Sadakat islami Forum

Yüz yılın DENEYİ dün başladı



Dünyanın en büyük fizik deneyi, bugün İsviçre-Fransa sınırında yerin 100 metre altında yapılacak.

Bilimadamları, evrenin oluşumu sırasında meydana gelen büyük patlamadan sonraki şartları laboratuvar ortamında yeniden yapılacak.

İŞTE DÜNYANIN KONUŞTUĞU DENEY

Dünyanın en büyük parçacık hızlandırıcısı "Büyük Hadron Çarpıştırıcısı" (LHC), maddenin sır perdesini aralayabilmek için çarşamba günü faaliyete geçiriliyor.

Aralarında Türklerin de bulunduğu 5 binden fazla fizikçi ve mühendisin 10 yılı aşkın süredir üzerinde çalıştığı proje, son yılların en büyük bilim projesi olarak gösteriliyor.

Kısaca LHC olarak anılan laboratuvarı inşa eden Avrupa Nükleer Araştırma Kurumu (CERN) Genel Müdürü Robert Aymar, Büyük Hadron Çarpıştırıcısının "dünya görüşümüzü ve kainata bakışımızı değiştirebilecek sonuçlar üreteceğinden emin olduğunu" belirtti. LHC, Fransa-İsviçre sınırında, Cenevre yakınlarında, yerin 100 metre altında 27 kilometrelik dairevi bir tünel olarak inşa edildi.

Deney başladıktan sonra, tünel çevresinde bulunan 4 büyük algılayıcıdan ikisi Atlas ve CMS, "Higgs bozonunun izini sürecek." Bu parçacığın diğer bazı parçacıklara kütle kazandırdığı düşünülüyor. Bu deneyde Higgs bozonu tespit edilemezse teorik fizik alt üst olabilir.

CERN Müdürü Aymar, Higgs'den başka bilinenlerden çok daha ağır, çok daha fazla sayıda parçacık bulunacağını düşünüyor ve "Biz bu parçacıklara karanlık madde diyoruz" dedi. Aymar'a göre, LHC kainatın yüzde 23'ünü oluşturan bu karanlık maddenin "ne menem bir şey" olduğunun anlaşılmasını sağlayacak. Bilim adamlarına göre, evrenin yüzde 4'ü bildiğimiz maddeden meydana geliyor, kalan bölüm ise karanlık enerjiden ibaret.

LHCb adı verilen üçüncü algılayıcı ya da gözlem istasyonu, Büyük Patlama anında maddeyle eşit miktarda olduğu düşünülen antimaddenin nereye gittiğini bulmaya çalışacak. Alice algılayıcısı da kurşun iyonlarının çarpışmasıyla ilgilenecek ve kainatın ilk mikrosaniyeleri sırasında, daha protonlar oluşmadan ortaya çıkan "kuark ve glüon çorbasını" bir lahza için de olsa yeniden yaratmaya çalışacak. Çarşamba günü ilkin ilk ışın huzmesi için 100 milyar protonluk paketler hızlandırıcıya atılacak. Birincisinin tersi istikamette olacak şekilde ikinci demetin devreye sokulmasıyla çarpışma başlayacak.

DÖRT TEMEL SORU

Türkiye'nin de aralarında bulunduğu Avrupa ülkelerinin yanı sıra ABD, Hindistan, Rusya ve Japonya'nın da iştirak ettiği 3,76 milyar Avro'luk proje, minik parçacık fiziğinin yıllardır kafa patlattığı dört büyük soruya cevap bulmaya çalışacak. Bu sorular şunlar: Higgs bozonunu bulmak, süpersimetrinin sırrını ortaya çıkarmak, madde ve antimaddeyi anlamak ve Büyük Patlamadan hemen sonra saniyenin binde birindeki sürede ortaya çıkan şartları yeniden yaratmak.

- Higgs bozonu: İstikrarsız karaktere sahip parçacığa, adeta "ilahi parçacık" gözüyle bakılıyor, zira birçok araştırmacı bu parçacığı teorik olarak inceledi, ama şimdiye kadar hiç kimse onu göremedi. Bozon, onu 1964 yılında "tümdengelim" (dedüksiyon) yöntemiyle ortaya çıkaran İngiliz fizikçisi Peter Higgs'in adını taşıyor. Bozonun varlığını deneyle kanıtlamak, parçacık fiziğinde bilinenleri özetleyen "standart modelin" eksik halkasını bulmak anlamına gelecek.

Higgs bozonu, kütlenin nasıl kazanıldığının anlaşılmasını sağlayacak. Bazı parçacıkların niçin kütleden mahrum olduğu da böylelikle anlaşılabilecek.

