Minyatür Nedir ??

Ortaçağ avrupasında el yazması kitapların bölüm başlarında ilk harfler “minium”denilen , maden kırmızımısı bir boya ile seslenirdi. daha sonraları da kitapları süslemek için yapılan resimlere bu ad verilmiştir. minyatür kelimesinin türkçe, arapça ve farsça'da kelime karşılığı yoktur. bizde minyatüre “Nakış yapan sanatkarlara da “nakkaş” denilmiştir.

Ancak günümüzde Dünya'da her yerde minyatür denilmektedir. minyatür bir kitapresim sanatıdır ve kitaplar içine kalıp günümüze intikal etmiştir. minyatürde herşey çizgi ile sınırlıdır. renkler saf ve parlaktır. perspektif derinlik yoktur. nesneler arasındaki boyut farkı önemine göredir. bu anlatım tekniği, dünyanın gölge ve görüntüden ibaret olduğu imajını vermektedir. diğer taraftan da değişmeyen hakikati bize düşündürmektedir.

Osmanlı Türklerinde minyatür, Fatih zamanında gelişmeye başlayarak özel bir üslup kazandı. Bu dönemde yazma kitaplara sultanların portrelerinin yapılması, ilgi çekici bir olaydır. Selçuklu Sultanları gibi Osmanlı Sultanları da saraylarında nakkaşhaneler kurarak nakkaşların çalışmalarına kolaylık sağladılar. Fatih'in nakkaşbaşısı Sinan Bey idi. Osmanlı minyatürlerinde sultanların 16. ve 17. yy. daki hayatlarını hikaye eden eserler başta gelir.

Topkapı Sarayı hazine kütüphanesinde ve İstanbul Üniversite kütüphanesinde birçok eserlerin ciltleri arasında 15.000 kadar minyatür adeta milli galeri halinde bir araya toplanmıştır. Bunlar hep Kanuni Sultan Süleyman zamanında ve ondan sonra yapılmış eserlerdir. Bu milli resim hazinesi bugüne kadar dünyaya az tanıtılmıştır.

Bugün Osmanlılara ait en eski minyatürlü elyazması kitaplar, Beyazıd II'nin hükümdar olduğu günlerden kalmadır. Bunlar da Türkiye dışındadır. Topkapı Sarayı Müzesinde, Farsça bin hamsede çeşitli nakkaşların resimleri vardır. 1498'de yazıldığı anlaşılan bu yazma kitabın minyatürlerinin de aynı dönemde yapıldığı sanılıyor. Bu sırada Osmanlı minyatürünü HERAT ve ŞİRAZ üsluplarıyla etkilediği görülür. Baba Nakkaş adıyla tanınan Şeyh Mustafa saray duvarlarını nakışlarla , yine aynı dönemde Abdurrahmanül Mevlevi Konya'da Mevlana Türbesinin içini kalem işleriyle süsledi.

Yavuz Sultan Selim'in hükümdar olduğu dönemden kalan minyatürlerde mimari kurgular, insan tiplerinin işlenişi, elbise biçimleri değişik bir mekan ve renk içinde gösterilir. Buna yeni Türk üslubunun habercisi olarak bakanlar da vardır. Uluğ Bey zamanında Herat'tan İstanbul'a gelen nakkaşlarla, çaldıran seferinden sonra Yavuz Sultan Selim'in yanında getirdiği nakkaşlar, Herat Okulunun ve üslubunun etkisini sürdürürler, yeni gelişmekte olan Türk üslubuna basamak hazırladılar.

Osmanlı minyatürcülüğünde portre resmi, tarihi konular ve saray hayatı sahneleri yanında at koşularını ve bazı muharebe sahnelerini kuvvetli bir görüşle gerçek olarak gösteren çok canlı minyatürler ortaya konulmuştur. Yalnız hiç değişmeyen ve ışık değişikliğini tanımayan renkler yüzünden bunlar kırmızı, rengin hakim olduğu parlak ve alacalı bir etki bırakırlar. Bazen altın ve gümüş yalnız da kullanılmıştır.

Osmanlı minyatürcülüğünün en verimli ve canlı dönemi Kanuni Sultan Süleyman'ın hükümdarlığına rastlar. Sarayda çalışmakta olan nakkaşlar; Nakkaşanı İran ve Nakkaşanı Rum adları altında iki kümede toplandı. İki ayrı öğreti biçimini , iki ayrı üslup özelliğini sürdüren bu nakkaşlar, en iyi şartlarda çalışırlardı. Nakkaşanı İran topluluğu içinde Türkler de vardı. Nakkaşanı Rum topluluğu ise asıl Türk minyatürünü geliştirdi. Bu çağda minyatür sanatına yeni nitelik kazandıranlardan biri Nigari'dir.

