Ebced Hesâbı
“Ebced”, eski Sâmî alfabesi sırasına göre düzenlenmiş hurûf-ı hecâiyyeden
farklı olarak hurûf-ı ebcediyye = ebced harfleri diye isimlendirilen, alfabe
harflerini sekiz ayrı gruba ayırıp ve her grubu bir kelime gibi telaffuz etmek
suretiyle meydana getirilen kelimelerin ilkidir. Bu kelimeler şunlardır:
Ebced ( ابجد ), hevvez ( ىوز ), huttî ( حطى ), kelemen ( كلمن ), se‟fas ( سعفص ), kareşet
قرشت) ), sehhaz ( ثخذ ), dazığ ( ضظغ ). Bunlardan “ebced”, bu sekiz kelimeden
ilki olduğu gibi, bu alfabenin de adı olmuştur.                                                                               Bu kelimeler bizim için anlamları ve menşeinden çok kültür tarihimizdeki
yeri bakımından önemlidir. Bu kelimeleri oluşturan Arap alfabesi harflerinin
her birinin sırasıyla birer rakam değeri vardır. Arap alfabesindeki harflerin
tamamını içine alan bu kelimelerdeki harflerin bir kısmından oluşmuş bir
kelime veya kelime grubunu teşkîl eden harflerin rakam değerleri alt alta
toplanarak bir sayıya ulaĢılır. Bu kelime veya kelime grubu, meselâ bir tarihi
belirtmek için söylenmiĢse ortaya çıkan sayı o tarihi verir. İşte bu işleme
“ebced hesâbı” denir.

Harflerin bu rakam değerleri, meselâ borcun rakamla değil, harfle yazılarak
ifadesi için günlük ihtiyaçları karşılamak için kullanıldığı gibi; bu değerler
dolayısıyla “Allah” ( الله ) lafzındaki harflerin rakamsal toplamlarının 66 olması
5 :ھ + 30 :ؿ + 30 :ؿ + 1 :ا ) = 66) dolayısıyla, “işi altmış altıya bağlamak”
sözünde olduğu gibi isme işâret etmek için de kullanılmıştır. Ayrıca, Allah
lafzı ile “hilâl” ( ىلاؿ ) ve “lâle” ( لالو ) kelimelerindeki harflerin rakamsal
değerlerinin toplamının aynı olması dolayısıyla hilâl ve lâle sembolleri
Allah’ı ifade etmek üzere kullanılmış ve anlaşılmıştır.

Belli olayların vukû bulduğu tarihleri göstermek üzere uygun düşen bazı
meşhur sözler vardır. Bunların bir kısmını şöyle sıralayabiliriz:
عبرت) ): İbret = 400 - ت + 200 - ر + 2 - ب + 70 - ع = 672. Mevlânâ
Celâleddîn-i Rûmî’nin vefatı. 
ارتحال الجنان) ): İrtihâlü‟l-cenân = 1 - ا + 8 - ح + 400 - ت + 200 - ر + 1 - ا
50 - ف + 1 - ا + 50 - ف + 3 - ج + 30 - ؿ + 1 - ا + 30 -  + = 775. Nasreddin
Hoca’nın vefatı.
خراب) ): Harâb = 2 - ب + 1 - ا + 200 - ر + 600 - خ = 803. Sivas’ın Timur
tarafından tahrîbi.
ارتحال الانسان) ): İrtihâlü‟l-insân = 1 - ف + - 1 - ا + 8 - ح + 400 - ت + 200 +
1 - ا + 30 - ؿ + 1 - ا + 30 - ؿ + - 50 - ف + 1 - ا + 60 - س + 50 = 833. Hacı
Bayram-ı Velî’nin vefatı.
عاشق يونس امره) ): Âşık Yûnus Emre = - ل + 100 - ؽ + 300 - ش + 1 - ا + 70 - ع
5 - ق + 200 - ر + 40 -  + 1 - ا + 60 - س + 50 - ف + 6 - ك + 10 = 843. Yunus
Emre’nin vefatı.
بنيان محمد خان) ): Bünyânu Muhammed Hân = ا + 10 - ل + 50 - ف + 2 - ب
- 50 - ف + 1 - ا + 600 - خ + 4 - د + 40 -  + 8 - ح + 40 -  + 50 - ف + 1 =
856. Rumeli Hisarı’nın inşası.
بلدة طيبة) ): Beldetün tayyibetün = ط + 400 - ت )ة( + 4 - د + 30 - ؿ + 2 - ب
- 10 - ل + 9 =857. istanbul’un fethi.
ومن دخلو كان آمنا) ): Ve men dehalehû kâne âminâ = 50 - ف + 40 -  + 6 - ك
40 - ف + 1- ا + 50 - ف + 1- ا + 20 - ؾ + 5 - ق + 30 - ؿ + 600 - خ + 4 - د +
1 - ا + 50 - ف + = 898. Molla Câmî’nin vefâtı.
فاتح ممالك العرب) ): Fâtihu memâliki‟l-Arab = ح + 400 - ت + 1 - ا + 80 - ؼ
- ر + 70 -ع + 30 - ؿ + 1 - ا + 20 - ؾ + 30 - ؿ + 1 - ا + 40 -  + 40 -  + 8
- 2 - ب + 200 = 923. Mısır’ın Yavuz Sultan Selim tarafından fethi.