- Süpersimetre: Bu kavram, son yılların en esrarengiz keşiflerinden biriyle ilgili. Şöyle ki, görünen madde evrenin sadece yüzde 4'ünü oluşturuyor. Kainatın yüzde 23'ü karanlık madde, kalan yüzde 73'ü de karanlık enerjiden teşekkül ediyor. Bu konunun aydınlatılması; karanlık maddenin, "nötralino" adı verilen süpersimetrik parçacıklardan oluştuğunu gösterebilecek.

- Madde ve antimaddenin esrarı: Enerji maddeye dönüşürken, bir parçacık ve zıt kutuplu elektrik yüküne sahip bir yansıması, bir başka deyişle antiparçacığı oluşuyor. Parçacık ve antiparçacık bir araya gelecek olursa birbirlerini yok ediyor ve enerji ortaya çıkıyor. Mantık, madde ve antimaddenin evrende eşit miktarda bulunması gerektiğini söylese de, antimadde nadir bulunuyor.

- Büyük Patlamadan sonra saniyenin binde birindeki şartları yeniden oluşturmak: O sırada madde, kuark ve glüonlardan oluşan bir çeşit "yoğun ve sıcak çorba" olarak ortaya çıktı. Çorba soğuyup yoğunlaşırken, kuarklar; protonlar, nötronlar ve diğer kompozit parçacıkları oluşturdu. LHC, ağır iyonları birbirleriyle çarpıştırarak bir anlık da olsa, Güneş çekirdeğindekinden 100 bin kat daha yüksek sıcaklık elde etmeye çalışacak. Bu çarpışmalar sırasında kuarklar ortaya çıkacak. Araştırmacılar, serbest kalan kuarkların maddeyi oluşturmak için ne şekilde ve nasıl birleştiklerini gözlemleyebilecek.

SONSUZ KÜÇÜK VE SONSUZ BÜYÜK

- LHC çarpıştırıcısı "hadron" ailesinden hidrojen protonlarını, ışık hızının yüzde 99,999'uyla 27 kilometrelik tünele fırlatacak.

- Yerin 100 metre altında saniyede 1 milyar proton çarpışması meydana gelirken, yer üstündeki 3 bin bilgisayar saniyede 100 kadar çarpışmayı analiz edecek. Toplanacak veriler, değişik ülkelerde CERN'le bağlantılı araştırma merkezlerine anında iletilecek.

- Tünel dünyanın en soğuk "buzdolabı" olacak, zira süper iletken mıknatısları eksi 271,3 dereceye kadar soğutuldu. Eksi 273,15 mutlak sıfır kabul ediliyor.

- Tünel boyunca sıralanan dört çarpıştırıcı devasa boyutlarda. En büyükleri Atlas, 25 metre çapında, 46 metre boyunda bir silindir. Ağırlığı 7 bin ton kadar. 3 bin kilometreyi bulan kablolarla sarmalanmış halde. Silindirin yerleştirilebilmesi için, 300 bin ton taş ve toprak kazıldı, 50 bin ton beton döküldü. Atlas, bir yıl içinde, dünyanın en büyük kütüphanesi olan Kongre Kütüphanesindeki 3 milyar kitaptakinden 160 kat fazla veri toplayacak.

- Proton huzmesi, 10 saatte tünel içinde 10 milyar kilometre kadar yol almış olacak ki, bu, Yer'den Neptün'e gidiş geliş mesafesine eşit. Tam yoğunluğa erdiğinde, her proton huzmesi, saatte 1600 kilometre hız yapabilen bir otomobil için gerekli enerjiyi üretir hal gelecek.

- Çarpışmalar 14 "tera elektron volt" enerji ortaya çıkaracak. Bu, çok yoğun enerji demek. Bu sayede bir an için de olsa, Güneş'tekinden 100 bin kat fazla sıcaklıklar elde edilebilecek.

samanyolu haber

konu hakkında samanyoluhaber den  birkaç yorum:

100 yılın sonu
arkadaşlar merak edilen her şeyin cevabı kuran-ı kerimde acıklanmaktadır.Kuran-ı Kerim'de dünyanın oluşumu anlatılmaktadır.Bu deneyle yuksek zararklı hava gazları meydana cıkacak buda bizim yaralı azon tabakasını daha cok delcek ve dünyanın sonu gelmesinin sonuncu saece meraklı insanlarımz olacak Allah zaten merak edilen her konuyu Kuran-ı Kerim'de acıklamaktadır.Zaten Kuran Kerim'de kıyametin alametlerindende ve nasıl gercekleşeceklerindende bahsetmiştir.Bunlar boş düşünce ve bş deneyler inşAllah olmaz ve gercekleşmez bu deney

..

