Osmanlı hükümranlığının sona erdiği gün

[osmanlıtorunu]

Allah bizi peygamber efendimize layık bir ümet ecdadımızada layık bir evlat olmayı nasib eylesın _Allah razı olsun paylaşım için.

[azizistanbul]

iş bu nedenle elmalı tefsirini okumaktan imtina ederim

hal fetvasını elmalı mı yazdı yoksa mehmet akif mi yazdı tartışmasıyla beraber. Onlar hesabını Hz.Allaha versinler.Ancak biz elmalının ehli sünnet konusundaki hassasiyeti gözardı edilmemeli ve tefsirinin tavsiye olunan tefsirlerden olduğu unutulmamalıdır.
Her ne kadar Mehmet Akif ve Elmalılı Cennetmekan Abdülhamid Han'a düşmanlıkta ortak noktaları olsada . İtikat noktasında birbirlerinden çok uzaktırlar. ve elmalılı ile bu site sakinleri arasında Seferilik meselesinden başka farklı nerdeyse hiçbirşey yoktur

[mazhar]

Amerika Gözüyle Hilafet'in lağvı



  Boston Tarscript’e özel bir telgrafla Public Ledger Co. tarafından ulaştırılan, ‘Kopya hakkı mahfuzdur’ yazılı, 4 Mart tarihli ve Konstantinopol (İstanbul) mahreçli haber özet olarak şöyle:

“Türkiye’nin de, İslâm dünyasının da kolay kolay hayal bile edemeyeceği bir devrim, Mustafa Kemal’in Millet Meclisi’ndeki yıllık konuşmasıyla ilân edildi. Kemal, tasarladıklarının detaylarını belirtmeksizin ağırlığını koyarak, bugüne dek kurulmuş olan bütün İslâmî devletlere temel teşkil eden dinî kanun ve gelenekleri dağıtıverdi.”

“Bu Halife’nin gitmesinden başka, Kur’ân’ın yıkılması ve İlâhî kanunların mahkemelerden ve dinî ilimlerin okullardan (her iki müessesede de dinî uygulama yüzlerce yıldan beri hâkimdi) kaldırılması manasına da geliyor. Bunun yanında 500 milyon dolar değerinde olan bütün dinî mevki ve müesseseler de devletleştiriliyor. Kısacası, mahallî gazetelerin de dediği gibi, Türkiye Cumhuriyeti, tamamen Batılı temellere oturarak Doğu’ya veda ediyor...”

“Başından beri Türkiye’yi Batı’ya götürmek istiyen Kemal, konuşmasından çok önceleri hazırlıklar yapmıştı. İlkönce, Türkiye’deki yayın organlarının bütün yazı işleri müdürlerini çağırarak basınla anlaşmış, daha sonra İzmir’deki askeri liderlerle görüşmüştü...”

“Heybetli sarayı Dolambahçe’de ağlayıp sızlayan ve oruç tutan harem ağaları, Abdülmecid ve yakınları ise beklemede. 300 milyon tarafından bütün Muhammedîler’in Halîfesi olarak kabul edilen Abdülmecid, Ankara’dan gelecek emri bekliyor...”

***

Dünyanın ünlü haber ajansı Associated Prees (AP) de, aynı tarihte, 4 Mart 1924’te Konstantinapol’den geçtiği haberinde, hâdiseyi kısaca duyurmakla yetindi. Ancak aynı ajansın aynı tarihte Londra mahreçli haberi ise oldukça enterasandı. “İngilizler’in Hindistan korkusu” başlığıyla verdiği bahis konusu haberde AP, şunları yazar:

“Türk hükümetinin kararıyla Hilâfet’in kaldırılması ve dînî müesseselere son verilmesi üzere İngiliz yetkililer, Türkiye’deki bu köktenci adımların Hindistan ve diğer Muhammedî ülkelerde nasıl karşılanacağı hususunda ciddî endişeler içinde!.. Bu arada, Hilâfet’in kalkması ve dînî müesseselerin kapatılmasının, dâima dindar olagelmiş Türk halkı tarafından nasıl karşılanacağı ve üzerlerinde nasıl bir tesir yapacağı da merak mevzuu.

“Ayrıca ülke üzerine dağıtılmış binlerce cami ve dinî müessesenin bu değişikliklerden nasibini nasıl alacağı da merak edilen hususlar arasında...”