Tarih ibârelerinin hesaplanmasında okunuş ve telaffuz değil, yazı önemlidir.
ibârede görülen bütün harfler, biz onu farklı okuyor veya telaffuz ediyor ya
da okumuyor olsak bile, hesâba dâhil edilir. Meselâ Farsçadan dilimize
geçmiş olan “hoca” kelimesinin Osmanlı Türkçesi metinlerindeki yazılışı,
Farsça aslına uygun olarak ( خواجو ) Ģeklindedir. Eğer bu kelime bir tarih
ibâresinin içinde ve hesâba dâhilse, okumadığımız ve söylerken
kullanmadığımız ( ا) harfini de hesâbın içinde dâhil etmemiz gerekir. Türkçe
“etmek” fiili Osmanlı Türkçesi metinlerinde ( ل) ile ( ايتمك ) Ģeklinde yazılır.
Meselâ bu filden türemiş “etti” kelimesi bir tarih ibâresinin içindeyse ( (ايتدل
şeklinde yazılmış olacaktır ve o ibâre hesâb edilirken okunuş değil, yazıdaki
şekli esas alınacaktır. “Oldu”  gibi Türkçe eklerin sonundaki “u” sesleri
Osmanlı Türkçesi metinlerinde y ile yazılır; bunda da okunuş ve telaffuz
değil, yazı esas alınacaktır.
Arapçadan dilimize geçmiş kelimelerdeki şeddeli harfler, Osmanlı Türkçesi
metinlerinde tek harf olarak yazılır. “Gaffâr” ( غفار ), “millet” ( ملت ), “şiddet”
شدت) ) kelimelerinde olduğu gibi genellikle üzerine şedde de konmaz;
konmuş olsa bile görünüşü tek olduğu için tek harf olarak hesâba dâhil edilir.
“Ma’nâ” ( معنى ), “Tûbâ” ( طوبى ) “a’lâ” ( اعلى ) gibi Arapça kelimelerin sonları “â”
şeklinde okunsa da, yazıda 'y' iledir. Bu gibi durumlarda da yine görünüşe
göre hareket etmek gerekmektedir. Arapçada dammeli bir harften sonra gelen
hemze, vav  harfi üzerine yazılır; “mü’min” ( مؤمن ) gibi. Burada hem vav,
hem hemze (elif) hesâba dâhil edilir.

Ben bi tane yapmıştım;
Bedr-i muharremde bağçemde bir gül-i ahmedi açıldı.

Abi ya benim sınavım var çevirmem gereken rika bi metin var fotografını çeksem çevirirmisiniz lütfennn