Yeni çağ başlayacak bence
anladığım kadarıyla big bangı tekrar ediyolar, hıggs olayını bulmaya çalışıyolarmış, maddeye kütleyi higgs olayı veriyomuş. big bangle alakası bile olamaz bu deneyin. Dünya yoktan var edilmiştir. Kütleyi katan higgs falan filan değildir. Big bangın zerresi olamaz bu deney. Çok yeni teorilerin çıkacağına ve dünyanın teknolojik alanda çok değişeceğine eminim, kara delik oluşacağına inanmıyorum, herşeyden önce havasız bi ortam olması lazım bence, ve yerçekimi oranının uzayınkiyle aynı olması lazım, yani dünyada karadelik yapabileceklerine inanmıyorum.Fizik matematik.. birçok alanlarda devrim olacağına ve yeni asrın Büyük Hadron Çarpıştırıcısı çağı olarak geçeceğini düşünüyorum :D

..

aman dikkat
dikkat edin de kaş yapalım derken göz çıkartmayın bir deney yüzünden dünyayı patlatmayın aynı filmlerdeki gibi olmasın

..

yok
ya saçmalamasınlar bu kadar güzel bi deneye karşı çıkmak çok saçma dünya nüfusu git gide artıo sonumuz zaten yakın gözüküyor eğer başarılı olursa ki olucak çünkü 10 yıl werildi bu deneye ozzaman insanlık için çok güzel bişey olucak

Evrenin sırları burada çözülecek!

Bilim tarihinin en büyük deneyini bu temmuz ayında gerçekleştirecek olan Avrupa Nükleer Araştırma Örgütü'nün (CERN), İsviçre’nin Fransa sınırı yakınlarında bulunan, yeraltındaki gizemli tesisi...

haber, yorum ve fotoğraflar samanyoluhaber.com sitesinden alınmıştır.

haberi resimlerle desteklediğiniz için ayrıyetten teşekkür ederiz...bende bu haberi tv den izlerken derin düşüncelere daldım elin adamları (içinde türk bilimadamları da var:)) neylerle uğraşıyor neye kafa yoruyorlar  diye..sonrada rotayı kemdime yada bize çevirdim...ya biz neyle uğraşıyoruz ?..tamda negatifleşmişken aman dedim zaten bizim dünyayla bir sorunumuz yokki olanlar dert yansın dedim ve hemen kendimi akladım :oops: .

şaka bi yana inşAllah bu deneyin sonucunda tabi eğer bir sonuca varılabilecekse bu durum birileri için hayırlara vesile olur yani okadar masraf okadar emek boşa gitmesin  değil mi :music

Haber için tşkler Lika usta  s4))

Lakin benim yorumum şu olucak kendimi bildim bileli bu deney yapılıcaktı vede okuduma görede bugün roketmidir füzemidir neyse artık fırtatılmış sanki büyük bir marifet yapılmış gibi za1)) Bilim adamlarının dünyayla ne alıp vermedini bi türlü anlamadım normal insanlar gibi oturp kıymaeti beklesler ölücekler sanki yada bizi bu yaptıkları deneylerle kara deliklere sokucaklar bu gidişle  e44)) Hakkımızda Hayırlısı Ne diyelim  :kart :vic

Yorum, ilgi ve katkılarınız için teşekkür ederim rését ve duha. :vic

rését sana ayrıca hoşgeldin diyorum :)Değerli yorum ve katkılarını özlemiştik, artık seni daha sık aramızda görmek isteriz l5))

Hakikaten deneyle ilgili birçok haber ve yazı okudum hala da okuyorum.Birkaçını sizlerle yine paylaşacağım İnşaAllah.Hakkımızda hayırlara vesile olsun İnşaAllah.Büyük emek ve çabalar var.Lakin zihnimi karıştıran birsürü soru var.Acaba cidden sadece kainatın ilk anına yolculuk adına mı bu kadar çaba?Atom bulunurken yararlı dendi, sonra atom bombasına dönüştü, insanlığın felaketi oldu.

Bilimsel çalışmalar hakikaten çok önemli, birçoğu da insanlığın faydası adına çok önemli.Yüz yılın deneyi ise çok heyecan verici gerçekten.Görelim Mevlam Neyler..

Alıntı yapılan: rését - 11 Eylül 2008, 04:26:08
haberi resimlerle desteklediğiniz için ayrıyetten teşekkür ederiz...bende bu haberi tv den izlerken derin düşüncelere daldım elin adamları (içinde türk bilimadamları da var:)) neylerle uğraşıyor neye kafa yoruyorlar  diye..sonrada rotayı kemdime yada bize çevirdim...ya biz neyle uğraşıyoruz ?..tamda negatifleşmişken aman dedim zaten bizim dünyayla bir sorunumuz yokki olanlar dert yansın dedim ve hemen kendimi akladım :oops: .

şaka bi yana inşAllah bu deneyin sonucunda tabi eğer bir sonuca varılabilecekse bu durum birileri için hayırlara vesile olur yani okadar masraf okadar emek boşa gitmesin  değil mi :music

rését, hakikaten bu çabaları hakikati bulmaları adına ise cidden alkışlanacak cinsten.Aslında dediğin gibi umarız dünya adına bu yolculukları hakikati bulmalarına vesile olurda çabaları boşuna gitmez.Bilim adamı olup da inat gözlüğünü çıkaran her bir bilim adamı bunca delilden sonra bunca araştırmadan sonra hala sorular soruyorsa o ayrı acınası bir durum.Umarım bu fiili bir duadır, hayırlara vesile olur...