***

Mustafa Kemal Paşa’nın koyduğu yasaklarla alâkalı olarak Amerika’da da şaşkınlık ve telaş yaşanıyor. İki Amerikan kolejinin ve ülke üzerindeki dinî eğitim ve öğretim veren pek çok yabancı okulun kaderlerinin ne olacağı da yine merak konusu.

“Konstantinapol’deki Amerikan Kız Koleji’ne gidenlerin çoğu, Türk kadınlarından meydana geliyor. Ve bazı Amerikalı gözlemciler, dinî eğitimin yabancı ülkelerin açtığı okulların müfredâtından da kaldırılacağından endişe ediyorlar. Konuyla ilgilenen bazı Amerikalılar ise, Türk hükümetinin Amerikan kolejlerindeki dinî eğitimi yasaklayamayacaklarını ileri sürüyorlar...” (Basın)

***

İlgilisine son bir not:

"Eğer Halifelik kalkmamış olsaydı, Arap petrollerine İngilizler, Fransızlar kısacası Avrupalılar [Günümüzde özellikle Amerikalılar] kolayca sahip çıkamayacaklardı. Aslında onlar bize büyük baskılar yaptılar.

"Lozan iki defa toplandı biliyorsunuz. Birinci toplantıda herhangi bir anlaşma yapılamadı. Heyetimizin başkanı İsmet Paşa Paris'e geldi aynı heyetle.

Ve Akıcı sordu:

- "niçin" dedi "siz anlaşamadınız?"

O da şunu söyledi:

"Bizden hilafet ve saltanatın kaldırılması isteniyor. Biz bunu kaldırdığımız zaman, dünyada yirminci sınıf bir devlet oluruz. Biz niye harbettik ki?" (M. Niyazi Özdemir'le Bir Mülakat, Ufuk Çizgisi, Ekim 1989, 1. Sayı)

***

Bilmem başka söze hacet var mı?!

Ancak bizden Hilafetin lağvını (kaldırılmasını) isteyen sözde uygar Batı, aynı konum ve nüfuzlara fazlasıyla sahip Vatikan hakkında hiçbir zaman öyle düşünmemiş, tam tersi yönde adımlar atmış ve atmaya da devam etmektedir. 

Ayrıca sormak lazım; "İngiliz Milletler Topluluğu (Commonwealth of Nations)" örgütü de neyin nesidir, niçin kurulmuştur? Bu örgütün Hilafet müessesesinin işlevleriyle (sosyal-kültürel ve siyasi açıdan) benzerlik durumları nedir?

İkiyüzlülüğün, samimiyetsizliğin bu kadarına da "pes!" dedirtecek bir durum değil mi?


Halis Ece

[mazhar]

Medreselerin yeri hâlâ doldurulamamıştır...


Medreseler üzerinde durulması gereken ehemmiyetli bir konudur. Bilindiği üzere Tevhid-i Tedrisat Kanunu 3 Mart 1924'de yürürlüğe girmiş bir kanun olup bütün ilmi müesseselerin eski adıyla Maarif Vekaleti'ne yeni adıyla Millî Eğitim Bakanlığı'na bağlanması ve eğitimin tek elde birleştirilmesine yönelik çıkarılan bir kanundur.

Aslında 3 Mart 1924 tarihi Türkiye'de sekülerleşme tarihinin başlangıç noktasıdır. Çünkü adı geçen tarihte Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun yanı sıra Hilafet'in kaldırılmasına yönelik 431 numaralı kanun vazedilmiş (1) yine bu minvalde 429 numaralı kanunla şer'iye ve Evkaf Vekâleti lağvedilerek, Diyanet İşleri Başkanlığı ihdas edilmiştir (2).

Dilerseniz incelememize Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nu konu edinerek başlayalım.

3 Mart 1924'te ihdas edilen kanunun muhtevası şöyledir:

"Madde:1- Türkiye dâhilindeki bütün müessesat-ı ilmiye ve tedrisiye Maarif Vekaleti'ne merbuttur.

Madde: 2- Şer'iyye ve Evkaf Vekaleti veyahut hususi vakıflar tarafından idare olunan bilcümle medrese ve mektepler Maarif Vekaleti'ne devir ve raptedilmiştir.

Madde: 3- Şer'iyye ve Evkaf bütçesinde mektep ve medreselere tahsis olunan meblağlar Maarif bütçesine nakledilecektir.

Madde: 4- Maarif Vekâleti yüksek diniyyat mütehassısları yetiştirmek üzere Darülfünûn'da bir İlahiyat Fakültesi tesis ve İmamet ve hitabet gibi dini hizmetlerin ifası vazifesi ile mükellef memurların yetişmesi için de ayrı mektepler küşad edilecektir (3)."

