Fatih Üniversitesi Sosyoloji bölümü öğrencisi bir kardeşimiz 'İslamcı Gençlik' üzerine yaptığı bir araştırma çalışması için bana bir takım sorular sordu. Sorular durum tespiti yapmak amaçlı olduğu için ne olması gerektiğinden çok şu anda durumun ne olduğuna yönelik cevaplar verdim. Bu yazımda bu soruları ve cevaplarımı paylaşmak istiyorum.
Şunu da belirtmeliyim ki 'İslamcı'lıktan anladığım ile günümüzdeki İslamcıların durumu çok farklı. Ben muvahhid gençleri değil de kafe gençliğini ele alarak sorulara cevap verdim ve onlara 'İslamcı' denmesinden de oldukça rahatsızım.
Günümüz İslamcı gençliği deyince 2 kısma ayırıyorum bunları: Benim için gerçekten Müslüman gençlik (İslamcı) ile günümüz İslamcı gençliği ayrılıyor. Doğruya yakın olanlar azınlıkta olduğundan ben yozlaşmış olan 'İslamcı gençlik'ten bahsedeceğim, sorulara buna göre cevap vereceğim.
1- Sizce günümüz İslamcı gençliği daha çok hangi konularda okumalar yapıyor ve bu okumalar neticesinde neleri hedefliyor?
Daha önce babalarının-hocalarının okuduğu eserleri okumak yerine artık roman ve entelektüel bilgiyi amaçlayan kitaplar okuyorlar. Bu okumaların neticesi ise İslam algılarına eklektiklik1 kazandırıyor. Yani dost-ahbap arasında daha çok 'az bilinir kavram' kullanmaya ve bu bilgilerle saygınlık elde etmeye çalışıyorlar.
2- Sizce günümüz İslamcı gençliği toplantı mekânları olarak neden daha çok kafeleri tercih etmektedir. Bu mekânlarda entelektüel tartışmalar içerisinde yer alan İslamcı gençlere özelde 'entelektüellik ile popüler kültür arasında gidip gelen İslamcı gençlik' diyebilir miyiz?
Tabii ki günümüz gençliği faydalı sohbetler yapmaya, beyin fırtınası yapmaya ve İslamcı gençliğin 'ümmet' anlayışına orantılı olarak ümmete faydalı olacak şeyleri konuşmaya pek yanaşmadığından sosyalleşme-insan içine çıkma - çevre yapma gibi amaçlarla popüler kültür içinde boğuluyorlar, keşke entelektüel bir bilgi kazanımıyla sonuçlansa ama sonuç popüler kültür oluyor.
3- 1970'lerde İslamcı genç kadın-erkek ilişkilerini sınırlandırmak ya da bir bakıma bu ilişkiyi tanımlamak ve düzenlemek amacıyla kullanılan 'bacı' kavramı bugün hâlâ geçerliliğini korumakta mıdır? Ya da bugünkü İslamcı kadın-erkek ilişkileri nasıl bir boyut kazanmış bir durumda, bu konuyu değerlendirebilir misiniz?
70'lerdeki İslamcı genç kadın-erkek ilişkilerini çok iyi tahlil edemiyorum ancak olması gerekene daha yakın olduğunu tahmin edebiliyorum. Bacı-abi kavramı bugün tabii ki geçerliliğini korumuyor. Gençler arasındaki bu sınırların kalkması laubalilik-laçkalıkla geliyor ve diğer dünya görüşlerine sahip gençlikle aralarında bir fark kalmıyor. Çünkü bu ilişkilerin nasıl olması gerektiği konusunda en bilgi sahibi olanların dahi bir fikri yok. Olması gerekeni bilmedikleri, hiç öğrenemediklerinden ya da unuttuklarından İslami perspektifte bakıldığında durumları içler acısı ve sınırsızlar. Bu sınırsızlığı İslami kavramlarla yaşamaları da durumu daha da berbatlaştırıyor.
4- Sizce günümüz İslamcı gençliği sosyal medyayı ne oranda kullanıyor ve bu imkânı değerlendirmede ne kadar başarılı.
Sosyal medyayı kullanmakta oldukça iyiler. Ancak bu imkânın değerlendirilmesi için kullanan bireylerin idealleri olması gerekiyor, bu idealler olmadıkça ortada bir değerlendirme hatta kullanılabilirlik de söz konusu değil. Sosyal medya da diğer her şeyde olduğu gibi kendilerini savuracak rüzgârı güçlendiren bir unsur.
5- Günümüz İslamcı gençliğinin müzik, tiyatro, sinema kültürlerine dair neler söyleyebilirsiniz?
Müzik, sinema kültürlerinin oldukça ileri düzeyde olduğunu söyleyebilirim. Popüler kültürün kapsadığı alanlar bunlar çünkü ve bu konuda diğer dünya görüşüne sahip gençlik kategorileri arasında daha iyi konumda olduklarını söyleyebilirim. Tiyatro konusunda aynı durum söz konusu değil...
6- Sizce günümüz İslamcı gençliği modernitenin sunduğu 'tüketim kültürü'ne karşı nasıl bir duruş sergiliyor?