Alıntı yapılan: duha - 11 Eylül 2008, 04:54:08
Haber için tşkler Lika usta  s4))

Lakin benim yorumum şu olucak kendimi bildim bileli bu deney yapılıcaktı vede okuduma görede bugün roketmidir füzemidir neyse artık fırtatılmış sanki büyük bir marifet yapılmış gibi za1)) Bilim adamlarının dünyayla ne alıp vermedini bi türlü anlamadım normal insanlar gibi oturp kıymaeti beklesler ölücekler sanki yada bizi bu yaptıkları deneylerle kara deliklere sokucaklar bu gidişle  e44)) Hakkımızda Hayırlısı Ne diyelim  :kart :vic

evet, duha dan da duhaca bir yorum ;) duha, umarım bu karadelikler  mevzuu sadece bir komplo teorisi olmanın ötesine geçmez e52))

Asrın deneyi yapıldı



Avrupa Nükleer Araştırma Merkezinde yapımı yıllar süren ve kâinatın yaratılış sırlarını ortaya çıkarmayı amaçlayan dünyanın en büyük parçacık hızlandırıcısı “Büyük Hadron Çarpıştırıcısı” başarıyla çalıştırıldı. California Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Gökhan Ünel, yeni hızlandırıcı üzerinden 10-15 yıl veri toplamanın planlandığını, deneylerin süreceğini söyledi. Öte yandan, İngiltere’de yayın yapan The Independent, deneyin yolunda gitmemesi ihtimaline karşı okuyucularına “Bir sonraki evrende görüşmek üzere” sözleriyle veda etti.

DünyanIn en büyük parçacık hızlandırıcısı “Büyük Hadron Çarpıştırıcısı” (LHC), 13,7 milyar yıl önce meydana geldiği düşünülen Büyük Patlama’dan hemen sonraki başlangıç şartlarını oluşturarak maddenin sır perdesini aralayabilmek amacıyla faaliyete geçirildi. Aralarında Türklerin de bulunduğu 5 binden fazla fizikçi ve mühendisin 10 yılı aşkın süredir üzerinde çalıştığı proje, son yılların en büyük bilim projesi olarak gösteriliyor. LHC, Fransa-İsviçre sınırında, Cenevre yakınlarında, yerin 100 metre altında 27 kilometrelik dairevi bir tünel olarak inşa edildi. Deney başladıktan sonra, tünel çevresinde bulunan 4 büyük algılayıcıdan ikisi Atlas ve CMS, “Higgs bozonunun izini sürecek”. Bu parçacığın diğer bazı parçacıklara kütle kazandırdığı düşünülüyor. Bu deneyde Higgs bozonu tespit edilemezse teorik fizik alt üst olabilir. “Bir dahaki evrende görüşürüz”İngİltere’de yayın yapan The Independent, Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi’nde (CERN) bugün yapılacak deneyin yolunda gitmemesi ihtimaline karşı okuyucularına veda etti. Bazı bilim adamları, CERN’deki deneyin güvenli olmadığını savunuyor. Bilim adamları deneyin kontrolden çıkması halinde meydana gelebilecek küçük kara deliklerle insanlığın sonunun geleceğini iddia ediyor. CERN ise deney ortamının güvenli olduğunu savunuyor. Bazı bilim adamlarının “kara delik oluşabilir” endişesini eleştiren The Independent, bununla birlikte okuyucularına da veda etmeyi ihmal etmedi. Gazete, “Tarihte hiçbir bilimsel gelişme, biraz risk almadan sağlanmadı. Ancak deney sırasında galaksimizde bir kara delik açılabilme ihtimaline karşılık okuyucularımıza veda etmek istiyoruz. Bir sonraki evrende görüşmek üzere.” dedi.

/ Cenevre - Londra

11.09.2008

Yeni Asya

Evrenin ilk anına yolculuk başladı

Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi’nde, uluslararası işbirliğinin ve 15 yıllık bir çalışmanın ürünü olarak inşa edilen "Büyük Hadron Çarpıştırıcısı"nda, evrenin oluşumuna ışık tutması beklenen büyük deney başarıyla başlatıldı.

Deneyde 2 milyar proton, saniyede 300 bin km olan ışık hızına çok yakın bir hızda, 27 kilometrelik tüneli, saniyenin 10 binde biri gibi bir zaman parçasında döndü.

