İnsan, yaşamındaki davranışlarını zihninde oluşan kararlar doğrultusunda oluşturur; ama zihin, her defasında gerçeği etraflı şekilde kavrayamaz ve rahat karar veremez. Bunun neticesinde, insanın elini, kolunu bağlayan, davranışını engelleyen şüphe; bilgilerin yerine oturmaması, iki şeyden birinin önem farkının bilinmemesi ve tereddüt meydana gelir.
Şüphe ve tereddütlerin ortak noktası gerekli ve doğru bilginin eksikliğidir. Ancak bilgiye ulaşıldığı zaman zihin, en doğru kararı verecektir. Bilgi geciktiği müddetçe bu iki durağanlığı, kalbe düşen evham, kuruntu; yani vesvese körükleyecektir. İşin içine aslı esası olmayan yanlış gerekçeler ilave olacaktır. Kısacası; vesveseyi besleyen, bilgisizlik ve geçeğin kavranamamasıdır. Kişi, konular üzerinde ne kadar çok ve köklü bilgili ise, o kadar az vesvese hisseder.
Vesvese, insanın net bir şekilde bildiği ve kuvvetle inandığı imanî konularda da kendini gösterebilir. Bu durum ise, kuvvetli inançtan rahatsızlanan şeytanın, imanı zayıflatıp insanı gaflete düşürme isteğinden kaynaklanır.
Bunu örneğin Sahabîler bile yaşamışlardır. Onlar ki; Resulullah (s.a.v.)’ı görmüş, işitmiş, O’na dokunmuş kişiler olmasına rağmen kalplerine vesvese dokunmuş ve bir gün Hz. Peygamberimiz’e (s.a.v.) şu soruyu sormaktan kendilerini alamamışlardır:
“İçimizden öyle şeyler geçiyor ki, herhangi birimiz onları söylemeyi bile suç sayıyor.”
Hz. Peygamberimiz s.a.v.
“Gerçekten böyle bir şey hissettiniz mi?”
diye sorduğunda; “Evet Ya ResulAllah” dediler. Resullulah (s.a.v.)
“İşte sarih, açık, açık iman budur” buyurdular.
Her şeyde bir hikmet olduğu gibi, sevimsiz görünmekle beraber vesvesenin; zarar veren hastalık boyutuna gelmesi önlendiği sürece, insan için hikmetleri vardır:
Vesvese öncelikle, insanı düşünmeye; bilgilerin yeniden gözden geçirilmesine sebep olur.
Bu husus, Kur’an’da da işlenmiştir. (Araf, /201) Kontrol altındaki vesvese, insanı sürekli uyanık, ayık bir şekilde tutar; gevşeyip gaflete düşmesini, hata yapmasını önler.
Vesvese duyulan noktada -bu inanç konusunda da olabilir- kişi, yeni araştırmalar sonucu çok daha bilgili ve bilinçli olacağından vesvese, pek güzel işlere kaynaklık ederek çok hayırlı, işlere sebep olabilir.
Vesvese, insanı pek çok kere daha ciddî; olaylar ve görevler açısından daha titiz, daha istekli olmasına zemin hazırlayan olur. Böylece kişi, lakayt olmaktan; duyarsız ve miskinlikten kurtulup daha canlı ve çalışkanlığa kavuşur.
Kısacası; vesvese, korkulacak bir durum değildir. Yeter ki, onu kontrol altında tutabilmek, gerekli tedbirleri almak yetenek ve bilgisine sahip olabilelim. Yüce Allah (cc), hepimize vesvesenin hayırlarını yaşamayı nasip eylesin (amin)…
JALE ŞİMŞEK