Nigari İstanbul'da Galata'da doğmuş, 1572 yılında 80 yaşında ölmüştür. Kendisi denizci olup asıl adı Hayolar Reis idi. Onun Topkapı Sarayı Müzesi'nde bulunan minyatürleri siyah bir fon üzerine yapılmıştır. Ve çehrelerdeki kişisel portre benzerliği ile hayret uyandırmaktadır. Fakat diğer taraftan ellere ve ayaklara önem verilmediğinden bunlar ihmalci bir şekilde resmedilmiştir. Nigari'nin Kanuni, Barbaros ve Selim II.'yi canlandıran üç portresi Topkapı Saray Müzesindedir.

Osmanlı klasik sanatının en yüksek dönemini oluşturan III. Murat (1574-1595) çağında oluşturulan en önemli eser Seyit Lokman'ın kaleme aldığı Nakkaş Osman ve çıraklarının resmedildiği iki ciltlik Hümername'dir. Osmanlı sultanlarının savaşlarını ve başlarından geçen olayları hikaye eden Hünername minyatürlerinin Osmanlı savaşlarını tasvir eden büyük grup düzenlemeleri çarpıcı renkleri ile eşsiz bir anıtsallığa sahiptir.

turkresimleri.com

Matrakçı Nasuh'un kaleminden Halep kenti. Erkin Eminoğlu'nun arşivinden. Kuşbakışı bir açıdan yapılmış minyatürde yerleşme düzeni, surlar, kale, saray, cami, medrese, kervansaray, han, çarşı gibi önemli yapıları ayrıntılı biçimde gösterilmiş, yerleşme yerinin adeta bir haritası çizilmiştir.hiçbir abartıya yer verilmeyen bu minyatürlerin renkleri de son derece uyumludur.

Aynı sanatçı, Topkapı Sarayı'da bulunan öbür iki yazmada da benzer bitelikte eserler bırakmıştır. Bu yazmalardan biri Beyazıt II Tarihi, öteki 1543 tarihli ve Kanuni Süleyman'ın Macaristan Seferine ait olan Süleymannamedir. Sefer yolu üzerindeki kaleler ve diğerleri bir nakış zevkiyle belgeci bir gözlemin karışımı olan ilginç resim düzeni ürünlerini karşımıza çıkarıyor.



Zigetvar Kalesi NÜZHET EL EKBER DER SEFER-İ ZİGETVAR Topkapı Sarayı Kitaplığı H.1339 s. 277b-278a 1568-69 tarihli

Zigetvar kalesini resimleyen Nasuh kaleyi yeşilin bütün tonlarının görüldüğü çimenlerin arasındaki çadırların ortasına öyle bir yerleştirmiştir ki izleyici hem tarihi bir belge hem de bir manzara resmi izlemektedir. Osmanlı nakkaşını Batı etkileri bir taklitçiliğe, bir kopyacılığa itmemiş, onun islam minyatürcülüğünün estetik kurallarından kopmadan daha inandırıcı tasvirler yaratmasına yol açmıştır.



Belgrad Kalesi SÜLEYMANNAME Topkapı Sarayı kitaplığı H. 1517, s. 108 b. 1558 tarihli

Kanuni döneminde Balkanlardan gelen bir sanatçının çalışmasıdır. 1558 tarihli Süleymanname'de Belgrad kalesini canlandıran bu minyatürde Avrupa tipi kulelerin ve kiliselerin oluşu ve bunların dikkatli bir biçimde ışık- gölgeli boyanmaları batılı bir ustanın işi olduğunu hemen fark ettirir.



Sultan Murat'ın Cuma namazına gidişi DİVAN-I NADİRİ Topkapı Sarayı Kitaplığı H.889 s.4a . 1618,22c

17. yy da Nakkaş Hasan Paşa, Kalender, Nakşi başlıca sanatçılardır.

Nakkaş Nakşi bu minyatüründe de diğerleri gibi ilkel de olsa perspektif denemelerine girişmiş, kimi yerlerde gölgelemelere yer vermiştir. Minyatürün de zemin olarak mimari ayrıntıları kullanmıştır.



Gazanfer Ağa Medresesi DİVAN-I NADİRİ Topkapı Sarayı Kitaplığı H. 889 s. 22.a 1618-22c

Nakkaş Nakşi döneminde saraya Avrupa'dan geliştirmiş olan kimi gravür ve mimari çizimler bugün Topkapı sarayı kitaplığında bulunmaktadır. Böylelikle islam minyatür sanatı için yabancı, fakat batı resminin en önemli ayırıcı özelliği olan üç boyutluluk kavramı Osm. Minyatürüne sızmış oluyor.



18. yy da imp. Luk ilk kez batıya açılmıştır. Avrupa ülkeleriyle görülen siyasal ve ekonomik ilişkiler, kültürel ortamı da etkilemiştir. Lale Devri ile saraya giren resimli kitaplar minyatürü etkilemiştir. Artık minyatürde yeni konulara yer verilmektedir.