İSVİÇRE-Fransa sınırındaki Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi CERN’de evrenin yeniden oluşumunu canlandıracak deney, "Büyük Hadron Çarpıştırıcısı"nın (Large Hadron Collider-LHC) çalışmasıyla dün başladı. Saat 09.30’da CERN Direktörü Dr. Robert Aymar, "Başlatalım" dediği anda LHC proje lideri Lyn Evans düğmeye bastı. O anda 2 milyar proton, saniyede 300 bin kilometrelik ışık hızının yüzde 99.999’u bir hızla 27 kilometrelik tünele fırlatıldı. Deney boyunca tünele her 40 saniyede bir 2 milyar proton gönderildi. 27 kilometreyi, saniyenin 10 binde birinde dönen protonlardan yavaşlayanlar, özel bir dedektörle çarpıştırıcıdan atılıyor. Deney, protonların hızının ışık hızına yakın bir hızla sürerek, ışık hızının tünelin uzunluğuna bölünmesiyle elde edilen rakama, yani saniyede 11 bin kez dönecek hıza ulaşmayı planlıyor.

Serseri proton

"Büyük patlama"nın oluşması için belli bir yönde hareket eden protonlardan birinin düzeni bozması gerekiyor. Yani bir "serseri proton" ortaya çıkıp diğerine çarptığında büyük patlama meydana gelecek. Bilim insanları bunun ne zaman olabileceğini bilmiyorlar.

LHC’nin başlangıç gününü CERN’de çalışan bilim insanlarıyla birlikte dünyanın dört bir yanından gelen gazeteciler izledi. CERN’in simgesi olan küre biçimindeki yapı, tamamen basına ayrıldı. Saat 07.30’da küreye alınan basın mensuplarına yaklaşık iki saat brifing verildi. Deneyin başlamasına 20 saniye kala dev ekranda "Right Here Right Now" şarkısı (Fatboy Slim’in ünlü parçası) eşliğinde geri sayım başladı.



Protonları sekiz dedektör izliyor

İçİ eksi 271 dereceyi bulan 27 kilometrelik tünele fırlatılan protonları izleyen sekiz dedektör var. Mini "big bang"leri gözlemleyerek evreni oluşturan maddeleri ayrıştıracak "Alice", protonların hızını eşitleyen "Momentum" bunlardan ilk ikisi. Üçüncü dedektör, hızlandırıcının hızını kontrol ediyor. Protonlar buradan "kara madde"yi gözlemleyecek "CMS" dedektörüne geçiyor. Beşinci durak "Dump"da (çöp) ise protonların gücü kontrol ediliyor ve hızı düşenler ayıklanıyor. Altıncı dedektörde hızlandırıcı temizleniyor. Yedinci dedektör ise büyük patlama sonrasında görünen maddeleri sıralayacak "LHCB" dedektörü. Sonuncu dedektör ise Atlas adını taşıyor.

Şu anda sonuçla değil başlangıçla ilgiliyiz

LHC’nin çalışmasıyla başlayan büyük deneyin ardından CERN Direktörü Dr. Robert Aymar, LHC proje lideri Lyn Evans’la basın mensuplarına açıklama yaptı. LHC’yi "keşif makinesi" olarak niteleyen Dr. Aymar, "Keşif makinesini çalıştırdık. Bu deney evrendeki bilinmeyenleri görmemiz ve değişimine şahit olmamız için mükemmel bir araştırma programı olacak" dedi. Dr. Aymar, deneyin ne zaman sonuçlanacağı yönündeki soruya, "Buna yanıt vermek çok zor. Şu anda sonuçla değil başlangıçla ilgileniyoruz. Başarılı bir kalkış yaptık. Sonuçta neye ulaşacağımızı bilmiyoruz, sadece evreni daha iyi anlayacağımızı vurguluyarak söylüyorum. Anti madde, kara delik gibi tartışmalara defalarca cevap verdim. Biz buradayız ve deney başladı. Sonucu önümüzdeki zaman gösterecek" dedi.

"Deney sonunda insanlığa faydalı sonuçlar çıkacak mı?" sorusuna ise Dr. Aymar, "Bugün insanların hayatını kolaylaştıran hemen hemen tüm cihazlar bilim insanlarının elinde doğmuştur ve hepsinin arkasında bir deney yatar. Biz burada bilinmeyeni arıyoruz. Onu faydalı kullanabilmek için tanışmamız gerekiyor" yanıtını verdi. LHC Proje Lideri Lyn Evans, "Evrenin değişimine şahit olmayı ve onu daha iyi anlamayı dört gözle bekliyorum" dedi.

Hawking’e Nobelli fizikçiden yanıt

FİZİKÇİ Stephen Hawking’in, dün başlayan çarpıştırma deneyiminde ’Higgs Bozonu" adı verilen parçacıkların bulunamayacağı yönündeki açıklaması CERN’de tepkiyle karşılandı. Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nın (Large Hadron Collider-LHC) çalışması nedeniyle düzenlenen basın toplantısında Hawking’e yanıt veren Nobelli Fizikçi Carlo Rubbia, "Bu deney milyarlarca dolara mal oldu. O 100 dolara bahse girmiş çok değil" dedi. Bu sözler salonda gülüşmelere yol açtı.