Görüldüğü üzere Kanun Medreselerin Milli Eğitim Bakanlığı'na "devredilmesini" kapsadığı halde kanun harici bir uygulamayla Medreselerin kapatılması cihetine gidilmiştir. Özellikle de kanun böyle bir hak ve salahiyeti vermediği halde dönemin Maarif Vekili Vasıf Bey, medreseleri ilgaya girişerek kanuna aykırı hareket etmiştir. Vekâletin bu girişimi, bu kanunsuz tavrı Büyük Millet Meclisi'nin arzusuna muvafık olmadığından dolayı Meclis'te mebuslarca sert bir şekilde tenkid edilmiştir. Fakat tenkidler, kanunun ruhuna, ihdasına değil, uygulanış biçiminedir. Nitekim Antalya Mebusu Rasih Efendi'nin konuyla ilgili olarak Meclis kürsüsündeki şu mütâlâası konuyu bütün yalınlığıyla ortaya koyar mahiyettedir:

"Tevhid-i Tedrisat (öğretimin birleştirilmesi) İlgayı Tedrisat (öğretimin yok edilmesi) demek değildir. Büyük Millet Meclisi'nce yapılan şey, eğitimin, öğretimin birleştirilmesi için idarede birliği temindir... "Mevcut durumu Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile bağdaştırmanın imkansız olduğunu düşünüyorum (4)."

Diğer taraftan Cumhuriyetin başlangıç sürecinde resmi ideolojinin müntesipleri tarafından konuya yaklaşım ve algılanış tarzı da medreselerin çürümediği istikamettedir. Özellikle de Medreseleri 3 Mart 1924 de Maarif Vekâleti'ne devredildiği dönemde, Medreselerde eğitimi ve öğretim seviyesi modernleşmenin tesiriyle yüksek bir dereceye ulaşmıştı. Nitekim Mustafa Kemal Paşa Medreseleri ziyareti sırasında takdir ifadelerini dile getirmekten ve medreselere teveccüh göstermekten imtina etmemiştir. Şöyle ki:

M. Kemal Paşa, 23 Mart 1923 tarihli Hakimiyet-i Milliye Gazetesinde zikredildiğe göre Konya Dârülhilafe Medresesesi'ni ziyaret eder. Darülhilafe Medresesi'nde Hadis, Fıkıh, Fransızca, Coğrafya derslerine giren Mustafa Kemal, talebi ile uzun uzadıya meşgul olur, ehemmiyetli mübahaselerde bulunur ve medreseden ayrılırken şu takdiramiz ifadeleri kullanmaktan kendini alamaz:

"- Memnuniyetle görüyorum ki tedris ve tederrüs cidden hakikat-i diniye dairesindedir. İnşaAllah memleketimizi, milletimizi ihya edecek asri ve hakiki ulemâ, faziletkâr müderrisleriniz sayesinde siz olacaksınız, Kıymetli ve hakiki ulemâmızın mevkii yüksektir. Ulemâmızın ve erbabı ilim ve irfanımızın himmet-i irşadiyle inşaAllah İbni Rüşd'ler, Fârabi'ler, İmam-ı Gazali'ler milletimizin içinden çıkarak bu asrın tekâmülâtiyle mücehhez olarak ihya'yi hakikat-ı din eyliyeceklerdir."

Görüldüğü üzere Medreselerin son süreçteki durumu, takdir edilmektedir. Hal böyleyken 3 Mart 1924 çıkarılan Tevhid-i Tedrisat Kanunu'yla medreselerin Maarif Vekâleti'ne devri çelişkili bir durum gibi görünse de, yine de mekteple medresenin merciini ve idaresinin birleştirilmesi anlaşılır bir olgudur. Asıl ilginç olan hadise, medreseyi farklı bir algılayışla telakki ederek ve yürürlükteki kanuna aykırı davranarak istibdat devrinde dini tedrisatın kaldırılmasıdır. İşte altı çizilmesi gereken nokta budur. Çünkü yürürlükte olan Tevhid-i Tedrisat Kanunu'na aykırı olarak "Mekteple Medresenin merciini ve idaresini birleştiren" kanunda "İlahiyat Fakültesi'nin tesisi, dini hizmetlerin ifası için ayrı mektepler küşad edilecektir", maddesi yer aldığı hâlde, bu millet, inançsız bırakılmak için devr-i sabıkta yapılmadık hiç bir zulüm bırakılmamıştır. Yani kanuna aykırılık, ölçü kabul edilmiştir.