Topkapı kitaplığında bulunan 'Konaklayan Yolcular' adlı bir albüm resimde arka arka sıralanmış regarenk tepelerin arasına serpiştirilen ağaçlar ile minyatürcü üçüncü boyutlu bilinçle aramıştır. Figürlerin herbiri farklı bir hareketlilikle mekâna rahatça yerleştirilmiştir. Mekan duyarlılığı göze çarpmaktadır.

18. yy. Türk resmi daha başka bir üslup özelliği gösterir. Sultan Ahmet III. Ün nakkaşbaşısı Levni, padişahın çocukları için düzenlenen sünnet düğünlerini konu olarak aldı. Levni'nin resimlediği Surname'de bütün ölçüler değişti. 1720' de Vehbi tarafından yazılan Surnamede'de yer alan Levni'nin resimleri, Nakkaş Osman' ınkiler gibi iki sayfada tamamlanır.

Levni'nin Surnamesinde anlaşılmaz bir dağınıklık göze çarpar. Levni, kendi sanat anlayışını gösteren bir düzen kurar ve klasik minyatürün sağlam yapısından ayrılır. Levni'nin Surnamesinde halk tiyatrosunun ve soytarılık sanatında da geliştiği görülür. Levni ( Edirneli Abdül Celil ) 18. yy'ın toplumsal yaşayışını bir düğün şenliği içinde vermeye çalıştı.

turkresimleri.com

Bu harika eserleri bizlere tanittigin için tesekkür ederiz.  fg20))

Manzara DİVAN-I İLHAMİ Topkapı Sarayı Kitaplığı H.912 s.3b 19. yüzyılın ilk yarısı

Kitap resmin son örneğidir. Topkapı Sarayı Kitaplığında bulunan 19. yy başlarında hazırlanmış bir el yazmasıdır. Bir suluboya manzarasıdır. Bu deniz manzarasında ince fırça vuruşları, pastel renkler, ışık-gölge ve perspektif kullanımı ile batı tekniklerini gerçek anlamıyla uygulayan bir sanatçının emeği vardır.



Kasaba Görünümü DİVAN-I İLHAMİ Topkapı Sarayı Kitaplığı H.912, s. 9a. 19.yüzyılın ilk yarısı

Bir rumeli kasabası olduğu izlenimi veren mükemmel bir manzara resmi- Divan-ı İlhami, Topkapı Sarayı Kitaplığı- bir minyatürden çok duvar resmini anımsatır. Yemyeşil ağaçlarda ışıklar sararan yapraklar, gökyüzünü kaplayan açık pembe ve mavi tonlar, aynı renklerin değişik tonları Batı resmi eğitimi almış bir sanatçı tarafından bilgiyle kullanılmıştır.



Haliçte Gösteri SURNAME-İ VEHBİ Topkapı Sarayı Kitaplığı A. 3594 s. 92b (ayrıntı) 1720-30

Minyatürde figür 17. yy. dan sonra geleneksel yaklaşımdan bir ölçüde kurtulmuştur.

Zat-ül Kürsi, ikdal Cuman fi tarih Ehlez Zaman, İstanbul Üniversitesi Kitaplığı.

17.yy. 'ın son yıllarında hazırlanmış ve içinde ve sabit yıldız ve burçları simgeleyen figürlerin bulunduğu bir el yazmasında, geleneksel kalıplardan tümüyle ayrılan çizimler görülür.



İki kadın ABDULLAH BUHARİ İstanbul Üniversitesi Kitaplığı T.9364 no.lu albüm s. 12a 18. yüzyılın ortaları

18. yy. ortaları Abdullah Buhari, İstanbul Üniversitesi Kitaplığı. İki kadın adlı bu figür çalışması sanatçının saray okulunun sınırlı olanakları içinde gerçekleştirdiği ürkek arayışlara bir örnektir. Aynı zamanda bu figürler rahat bir mekan içinde geleneksel kalıplardan sıyrılmış bir biçimde durmalarıyla dikkat çeker. Kadınlardan biri ayakta durmakta, diğeri oturmaktadır. Her iki figürde de bir rahatlık hissi vardır.

Buhari'nin manzara denemeleri, figür çalışmalarından daha yenilikçi ve başarılıdır.

19. yy. dan sonra perspektif ve renklerde ışık etkilerinin ortaya çıkmasıyla minyatür. Sanatı ortadan kaybolmaya başlar ve yeni Türk resminin temelleri de bu dönemde atılmaya başlar.

Ve son dönemin en önemli ustalarından Nusret Çolpan Kendisini Kanuni devrinde yasayan Matrakçi Nasuhi isimli sanatçi çok etkilemis... Mimaride
Kazandigi disiplin ve görüsten de faydalanarak Minyatüre kendine has bir çizgi ve renk getirmistir. Ancak bunu minyatürün genel prensiplerine uyarak yapmaktadir , çalismalarinin hepsi özgün ve daha önce yapilmamis konulardir.

27 yildir Minyatür çalisan sanatçinin yurt içinde ve yurt disinda degisik koleksiyonlarda yaklasik
Yaklasik 330 eseri bulunmaktadir.

türkresmi.com