Atlas’ın adını Engin Hoca koydu

CERN’deki 8 dedektörden biri olan Atlas’ın adını, 2007 Kasım ayında Isparta’da düşen uçakta Prof. Dr. Fatma Şenel Boydağ, Araş. Gör. Berkol Doğan, yüksek lisans öğrencisi Engin Abat, Araş. Gör. Mustafa Fidan ve Doç. Dr. İskender Hikmet ile birlikte yaşamını yitiren Prof. Dr. Engin Arık koymuştu. Atlas’ta görev yapan Yrd. Doç. Dr. Bilge Demirköz, "Engin hocamız ve kazada kaybettiğimiz arkadaşlarımızın yanımızdaolmasını çok isterdim" dedi.

Yeliz ÖZ/CENEVRE

Hürriyet

Hawking:Bahse girerim Higgs parçacığını bulamazlar

Ünlü İngiliz astrofizikçi Stephen Hawking, İsviçre’deki CERN laboratuvarında bugün yapılacak çarpıştırma deneyinde, kozmik bilimin "Kutsal Kase"si olarak adlandırılan Higgs parçacığının bulunamayacağına dair 100 dolarına bahse girebileceğini söyledi.

Atom protonlarının, yerin altındaki 27 kilometrelik Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nda (LHC) ışık hızına yakın bir seviyeye ulaşarak çarpıştırılacağı deneyde ortaya çıkacak enerji sayesinde Higgs parçacığının bulunacağı düşünülüyor. Hawking, mevcut düşünceye göre bunun bulunabileceğini, ancak bulunmamasının daha heyecan verici olacağını, böylelikle bilim aleminin evrenin oluşumuyla ilgili sırları araştırmaya devam edeceğini söyledi ve "100 dolarına bahse girerim ki, Higgs parçacağını bulamayacaklar" dedi.

Bilim dünyası, maddeye kütlesini kazandırdığı varsayılan ve adını İngiliz fizikçi Peter Higgs’ten alan Higgs parçacığının bulunması halinde evrenin sırlarının çözüleceğini düşünüyor. Çünkü evrenin başlamasında, madde ve anti-madde şeklinde bir simetri olması gerekiyordu. Ancak antimadde yok oldu. Asimetrik bir düzende sadece madde kaldı. Bu nedenle de evrendeki parçacıkların kütlelerini nasıl kazandığı konusu bir sır olarak kaldı. Teoriye göre bunların kütle kazanması için Higgs parçacığının varlığı gerekiyordu. O parçacık olmasa evren olmazdı. Higgs’in bugüne kadar bulunamamasının nedeni de büyük ihtimalle, kütlesi ağır olduğu için o enerjiye ulaşılamamasıydı.

Hürriyet

Deney başladı ama kafalar hálá karışık

İsviçre - Fransa sınırındaki Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi CERN’in büyük deneyi başladı. Ancak, Cenevre’de konuştuğumuz hemen herkesin kafası hálá karışık.

BÜYÜK deney öncesi Cenevre’nin en çok satan gazetesi "Tribune de Geneve" ’CERN’in makinesi dünyayı değiştirecek’ manşetiyle yayınlandı. Tribune de Geneve gazetesine önceki gün konuşan CERN Direktörü Dr. Robert Aymar ise sakinliğini koruyor. LCH’nin gücüne ve keşif kabiliyetine güvendiğini vurgulayan Dr. Aymar, "Korkuyor musunuz?" sorusuna "Beş yılımı bu işe verdikten sonra gördüklerime dayanarak açıkça söylüyorum ki herhangi bir şüphem yok. CERN’de çok değerli bir ekiple çalışıyoruz ve bu deneyin işe yarayacağını düşünüyorum" yanıtını verdi. Dr. Aymar, "LHC’de bir hata oluşur da hiç bir şey bulamazsanız ne olacak" sorusuna ise "LHC bizim dünyaya bakışımızı genişletmek üzere geliştirildi. İnsanlığın bilincini artıracak. Amacımız tek şey bulmak değil çünkü biz sadece bir şey aramıyoruz, birçok şey arıyoruz mutlaka bir şeyler bulacağız" dedi.

Deney öncesi üniversite öğrencileriyle, burada yaşayan Türklerle, İsviçre ordusundan askerlerle konuştuk ve konuştuğumuz hemen herkesin kafasının son derece karışık olduğunu gördük. "Büyük deneyden korkuyor musunuz?" sorusuna verdikleri yanıtlar şöyle:

Tesauri Claise Lise (60 yaşında-Cenevre doğumlu. 23 yıldır Cenevre-Versoix’da pansiyon işletiyor) Aslında anlatılanlara inanmak istemiyorum çünkü çok korkunç. Korkuyor muyum? Korkmuyorum. Fakat CERN’deki bilim insanları sonuçta iyi bir şeye ulaşacaklarını söylüyorlar. Atom da keşfedildiğinde heyecan vericiydi, mükemmel diye tanıtılmıştı. Ama atomu kullanarak geliştirilen atom bombası felaket getirdi. Bu deneyin sonucunda bulacakları madde ya da enerji iyi yollar için mi yoksa insanlığa zarar vermek için mi kullanılacak? Bu soru cevaplanmalı.

