1)olma mı yapma mı etme mi gibi estetik harikasi kelimelerin kullanildigi denizli yoresinin konu$ma stili. ayrica -hööle bi yürüyüp gelive biyo irahmet yaaiyosa semsiyeni de alive- gibi cumlelere de sahiptir.
2) höngürü tası horaya go = şu tabagı oraya götür
needip goyyonuz = nasılsınız nasıl gidiyor
3) gülü gülü dezem (güle güle teyzem)
4) - senin oğlan hangi bölümü kazandı?
- tıpa kazandı
5) - yandaki site var ya... işte ordaki bekçiyi vurmuşlar!
- bekçiye??!!
- bekçiye vurmamışlar!! bekçiyi vurmuşlar!
- bekçiye??!!
- hey Allahım
6) şu ana kadar yaklaşık 500 kişi üzerinde yapılan deneylerde denizliler hariç 7 nodaki lafı kimse söyleyememiştir.
7) al bunu götüvecesen götüve götüvemiceksen götüvecekle vaa (bunu götürüverceksen götürüver.Yok ben götürmeyeceğim diyorsan götürüvercek başka birini bulayım anlamıdadır.sakın yanlış anlaşılmasın )
*nerem deding *? : hasta birisinin şikayetinin ne olduğunu sormak için kullanılır. ör. cümle: kişi a: nerem deding bizim gıız? kişi b: sooma gareee öskürü öskürü bitmediii. soonuda * hurama hööle bi ağrı girdi. kıpırdeyemeyyon. tokturu gitçen hindi…
9) extreme olarak nitelendirdigim bir ornek;
enkini enkirden al enkireye goyve ( sunu suradan al suraya koy )
10) sevgili babaannem sokakta güneşin altında oynayıp terleyen kuzenime kızmaktadır:
-demingkden ben sene kölgelerde oyna dimedim mi?
- .....
-geberdirin çocuk seni
- .....
-git önkü yüzünü yuuka gel.sırtındakini de değiştir.koş baken!!!!
11) dünyanın neresinde olursa olsun o memlekette hangi dil konuşuluyor olursa olsun iki denizlili'nin birbirini tanımasını sağlayan konuşma tarzı. konuşanların asla utanmadığı düzeltme ihtiyacı hissetmediği az sayıda ağızdan biridir bu coğrafyadaki. bilenler için çok estetik ve akıcıdır.
12) turkce ogretmenlerinin bile "pekiyi ama i ve e hallerine karıştırıyorsun" dedigi hos bir sive. otobus yolculugunda kendinden cok su istenen denizlili bir muavinin "sayin yolculaamiz duz mu yaladingiz? hareme kadar su yok gaari" dedigi de bir arkadas tarafindan test edilip onaylanmistir
13) ismin hallerine bir haller olan sivedir.lisedeyken matematik hocasi vardi denizlili.her ne kadar universite bitirse de sive gitmiyor olsa gerek "bugun elif'e kaldiralim." gibisinden laflariyla her ders ayri bir faciaya yol acma riski tasirdi.
14) denizli dogumlu ya da cocuklugunuz burada gecmisse zihninizden hic silinmeyecek sive . turk dili profesoru olsaniz trt ana haber bulteni sunucusu olsaniz da gerektiginde .
nedipbarin tavasi gitcem ben ahmet de ordan gelipba tarzi cumleleri hic cekinmeden kullanir kendinizle gurur duyarsiniz.en guzeli bunu yasli insanlarla konusmaktir.
15) "sıranızı geçin"
-denizli anafartalar lisesi müdürünün öğrencileri hizaya sokmak için söylediği emir cümlesi
16) herkes cik-cuk'le konustugu icin son derece sirin gelir kulaga yore insaninin konusmasi. ciddiye almak zordur bazen. bu yorelerde pazar yerinde dolasmak da cok keyiflidir. yasli teyzecikleri opmemek icin zor tutar bazen insan kendini. ortalikta bir saat dolasip diyaloglari dinlemek bile meditasyon etkisi yapabilir. ornek:
- domat dativeecenmi iki gilo.
- dattim dattim. aha suracikta. aliveecen mi?
- alcem de tobayi aciveecen mi?
- accem de parami cikariveemedim bi dakka bekleyiveecen mi.
- bekleyiveririm nolcekki...
seklinde uzar gider.
bir sure ortalikta dolastiktan sonra "beni bak" denilmesi normal gelmeye bile baslayabilir...
17) denizli'de iki kadın pazarda karşılaşırsa şu repliğin geçmesi kuvvetle muhtemeldir:
-ne buuuu neree gidik gidesiiin??
-çocuklaaa döndeeme isteepturuu ne zımandıı pazarı varem gelem dalgan alem bari dediidim
18) mesela 'biyol' vardır bir şey isterken kullanılır. örneğin:
- biyol ötüvee çil horozum (bir kere öter misin çil horozum?)
'dinelmek' vardır (ayakta) durmak anlamında:
- bizimoğlan orda dinelme de beni bi çay yap. (arkadaşım/çocuğum ayakta durma da bana bir çay koy.)
19) rivayet olduğuna göre pazar yerinde uzun süren bir alışveriş sırasında güzelim ürünleri alıp almamakda kararsız kalan müşteriye karşı satıcı kadın cevap verir: "götüceksen götü götümicesen götüüme go." dilimizin yöresel elastiliği konusunda denizli lehçesi en dikkat çeken tarzdır denilebilir.
20) tüm gün bu şiveye maruz kaldığınız takdirde kendinize gelmeniz ve yeniden medeniyete ayak uydurabilmeniz için akşam CNBC-E izlemenizi şiddetle tavsiye ederim
21) yavrım ben onu söleboturup bilip batırımın? = yavrum ben onu söylemesini bilmiyor muyum?
22) istanbul şivesinden başka şive duymadıysanız ilk seferde kafanızı sağlam karıştırabilecek yurdumun en komik şivesi
23) Denizli şivesi diye bişey yoktur DENİZLİCE vardır
24) Eşsiz bir şivedir.gapçık ağızlı diye bir kavram vardır misal.beni bırakın hala ne olduğunu anlayabilmiş bir nenedede yoktur.Bu şivenin özü komedi üzerine kurulu gibidir sanki.misal dedeinz size küfreder ama belki anlayamadığınızdan belkide söylediği şeyin komikliğinden dedenize kızamassınız bile
-dede neden bu böyle?
-sus bakem gapçıkaazlı!
-o ne demek dede
-höyt höyt edip durma bakem.gömüveğcem şimdik depçiğine
işte böyle. bu ve bunun gibi kendine ait söylenişi son derece komik ama ne anlama geldiği tam bir muamma olan kelimeler içerir bu şive.
Ekşi sözlükten ALINTIDIR
