sürekli olarak çöküyor, Windows altında garip davranışlar sergiliyor veya hiç açılmıyor mu? Panik yok, çünkü bizim püf noktalarımız ile çalışmayı reddeden sistemleri tekrar ayağa kaldırabilirsiniz.
Yeni bir notebook aldınız, ama sevinmeye fazla vaktiniz olmadı: Hiçbir şey çalışması gerektiği gibi çalışmıyor. Bilgisayar, onu fişe takmanıza rağmen sizi tınlamıyor. Sizlere notebook'unuzda başlatma problemleri ortaya çıktığında nelere dikkat etmeniz gerektiğini söyleyeceğiz. İstisnai ve sinir bozucu bir durum daha: Her şey çalışıyor sadece internet bağlantısı aksilik yapıp web ile olan bağınızı düzenli olarak kesiyor. Sürücü problemleri gibi sistemi yavaşlatabilen birçok sorun için basit çözümler mevcut.
Ufak tamiratlardan korkmayın
Bu durum sisteminiz aniden çöktüğü zamanlarda da geçerlidir. Çoğu durumda sebep yetersiz soğutma olur. Uygulamanın da gösterdiği gibi herkes biraz teknik bilgi ile notebook'unu kendi başına tamir edebilir. Zira donanımı değiştirmek ve böylece en güncel seviyeye gelmek dramatize edilecek bir olay değil.
Açma yardımı: Başlangıç problemlerine çözüm
Yeni aldığınız notebook'u kutusundan çıkardınız ve açma düğmesine bastıktan sonra hiçbir şey olmadı. Yeni oyuncağınız hiçbir "bip" sesi çıkarmıyor. Birkaç püf nokta ile cihazınızı hayata döndürebilirsiniz.
İster 500-600 dolarlık ucuz bir şey, ister 3500-4000 dolarlık özel bir notebook alın: Cihazların genelinde kutusunu açıp hemen işe koyulabilirsiniz. Bataryalar kural olarak önceden şarj edilmiştir. Fakat laptop'unuzun açma düğmesine basıp hiçbir tepki almadığınızda hemen paniklemeyin. Bataryanın doğru oturup oturmadığını kontrol edin; eğer şüphelenirseniz bataryayı çıkarın ve yeniden takın. Hala çalışmıyorsa güç adaptörünü prize takın. Eğer notebook'un (veya bataryanın) LED'leri yanarsa bu iyiye işarettir. Kullanma kılavuzuna danışarak bataryanın ilk dolum için belli bir süreye ihtiyaç duyup duymadığına bakın ve cihazı yeniden açmayı deneyin. Dikkat: Prizi farklı bir cihaz ile test edin ve eğer ikinci bir güç adaptörünüz varsa bunu kullanın. Eğer hala açılmıyorsa bataryayı çıkarın ve cihazı doğrudan prize takın. Eğer laptop açılırsa bataryada sorun var demektir. Şayet notebook bir süredir açıksa uzun bir şarj sürecinden sonra yüksek gerilim koruması devreye girmiş olabilir. Normalde bu koruma birkaç dakika sonra otomatikman devre dışı kalır.
Notebook'u hayata döndürmek
Notebook hala kanat çırpmıyorsa yavaş yavaş iş ciddileşir. Bir sonraki adım BIOS ayarlarının saklandığı CMOS belleğini sıfırlamaktır. Modelinize has doğru yöntemi kullanma kılavuzundan öğrenebilirsiniz. Üreticiden üreticiye farklı olsa da genellikle açma/kapama tuşunu veya farklı bir tuş kombinasyonunu basılı tutarak bu süreci başlatabilirsiniz. Önemli: Bu iş için CMOS pilinin çıkarılması gerekiyor. Eğer bu da bir çözüm olmazsa ancak cihazın iç dünyasını kurcalamayı bilen kullanıcılar işe devam edebilir.
Şimdi tüm gereksiz parçalar ortadan kaldırılmalı. İlk olarak batarya, sonra DVD-sürücü dışarı; elbette USB portuna ne takılıysa hepsi aynı şekilde çıkarılmalı. Güç kablosunu takın ve başlangıç testi yapmayı deneyin. Hala olmuyorsa güç kablosunu sökün ve donanım çıkarmaya devam edin: RAM modülleri, sabit diskler ve mini PCI-kartları genellikle kullanım kılavuzu yardımıyla çıkarılabilir. Birkaç dakika bekleyin ve RAM'i tekrar yerine takın ve başlatma denemesi yapın. Hala bir tık yoksa üretici-desteğinden yararlanmanın vakti gelmiş demektir.
Ani çökme: Notebook'unuzun buzu böyle çözülür
Çökmeler her zaman bir mavi ekran ile kendini belli etmez. Windows XP ve Vista altında sistem genellikle donar veya çok ağır hareket etmeye başlar. İşte bu şekilde durumu kontrol altına alabilirsiniz.
En basit durum: Sisteme yeni bir cihaz taktınız veya yeni bir yazılım denediniz, sonrasında ise Windows garip davranmaya başladı. Çözüm: Programı veya sürücüyü sisteminizden kaldırın. Eğer reset atmak zorunda kalırsanız başlangıç sırasında [F8]'e basın ve en son çalışan yapılandırma ayarlarını geri yükleyin.