Jaspal Mohammed (19 yaşında Cenevre Üniversitesi’nde Uluslararası İlişkiler okuyor) Çok korkmuyorum ama spekülasyonlar karşısında kafam karmakarışık. Kara deliklerin dünyayı yutacağı söyleniyor, bunun gerçekleşeceğine inanmıyorum hatta bilim insanlarının dünyaya bunu yapacaklarına inanmak istemiyorum.

Joel Buntschu (24 yaşında İsviçre ordusunda asker. Zürih’te yaşıyor. Bilişim uzmanı) Deneyle değil sonucuyla ilgileniyorum. Sonucu tabii ki bilmiyoruz ama heyecan veren de bu. Kara delik olasılığından çok korkmuyorum. Belki bu deneyle bilişimde ya da orduda işimize yarayacak yöntemler bulunur.

İbrahim Akbaba (50 yaşında Makine Mühendisi, 28 yıldır Cenevre’de yaşıyor. Kebap İstanbul’un sahibi) Niye korku olsun ki, dünyada bütün kullandığımız araç gereçler, deneylerle elde edildi. İlahi bir güç değil. Bunu yapan insanlar, dünyayı ayakta tutan, sana bana yaşam kolaylığı sağlayan tüm aletleri bulan insanlar. El yordamıyla bir şey yapılmıyor, bilimsel bir deney bu.

Mathiew Poncet (19 yaşında Cenevre Üniversitesi’nde Güzel Sanatlar okuyor) CERN’dekilerin hepsi çılgın. Kara deliklerin açılacağını bile bile bu deneyi yapıyorlar. Daha yaşacak çok zamanım var. Bu insanların bizi öldürmesine izin verilmemeli.

Yeliz ÖZ / CENEVRE
Hürriyet

Yüzyılın deneyinde tüyler ürperten adım

Dünyanın sonu' mu geldi?

Cern'de bugün başlayacak olan insanlık tarihinin en büyük deneyi ile ilgili endişeler artarken, deneye katılan bilim adamlarından tüyler ürperten bir adım geldi.

CERN'in bazı çalışanları deneyin başlamasından bir gün önce düzenledikleri partiye, tüm endişeleri haklı çıkarırcasına "Dünya'nın Sonu" adını verdi.

Deneye katılan bilim adamları tüm açıklamalarında, söz konusu deneyin hiçbir risk taşımadığını vurgulasa da partiye verdikleri isim tüyleri ürpertmeye yetti.

'Evrenin sırrı çözülecek, teknolojik devrim yaşanacak'

Türk Fizik Derneği Genel Başkanı İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Fizik Bölümü Nükleer Fizik Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Baki Akkuş, İsviçre'de bulunan CERN'de (Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi) yapılacak insanlık tarihinin en büyük deneyi hakkında soruları yanıtladı.

Deneyin amacı nedir?

CERN'deki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (LHC) projesinin amacı, "büyük patlama" sonrasında yaşanan yüksek enerji ve yüksek yoğunluğu oluşturmaktır.

Ne elde edilecek?

Bu deney 3 soruya yanıt arayacak:

Birincisi, maddeye kütle kazandıran parçacık olan "Higgs parçacığı"nı bulmak, "Büyük Patlama" teorisini ispatlamak.

İkincisi "karanlık madde"nin ne olduğunu anlayabilmek. Evrenin yaklaşık yüzde 30'unun "karanlık madde"den oluştuğunu biliyoruz. Fakat ne olduğunu, içeriğini bilmiyoruz. Buradaki amaç yüksek enerjiye ulaşıp "karanlık madde"yi deneylerde ortaya çıkarıp özelliklerini ölçmek.

Üçüncü olarak da, fizik kanunlarına göre evrenin yarısının anti maddeden oluşması gerekiyor. Ama evrende anti madde yok denecek kadar az. Çünkü her parçacığın bir anti maddesi var. Evren bu kanunun üzerine kurulmuş. "Büyük patlama"dan sonra bu anti maddeye ne oldu? Bu sorunun yanıtı aranacak. Maddenin ve evrenin nasıl oluştuğu anlaşılacak.

Parçacıkların neden kütlesi olduğu, bu kütlenin varlığının sağladığı düşünülen "Higgs parçacığı"nın keşfedilmesi ve evrenin yüzde 96'lık bilinmeyen kısmının ne olduğu gibi sorular cevabını bulacak.

Deneyin başka nelere, örneğin teknolojiye katkısı ne olacak?

