Dest-Dest-i Mal Üzerine Etimolojik Bir Deneme

[tarihman]

Dest, kelimesi Farsça’da “el” anlamına gelen bir kelimedir. Türkçemizde bu kelimeden türeyen onlarca kelimeyi ictimai hayatımızda kullanmaktayız. Bu kelimelerin hiç birisinin Farsça kökenli olduğu aklımıza bile gelmez. İşte onlardan hatırlayabildiklerim.

Deste: El, tutam
Desti: Kelime anlamı “ele ait” demektir. Topraktan su taşımak için yapılmış olan kaptır.
Destere: El bıçkısı (Testere)
Dest-gah: (Tezgah) Dest=El, gâh=mahal kelimelerinin birleşmesiyle oluşan söz gurubu, Eskiden bez dokumak için kullanılan alet.
Destur: Ruhsat,  izin, el almış
Ab-dest: Ab=su ve dest=el kelimelerinden mürekkeb bir kelimedir. El suyu, el yıkama suyu anlamlarına gelir.
Der-dest: Tutma, ele geçirme (-de, -da anlamına gelen der, ile dest kelimelerinden mürekkeb)

Birde bunlardan başka şimdi pek kullanmadığımız bir kelime var :  Dest-mâl… Dest=El ve mâl=silmek kelimelerinden mürekkeb bir kelimedir. Kelime anlamı elbezi demektir. Ancak bunun tarihi bir önemi vardı. Şu anda Topkapı Sarayı’nda “Dest-i Mâl” odası diye bir bölüm bulunmaktadır. Kutsal Emanetler yada Hırka-i Şerif Dairesinin orjinel adı yani… Buraya dest-i mâl odası denilmesinin hususi bir sebebi vardır.

Osmanlılar döneminde şimdi olduğu gibi hırka-i şerif dairesi Ramazan-ı Şeriflerde ziyarete açılıyordu. Bu ziyaret sırasında daha önceden üzeri ayet-i kerimelerle süslü baskıların olduğu bezler, hırka-ı şerifin üzerine konulurdu. Ziyarete gelenler bu bezi öperlerdi. Bu bezler padişahın bir hediyesi olarak, bezi öpenlere hediye edilirdi. İşte bu bezlere “dest-i mal”, bu odaya da dest-i mal odası ismi veriliyordu.

(Bu yazı daha önce bir başka yerde yayımlanmamıştır)

[Fatihan]

Teşekkürler bı kıymetli bilgiler için.

(Bu yazı daha önce bir başka yerde yayımlanmamıştır)

Artık başka yerde yayınlananilir mi? 8-)

[tarihman]

Teşekkürler bı kıymetli bilgiler için.

(Bu yazı daha önce bir başka yerde yayımlanmamıştır)

Artık başka yerde yayınlananilir mi? 8-)

Tabiki yayınlanabilir. O ibare ile yazının alıntı olmadığı, alınteri olduğunu belirtmek istemiştim.

[racül]

türk dilinin Etimolojik sözlügü var simurg yayinlarinda. Hep merak eder, her türkiyeye gidisimde de unuturum.

Böyle yazilar ciktikca da kitabin bir bölümüünü belese getirmis olma heyecaniyla okurum..

[Mahi]

Teşekkürler Tarihman hocam...