Eğer çökmeler gelişigüzel, beklenmedik anlarda meydana gelir ve hata yeniden oluşturulamazsa durum zorlaşır. Notebook'larda sistemin donma sebebi genellikle sürücülerden değil, aşırı ısınmadan dolayı olur. İşaretleri ise sürekli uğuldayan fanlar veya notebook'un alt tarafındaki bazı bölgelerde hissedilen aşırı sıcaklıktır. Eski cihazlarda fanların tozlanmış olması ve bu yüzden soğutmanın verimli çalışmaması söz konusu olabilir. Fanlardaki tozları basınçlı hava ile püskürtebilirsiniz.
Performans vidasını gevşetmek
Sıcaklıkla ilgili BIOS ayarlarını da kontrol edin. Yüksek performans yerine enerji tasarrufunu tercih etmeniz daha yerinde olabilir. Eğer mümkünse fanları daha düşük sıcaklık altında çalıştırın. Önemli: İşletim sistemindeki güç ayarlarını da uyarlamalısınız. SpeedFan gibi araçlarla bütünleşik fanları yönetebilirsiniz.
Vista ile enerji tasarrufu yapmak
Vista enerji tasarrufu için daha fazla olasılık sunuyor. Denetim masasında üç farklı mod vardır: Dengeli, Enerji Tasarrufu ve Yüksek Performans. İlki notebook'lar için de standarttır. Vaktinin çoğunu dışarıda geçirenler içinse" Enerji Tasarrufu" mantıklıdır. "Yüksek Performans" ancak prize takılı durumda çalışırken söz konusu olabilir. "Enerji planı düzenle" seçeneği ile sabit diskin ne zaman kapatılacağına ve USB portu ile nasıl tasarruf yapabileceğinize daha isabetli bir şekilde karar verebilirsiniz. Ek olarak soğutma panellerine (cool-pads) de başvurabilirsiniz. Bu harici soğutmalar genellikle üç entegre fan ile beraber gelir. Notebook bu panelin üzerine yerleştirilerek kullanılır.
Kendin yap: Notebook'u böyle yükseltirsiniz
Eğer PC'nizin performansı artık yetmiyorsa veya bileşenleri bozulduysa kullanıcılar PC'yi hemen yükseltebilir. Bu durum notebook'larda da zannedildiği kadar zor değildir. Sizlere tekil parçaları nasıl hızlıca değiştirip teknolojinin en üst düzeyine gelebileceğinizi göstereceğiz.
Yeni notebook-donanımı bulmak hiç de zor değil. Uygun bileşenleri birçok çevrimiçi mağazada bulabilirsiniz. Buna ek olarak notebook üreticilerinin cihazları modüler yapıda inşa etmesi sizin işinize yarayacaktır. Bu sebeple çoğu durumda CPU tipi, bellek donanımı veya sabit disk büyüklüğü birbirinden farklı olur.
Bileşenleri değiştirmek
Hangi bileşenler değiştirilebilir? RAM, sabit disk ve optik sürücü kolaylıkla değiştirilebilir. Temelde işlemci değiştirme de çok zor değildir, fakat biraz uğraştırabilir çünkü CPU'yu serbest bırakmak için öncelikle tüm soğutma bileşenlerini çıkarmalısınız. Kompakt notebook sahipleri dikkat: Bu cihazlarda işlemci genellikle direkt platine lehimlenmiştir; yani yükseltme şansınız yok. Aynı durum ekran kartları için de geçerlidir, çünkü mobil cihazların çoğu entegre grafik yongası kullanır. Her ihtimale karşı bir BIOS güncellemesi yapılmalıdır. Bu sayede yeni bileşenler hatasız bir şekilde sistem tarafından tanınır.
Eğer notebook'un revizyon-klipsleri varsa donanım değiştirme işi çok daha hızlı gerçekleşir. Bu klipsler kasanın alt tarafına oturur ve genellikle tek bir vida ile sabitlenir. Bu vida çıkarıldığında donanıma direkt erişebilirsiniz. Şayet neyin nerde olduğunu tam olarak belirleyemiyorsanız kullanma kılavuzuna bir göz atın. Orada genellikle tüm bölgeler açıklanmıştır.
Eğer revizyon-klipsleri yoksa iş biraz zorlaşır. Cihazın iç dünyasına giden yol, yine vidalarla notebook'un alt tarafına sabitlenmiş klavyenin üzerinden geçer. Vidalar söküldükten sonra klavye kısmen veya tamamen kaldırılabilir. Dikkat: Çıkarırken klavyeyle notebook'u birbirine bağlayan ince kabloya dikkat edin.
Frenler dışarı:Eski sürücüleri böyle kaldırırsınız
Birçok kullanıcı için korkulu bir senaryo: Notebook eskisi gibi hızlı çalışmaz ve çalışırken bazı noktalarda takılı kalır. Bunların sebebi genellikle sistemi yavaşlatan sürücü artıklarıdır. Püf noktalarımız ile notebook'unuzu tekrar hızlandırabilirsiniz.