Karamsar olduğumu söyleyebilirsiniz ancak gerçekleri anlatacaksam eğer bu konuda da bir duruşları olmadığını söyleyebilirim… Bu konuda da kendilerini diğerlerinden ayıracak hiçbir özelliğe sahip değiller.
7- Sizce günümüz İslamcı genç kadın-erkek giyim tarzlarında bir tek tipleşme mevcut mu? Ya da bu İslamcı gençler modaya uymak/uymamak için bir çaba harcıyorlar mı?
Kadınlar için tek tipleşme olduğunu düşünmüyorum. Modaya uyum sağlamada oldukça becerililer ve bu konudaki gayretleri kesinlikle moda otoriteleri tarafından takdir edilmeli. Ama erkekler tek tip giyim tarzından senelerdir çıkmadı, uzun bir süre de çıkacaklarını düşünmüyorum. İslamcı erkeklerin bu konudaki değişimsizlikleri bir duruş sahibi olduklarından değil tabi ki, bu durumun ilkeyle hiç bir alakası yok.
8- Sizce günümüz İslamcı gençliği üniversite faaliyetlerine ne oranda önem veriyor ve buralarda ne gibi faaliyetlerde bulunuyor?
Üniversite faaliyetlerinde son zamanlarda (1-2 sene) bir hareketlenme oldu. Gruplar kuruluyor, çalışmalar yapılıyor oldukça hareketliler ve bu hareketlenme gittikçe daha da artacak gibi gözüküyor. Bir 'İslamcı' olarak bu hareketlenmenin faydalı olmasını umardım ancak şimdilik öyle bir beklentim yok çünkü harekette yozlaşmaya, herkesleşmeye bir set olma amacı taşımıyorsa aksine hizmet ediyor demektir. Bu faaliyetlerde önceki sorularınızdan birisinde olduğu gibi 'bacı' kavramını parçalamaya ve daha fazla sosyalleşmeye-sınırsızlaşmaya hizmet ediyor. Yapılan faaliyetlerin kendilerini ayrı bir sınıf olarak görmek amacı taşıdığı ve elitleşme istediği, macera-heyecan arama hissi taşıdığı kanaatindeyim.
9- Sizce İslamcı gençlik ‘söylemleri’nde dünden bugüne ne gibi değişiklikler oldu?
'İslamcı gençlik'in dünden bugüne geçirdiği değişim, baş döndürücüdür. Dün daha çok İslam dünyasındaki mücadeleler ve bu mücadelelerde kahramanlaşmış isimler konuşulurken bugün 'modern dünyada biz de varız!' anlamında mottolar2 var. İki ayrı uçta dün ve bugün gençliği, hâlbuki olması gereken ortada durmaktı. Ancak entelektüel birikime az da olsa ulaşabilmiş İslamcı gençlerin iyi bir disiplin ve -cısı oldukları şeyin anlamını daha iyi anlayabilecek rehberlerle buluşmaları sonucunda, dünden daha iyi bir yere gelebileceklerini düşünüyorum. Dünden daha etkili bir heyelanla karşı karşıya olduklarını biliyorum, ancak bu heyelana karşı daha çok çalışmalı, kendilerini geliştirmeli ve daha ciddi bir disiplin altına girmeleri gerekiyor.
10- Sizce günümüz İslamcı gençliği ile İslamcı olmayan gençlik arasında nasıl farklıklar var? Ve bu iki grup arasında nasıl bir ilişki mevcut?
Bu iki gençlik birçok ortak noktada buluşuyor ancak bu buluşmada istekli olan taraf daha çok 'İslamcı gençlik' ve bu öyle bir güçlü istek ki buluşabilmek için kendilerini bırakıp, değerlerini terk ediyorlar.
'İslamcı' kelimesi kullanım amacıyla ilgili kendisine bir anlam yüklüyor o da 'solcu', 'liberal', 'anarşist' vs. gibi bir yönetim biçimini savunan anlamında kullanılıyor. Ancak günümüz 'İslamcı gençliği'ne neden halen 'İslamcı' dendiğini anlamıyorum, artık yavaş yavaş bu ismin değişmesi gerekiyor. Gelenekleriyle olan ilişkilerinden dolayı 'İslamcı' deniyorsa eğer bunun yerine 'muhafazakâr' kavramı da kullanılabilir. Çünkü bir 'İslamcı' genç artık diğer gençlerden farklı düşünmüyor, zaman zaman liberal bir anlayış, zaman zaman solcu bir ideale inanıyorlar. Ve İslamcı olmayan gençlikle beraberler, farkları sadece geçmişten gelen bir-iki isme duydukları sempati, yoksa ilkesel olarak aralarında bir fark görünmüyor.
1- Eklektik: Belli bir felsefî ekole mensup olmayıp her ekolden seçmeler yaparak felsefe teşekkül ettirmeye çalışanlar. Bu tarza eklektizm (seçmecilik, iktitafiye) denir.
2- Motto: İlke, düstur; vecîze; slogan.
Cihad KAYADUMAN - 31 Aralık 2011 Cumartesi
