Gönderen Konu: Osmanli Kültürünün tesirleri üzerine  (Okunma sayısı 2939 defa)

0 Üye ve 1 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

Çevrimdışı abdülhamid

  • okur
  • *
  • İleti: 97
Osmanli Kültürünün tesirleri üzerine
« : 28 Ocak 2006, 04:11:08 »

OSMANLININ ÝLK DÖNEMLERÝNDE TÜRK VE BALKAN KÜLTÜRLERÝNDE ETKÝLEÞÝM ( 1 )


Doç. Dr. Erman ARTUN
Ç.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi
Türk Dili ve Edebiyatý Bölümü Öðretim Üyesi

Bilinen eski çaðlardan bu yana insanlar dünyada çeþitli uygarlýklar kurmuþ,
her ulus kendi tarihini oluþturmuþtur. Yaþanýlan coðrafi yer, komþularý,
sosyal ve kültürel yapýsý toplumlarýn tarihlerini etkilemiþtir. Türkler
dünyanýn çeþitli bölgelerinde yaþamakla birlikte aðýrlýkla Orta Asya,
Anadolu ve Balkanlar ekseni üzerinde bulunmuþlardýr. Anadolu Balkanlar
ekseni Orta Asya'dan göçler sonunda oluþmuþtur. Türklerin ana vataný Orta
Asya olmakla birlikte bu gün bu kavram deðiþmiþ görevi Anadolu üstlenmiþtir.



Türkler tarihin genel akýþý içinde Orta Asya'dan Anadolu'ya geçip Ortadoðu
ve Anadolu'nun tarihini deðiþtirmiþtir. Geçtikleri yerler gibi geldikleri
Anadolu ve Balkanlarda insanlarla, coðrafyayla bütünleþmiþler ve dost olarak
yaþamýþlardýr. Gittikleri yerlerdeki kültürleri koruyarak oralara adalet,
hoþgörü ve uygarlýk götürmüþlerdir.


Balkan yarýmadasý, bir coðrafya parçasý olarak adýný dahi Türkçe'den almýþ,
Türk kültürüne beþik olmuþ, Türk, Slav ve Germen kültürlerinin dönem dönem
hakimiyet mücadelelerine sahne olmuþ bir bölgedir. Bir coðrafi terim olarak
Balkan "sýradað" ya da "daðlýk" anlamýndadýr. Halen coðrafya, tarihi
coðrafya, siyasi ve kültürel coðrafya deyimi olarak kullanýlmaktadýr.


Balkanlar; Avrupa'nýn güneydoðusunda Yugoslavya, Arnavutluk, Bulgaristan,
Romanya, Yunanistan ve Türkiye'nin bir bölümünü içine alan bir yarýmadadýr.
Türkler; MS. 4. yüzyýlda Batý Hun Türkleri'nin yerlerinden kopmalarý ve Orta
Avrupa'ya gelmeleri sonucunda yeni bir yurt kurarlar. Bu yerleþme ayný
zamanda günümüz Avrupa dünyasýnýn biçimlenmesine ve bu günkü coðrafi düzene
girmesine etki eder. Kuzeyden ve güneyden gelen Türkler 13. yüzyýl içinde
Avrupa'da birleþir. Türk kültürünün bu coðrafyada etkisi bu yýllara dayanýr
(Yýldýrým,1998:8).


Balkan tarihi bilinen Türk tarihi kadar eskidir. XI. ve XII.
yüzyýllarda Peçenek, Kuman ve Uz Türkleri Balkanlara gelip
yerleþirler. Hunlardan itibaren çeþitli Kýpçak Türk boylarýnýn yanýsýra Oðuz
Türk boylarýnýn da farklý zaman dilimlerinde bölgeye yerleþmeleri ve kültür
katmanlarý oluþturmalarýyla belirlenmiþ bir tarihtir (Özönder;2001:203-209).



Erken dönem Osmanlý kaynaklarý fetih siyaseti çerçevesinde Anadolu'daki Türk
unsurunun Balkanlara getirilip iskan edildiðini haber vermektedir. 14 yy. ve
15yy.da gerçekleþtirildiði anlaþýlan bu iskan hareketi özellikle erken
dönemde zorunlu bir göçtür (Þahin,2001:639.)


Osmanlýlarýn Balkanlara yerleþmeleri üç þekilde olmuþtur. 1. Ýlk fetihler
sýrasýnda Anadolu'daki yakýn bölgelerden yeni alýnan yerlere devlet eliyle
göçmen nakledilmesi. 2. Fetihlere gönüllü olarak katýlan gazi-alperenler ve
gaza için gelen aþiret mensuplarýnýn bir bölümünün fethedilen kalelerde
muhafýz olarak býrakýp bir bölümünün de istedikleri yerlere yerleþtirilmesi.
3.Kolonizatör Türk derviþlerinin stratejik noktalarda kurduklarý tekke ve
zaviyelerin faaliyetleri ve çevrelerinde yerleþim merkezleri kurulmasý
(Alp,1989:47). Balkanlarda tekke ve zaviyeler yalnýzca dini-tasavvufi
kurumlar olmayýp birer sosyal, siyasi, iktisadi, askeri, ilmi ve kültürel
kurumlardýr. Osmanlý-Türk kültürü Balkanlara gelince Balkan kültürüyle
karþýlaþtýðý yerler kültürel canlanma yaþamýþtýr. Bu yerlerde ortak Balkan
kültürünün temelleri atýlmýþtýr (Yazýcý, 2001:135).


Balkanlarda asýl ve kalýcý iliþkiler Osmanlýlarýn kuruluþ yýllarýndan
itibaren Osmanlýlarýn bu topraklara ayak basmalarýyla baþlamýþtýr. Orhan
Gazi'nin büyük oðlu ve Rumeli Fatihi olarak da anýlan Süleyman Paþa'nýn 1354
yýlýnda Çanakkale Boðazý'ný geçerek Gelibolu'ya adým atmasýyla fetih
hareketi baþlamýþtýr (Ýsen,1997:513; Öztuna,1990:17).


13. yüzyýl ortalarýnda Moðol istilasýndan kaçan Horasan erenlerinden Sarý
Saltuk ile sonradan onun adýyla anýlan Türkmen aþireti Balkanlara geçerek
Dobruca dolaylarýnda 10-12 bin kiþilik bir Ýslam topluluðu oluþturmuþtur.