Özellikle yeni donanım takıldığında veya birçok yazılım paketi kurulduğunda kullanıcı notebook'unun yavaşladığını hisseder. Sistemde ne kadar gereksiz sürücünün saklı olduğunu görmek için sağ fare tuşu ile Bilgisayarımın üzerine tıkayın ve Özelliklere girin. Sonrasında "Gelişmiş" sekmesine geçin ve "Ortam Değişkenleri" butonuna basın. Şimdiyse yeni bir değişken oluşturacağız. Bunun için "Yeni" tuşuna basın ve çıkan pencereye değişken ismi olarak "devmgr_show_nonpresent_devices" girin. Değişken değerini "1" yapın.
Ortam değişkenleri penceresini kapatın ve Aygıt Yöneticisindeki "Donanım" sekmesine geçin. Görünüm menüsünde "Gizli aygıtları göster" girdisini seçin. Şimdi bilgisayarınız gereksiz sürücüleri daha soluk bir yazı ile gösterir . Bu sürücülerin çoğunu düşünmeden silebilseniz de öncelikle bir yedekleme yapmada fayda vardır. Ayrıca sakin bir şekilde ilerlemeli ve gereksiz tüm girdileri bir hamlede silmemelisiniz.
Eski yazılım da yavaşlatır
Eski sürücülerin yanında artık kullanılmayan yazılımları da sistemden artıksız bir şekilde silmelisiniz; denetim masasındaki program kaldırma bölümü çalışmasa bile. TuneUp Utilities 2009 veya ücretsiz Revo Uninstaller programı ile yazılım artıklarını sisteminizden kaldırabilirsiniz.
Asla çevrimdışı olmayın: Ağ sorunlarına çözüm
DSL ve WLAN kavramları artık iyice hayatımızın içine girdi ve bu sebeple son kullanıcı da ağ tekniği ile muhatap olmak zorunda kalabiliyor. Yavaş internet erişimleri için etkili bir çare var.
Bugünlerde genellikle tek bir DSL erişimi kullanılıyor ve tek bir PC'si olan güvenlik sebepleriyle tek bir yönlendirici (router) ile idare etmeyi yeğliyor. Eğer internet bağlantısı yapamıyorsanız yönlendiricinin internete erişip erişmediğini ve PC ile yönlendiricinin birbiriyle anlaşıp anlaşmadığını kontrol etmelisiniz. Öncelikle kablo düzenini test edin. DSL modemler genellikle yönlendiriciyle beraber gelir. Splitter (ayıraç) ile bağlantıda sorun var mı? Her cihaz elektrik alıyor mu? Cihazların üzerindeki LED ışıkları doğru renkte ve doğru şekilde yanıyor mu? Tüm bunları kontrol ettikten sonra notebook'unuzu da gözden geçirmelisiniz. WLAN modülü açık mı veya Ethernet kullanıyorsanız kablosu takılı mı? Eğer donanım üreticisinin yazılımıyla Windows -sihirbazı birbirine karışırsa kablosuz ağ sorunları meydana gelebilir.
IP adresleri işin yarısıdır
Her ihtimale karşı güncel IP adreslerinizi kontrol edin. Bunu yapmanın en kolay yolu komut satırına "ipconfig" komutunu yazmaktır. Yönlendiriciler genellikle 192.168.x.x kalıbına göre bir adres kullanır. 169.254.xxx.xxx kalıbındaki bir adres Windows tarafından verilmiştir ve DHCP sunucusunun adres atamadığı anlamına gelir. Eğer anlamlı bir girdi bulamıyorsanız TCP/IP'nin çalışıp çalışmadığını kontrol edin. Eğer bir cevap gelmezse TCP/IP yığını çalışmıyordur ve protokolleri yeniden kurmanız gerekir.
Eğer geçerli bir IP adresi alamıyorsanız, fakat yerel ağ erişimi mevcutsa ipconfig /renew ile DHCP sunucusundan yeni bir adres talep edebilirsiniz. Sonraki adımda uygun adres ile yönlendiriciye ping atabilirsiniz, yani 192.168.x.x kalıbındaki adres ile. Eğer cevap gelmezse yönlendiriciyi (diğer bir deyişle modemi) yeniden başlatın. Dikkat: Sadece Ethernet bağlantısı üzerinden yapılandırılmaya izin veren cihazlar da vardır. Doğru IP adresini ve standart ağ geçidi olarak yönlendiriciyi kullandığınızda tüm şartlar yerine getirilmiş demektir. Şimdi yönlendiricinin çevrimiçi olup olmadığını ve servis sağlayıcısından geçerli bir IP adresi alıp almadığını kontrol edin. Yönlendiricinin menüsüne bağlanın ve çevrimiçi olma durumunu kontrol edin. Eğer çevrimdışıysa bağlanmayı deneyin. Olmuyorsa servis sağlayıcının verdiği bilgileri (kullanıcı adı, parola) doğru girip girmediğinizi gözden geçirmelisiniz.
Halil Mollaoğlu
chip
