“Güzel ahlâka sarıl!..”

[İsra]

“Kıyâmet gününde mîzâna konacak şeylerin ilki, güzel ahlâktır” buyuruldu. Diğer bir hadîs-i şerîfte de, “Kul, güzel ahlâkı sebebiyle, gündüzleri oruç tutan, geceleri ibâdet edenlerin derecesine ulaşır” buyuruldu.

Büyüklerden birisi oğluna nasihatinde buyurdu ki: “Ey oğul! Güzel ahlâka sarıl. İnsanlarla münâsebetlerin iyi olsun. İnsanlara yumuşak ve nâzik muâmele eyle. Arkadaşından gelen sıkıntılara katlan. Ona eziyet vermekten sakın.”

Güzel ahlâk, sevgi meydana getirir. Kişinin rahata kavuşmasına, insanların da ondan emîn olmalarına sebep olur. Kötü ahlâk ise, sahibinin yorulmasına, insanların da kendisinden eziyet ve sıkıntı görmesine sebep olur.

Resûlullah efendimize birisi gelerek nasihat istedi. “Nerede olursan ol, Allahü teâlâdan kork!” buyurdu. Gelen o şahıs; “Biraz daha nasihat eyle” deyince; “Bir kötülük yaptığın zaman, peşinden iyilik yap” buyurdular.

Enes bin Mâlik hazretleri buyurdu ki:

“Kul, çok ibâdet edenlerden olmasa bile, güzel ahlâkı sebebiyle Cennette en yüksek dereceye ulaşır. Yine kul, çok ibâdet edenlerden bile olsa, kötü ahlâkı sebebiyle Cehennemde en aşağı dereceye düşer.”

Zâhidlerden birisi buyurdu ki:

“Güzel ahlâk, insanı iyi amellere ve Cennete götürür. Kötü ahlâk ise, kötü işlere ve Cehenneme götürür.”

Güzel ahlâk, sahibini tehlikelerden ve helak olmaktan korur. Kötü ahlâk ise, sahibini tehlikelerin içine atar.
Sırrı gizleme de, iyi kimselerin ahlâkındandır. Sırrı gizlemek, hür olarak yapılan işlerin zarardan en uzak olanıdır.

Muhalleb bin Ebî Sufre diyor ki: “Şerefli huyların en aşağı derecesi sırları gizlemek; en yükseği de, kendisine sır olarak söyleneni unutmaktır.”

Sırrı gizlemek, insanın kötülüklerden uzak kalmasını temin eder. Sırrını herkese söylemek ise, pişmanlık meydana getirir.

Hikmet sahipleri; “Sırrını dirayetli bir kimseye veren zelîl olur. Sırrını câhil bir kimseye bırakan kaybeder. Kim de sırrı ile baş başa kalırsa, ganimete konar” demişlerdir.

Mehmet Oruç

[İsra]

H ikmet ehli birisi, oğluna nasihatinde buyurdu ki: “Oğlum! Eğer şerefin zirvesine çıkmak istiyorsan, ahde vefa göster. Vefâ ile doğruluk, ikiz kardeş gibidir. İkisinin de neticesi iyilik ve din güzelliğidir. Bir kimsede bu iki haslet birlikte bulunursa, bu iki haslet, o kimse için kötü hâllere karşı kal’a olurlar.”

Vefâ, iyi geçinmek, yardımlaşmaktır. Sözünde durmak, hakkını gözetmek olduğu da bildirilmiştir. Öyle güzel bir haslettir ki, çok kimse onu kaçırır, az kimse onu bulur, iyi hasletlerin en büyüklerindendir.

Birisi, büyüklerden bir zâta gelerek nasihat isteyince buyurdu ki:

“Açıkta ve gizlide, Allahü teâlâdan kork. Mümkün olduğu kadar hayırlı işler yap. Sana bir şey emânet eden kimsenin emânetini zayi etme. Karşındaki kimse seni sevindirse de üzse de, dâima doğru konuş. Eğer böyle yaparsan, kalbini ve bedenini istenmeyen şeylerden rahata kavuşturmuş olursun.”

Büyüklerden birisi buyurdu ki:

“Eğer etrâfını başkalarının zararından korumak, hayâtın boyunca kederden uzak, rahat olmak, rızkında ve iyiliklerinde gelişme görmek istiyorsan, senin ahdini, misâkını muhafaza eden kimsenin ahdini zayi etme. Birisine bir şeyi hibe edeceğini söyledikten sonra, bu sözünden dönme!

Dostluk ve kardeşlik vefa ile devam eder. Safa (gönül hoşluğu), cefâ (eziyet ve incitmek) ile yok olur. Eğer övgünün, medhin meyvelerini toplamak istiyorsan, ahde vefayı kendine huy edin. Vefâsı olmayanın hayâsı yoktur.”

Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:

(En güzel on huy: 1- Doğru sözlü olmak. 2- Cesaret. 3- İhsan etmek. 4- İyiliklere karşılıkta bulunmak. 5- Emanete riayet. 6- Sıla-i rahm yapmak. 7- Komşunun sıkıntısına katlanmak. 8- Arkadaşın hatasını hoş görmek. 9- Misafir ağırlamak. 10- Hayâ ki, hepsinin başıdır.)

(Her peygamber, şu yedi sınıf insana lânet eder: 1- Allah böyle buyuruyor, diyerek yalan söyleyen. 2- Kaderi inkâr eden. 3- Haram olan bir şeyi helâl sayan. 4- Evlenmesi haram olanı helâl sayan. 5- İslâmiyeti terk eden. 6- Ganimette hak gözetmeyen. 7- Allahın aziz ettiğini zelil, zelil ettiğini de aziz etmek için güç ve hâkimiyetine dayanarak zulmeden.)

mehmet oruç