Fizik kanunları değişebilir, gelişebilir veya yeni kanunlar ortaya çıkabilir. Hatta birçok yeni parçacıkların da ortaya çıkması bekleniyor. Önce en küçük parça olarak atomları biliyorduk. Sonra çekirdeği bulundu. Sonra çekirdeğin içinde nötron, protonların var olduğunu öğrendik.

Bilimsel merak bu kez de proton ve nötronların içinde kuarklar ve gluonların var olduğunu buldu. Şimdi onların içinde de neler olduğu ortaya çıkabilir. Bilgisayar, elektronik, nanoteknoloji, süperiletkenler, yeni malzemelerin geliştirilmesi, enerji teknolojisi, savunma ve uzay sanayiinde çok büyük teknolojik gelişmelere yol açacak. Bilindiği gibi internetin de çıkış yeri CERN'dir. Hatta şimdiden bilgisayar teknolojisinde çok yeni gelişmeler oldu bile.

Deneyin maliyeti ne olacak?

10 milyar doları bulması bekleniyor.

Bu deney hangi aşamada?

Yarın (bugün) LHC'nin içine 100 milyar civarında proton içeren bir paket verilecek ve hızlandırılmaya başlanacak.

Bu protonlar saat ibresi yönünde döndürülerek hızlandırılmaya başlanacak. 1 veya 2 ay sonra eğer şartlar uygunsa bu sefer, başka bir proton paketi bu kez saat ibresinin tam tersi yönde LHC'ye verilecek ve hızlandırma işlemi devam edecek. Teknik olarak şartlar uygunsa çarpışma işlemi gerçekleştirilecek. Yani çarpışma olayı tahminlere göre önümüzdeki ekim veya kasım ayında gerçekleşecek. Hem saat yönünde, hem aksi yöndeki protonlar, LHC'nin hızı 7 trilyon elektron volta ulaştığı zaman çarpışma gerçekleştirilecek. Bu çarpışma sonucunda açığa çıkacak enerji yoğunluğuyla, "büyük patlama"dan sonraki enerji yoğunluğu oluşturulmuş olacak.

Bulgulara ulaşmak ne kadar sürer?

Maddeye kütle kazandıran "Higgs parçacığı"nın bulunmasının 2 yıllık bir süre alacağı tahmin ediliyor. Toplam deneylerin süresi ise 10 yıl olarak planlanıyor. LHC'nin üzerinde farklı yerlerde 4 adet dedektör bulunuyor. ATLAS ve CMS dedektörleri, "Higgs parçacığı"nı bulmaya çalışacak. LHCb dedektörü, "büyük patlama" anında madde ile eşit miktarda olduğu düşünülen anti maddeyi bulmaya çalışacak. ALICE dedektörü ise, "büyük patlama"dan hemen sonra evrenin ilk mikro saniyelerinde daha protonlar oluşmadan ortaya çıkan kuark ve gluonları dedekte edecek. Çarpışmalar bu dedektörlerin içinde olacak.

Deney tehlikeli mi?

Bu deneyde çarpışma sonucunda açığa çıkacak enerji, "büyük patlama" anından sonraki kısa bir zaman dilimindeki enerji yoğunluğuna karşılık gelecek. Bu enerjinin dünyayı içine alacak bir kara delik oluşturması ve dünyayı yutması mümkün değil. Bunun gerçekleşebilmesi için kabaca 10 üzeri 48 elektron voltluk (trilyon kere trilyon kere trilyonluk) bir enerji gerekmektedir. Bu da mümkün değil.

Deneye hangi ülkeler destek veriyor?

Bu deneye Avrupa ülkelerinin yanı sıra ABD, Rusya, Çin, Hindistan, Japonya da katılıyor. Ciddi paralar harcanıyor. Bu deneyler sırasında bilinmeyenler elde edilirken, kullanılan alet ve cihazlar da yeni deneniyor.

Deneye katkı veren ülkeler, teknolojik gelişmelerden büyük yararlar sağlayacak. Buradaki gelişmeleri kendi ülkelerine transfer edecekler. Ülkeler ileri teknolojiyi kullanabilmek ve refah düzeylerini artırmak için de bu deneylere destek veriyorlar. Bu çalışmalara destek vermeyen, ileri teknoloji üretmeyen ülkelerin varlıklarını sürdürmeleri mümkün değil.

Türkiye bu deneyin neresinde?

CERN'e tam üye olmadığımız için biz bu deneyde söz sahibi değiliz. Fakat deneye Türk fizikçileri de katkı sağlıyor.
10.Eylül.2008 10:56:25

samanyoluhaber

Bence çok heyecan verici bir olay.Projenin içinde olan bilim adamlarından biri olmak isterdim.Neticelerini ömrümüz varsa Allahın izniyle yaşayarak göreceğiz.Sonuç olarak herşey Allahımızın elinde.O dilemezse hiç bir şey olmaz.

kafalar karışık.aslında insanlar tam olarak ne olacağını kavramış değil.göreceğiz