Öte yandan Medreseler işlevini hiç bir zaman yitirmemiştir. Asıl dramatik olanı da bu fonksiyonel eğitim ve öğretim müessesinin yerine bir alternatif konamadığıdır. Nitekim Prof. Yusuf Hikmet Bayur, 1948 yılının sonlarında Ankara'da çıkan Kudret Gazetesi'nde "Din dersleri ve Eğitim Bakanının demeci" başlıklı makalesinde şöyle izah eder:

"Osmanlı Devleti'nin hemen son yıllarına kadar medrese, birçok noktada Ebussuud, Farâbi ve hatta Aristo devirlerindeki bilgileri öğretmeye devam etmiş ve onları pek aşamamıştı. Tanzimat'tan sonra kurulan mektep ise, uzaktan da olsa zamanın terakkilerini takip etmekte idi.

"Ancak medresede genç dimağlar yalnız ezberciliğe değil, velev ki skolâstik usûllerle dahi olsa, kendi başlarına düşünmeye, bir konu üzerinde tartışmaya, geçmişin büyük bilginlerinin düşüncelerini karşılaştırarak hükümler çıkarmaya ve meselelere halletmeye alıştırılıyorlardı.

"Yeni mektep ise Avrupa maarifinin daha çok görünüşte bir benzeri olmuş, fakat gerek öğretim, gerek imtihan usûllerinde bilhassa ezberciliğe önem vermiş ve zekâsı değil, hafızası kuvvetli olanları temayüz ettirmiştir. Bu usûl ise memurun sessiz ve her emre itaate hazır, teşebbüs kabiliyetinden mahrum çeşidini yetiştirmeye yarar. Her keyfi idarenin aradığı da budur.

"Zamanın gerektirdiği bilgilerin pek çoğundan mahrum kalan din ulemâsı arasında birçok kimselerin devlet işlerine bir takım vükelâdan daha anlayışlı ve kavrayışlı olmaları da bu yüzdendir. Keza bu yüzdendir ki padişahlara karşı dikilenler arasında ne kuvvetli unsuru talebe-i ulûm denilen medrese öğrencileri teşkil ederdi..."

Yine bu bağlamada İsmail Safa'nın konuyla ilgili şu mütalaaları son derece kayda değerdir: İsmail Safa'nın Maarif Vekilliği sırasında büyük bir Maarif Kongresi tertip edilir. Kongreye kırktan fazla ilim adamı iştirak eder. Kongre heyeti Maarif'e âid meseleleri bir ay boyunca müzakere eder. Medreseler konusu da bu kongrede enine boyuna tartışılır. Son olarak kürsüye Profesör İsmail Hakkı Baltacıoğlu gelir ve Medreselerle ilgili şu mülâhazalarda bulunur:

"- Arkadaşlar! Birkaç ay önce Direklerarası'ndan geçiyordum. İşim düştü. Şehzade Câmii şerifinin bitişiğindeki İbrahim Paşa Medresesi'ne uğradım. Kapıdan girince sağdaki mescidin içinde talebe ders okuyordu. Girip baktım, bir de ne görsem: Hoca, caminin mihrabına geçmiş, talebeye Kimya tecrübeleri yaptırıyor... Arkadaşlar! Kimyayı, müsbet ilimleri caminin mihrabına kadar sokmuş olan bir müesseseyi (medreseleri) lağvetmeye kalkışmak günahtır, hatta cinayettir..."

Bunun üzerine medreselere dokunulmaz, olduğu gibi kalır. Bunu müteakip Ahmet Hamdi Akseki'nin din dersleri programı üzerine hazırlamış olduğu mühim rapor okunur, alkışlarla ve müttefikan kabul edilir.

Fakat bütün bunlara karşı 3 Mart 1924'te Medreseler garip bir biçim de "lağvedilir." Geriye ise eğitim ve öğretim noktasında büyük bir vebal ve bühtan kalır...

1 Hilafetin kaldırılması için bkz. TBMM Zabıt Ceridesi, c. VII (Kanun no: 431) s.26-28, (3 Mart 1924).

2 Şer'iye ve Evkaf Vekaleti'nin lağvı için bkz: TBMM Zabıt Ceridesi, c. VII, (Kanun no: 429 ) s.23-26, (3 Mart 1924).

3 TBMM Zabıt Ceridesi, c. VII, (Kanun no: 430), (3 Mart 1924) s. 26-29

4 Sebilürreşad, 14/335 (1962) s. 150-151.
Milli Gazete