Her harf-i Cerrin bir müteallagı vardır. Mutaallak ise;
1. Fiilden (Emesiledeki 13 fiil),
2. Şibih fiilden(İsm-i Fail, ism-i mef’ul sıfatı müşebbehe) veya
3. Mana fiilden (Kendisinden fiil manası anlaşılan her lafız.) olur.
Zaid olan harfi cerlerin mutaallakı olmaz.
• رُبَّ; حَاشَا, لَعَلَّ ; لَوْلا ; خَلا ; عَدَا ; Bunlara müteallak lazım değildir.
• (لَوْلا) ile (لَعَلَّ) nin mecruru mübtedadır. Haberleri ise mabâdleridir.
Geriye kalanların mecruru ise,
• Eğer harfi cer, fî veya fî manasına olursa, harfi cerrin müteallagı mahallen mensuptur.
• Eğer harfi cer “lam” veya “lam manasına” olursa, harf-i cerrin müteallakı olan mefûlü leh mahallen mensuptur. Misalen ضَرَبْتُ زَيْدًا لِلتَّأدِيبِ de olduğu gibi. (لِلتَّأدِيبِ) mefulü lehtir.(Lamlı geldiği için) ve Mahallen mensuptur.
• Eğer harf-i cer “lam” ve “fî”nin gayrisinde bir manada olursa, Mecrur; Mefûlü bih gayr-i sarih olur ve mahallen mensuptur. Misal: (مَرَرْتُ بِزَيْدٍ) gibi.
• Cer ve mecrurun mâ adasının müteallakı üzerine takdimi câizdir.
• Bazen müteallak hazfolunur. Eğer hazfedilen fiil umum ifade eden ve cer ve mecrurda da taşınan bir fiil ise, cer ve mecrura “Zarf-ı Müstegar” (dolu) ismi verilir.
Misal: (زَيدٌ فِى الدّارِ) gibi. Aslında (زَيدٌ حَصَلَ فِى الدّارِ) idi. “Hasale” kelimesi hazf edildi.
• Eğer hazfedilmezse “Zarf-ı Lağv” (boş) diye isimlendirilir.
Umum ifade eden fiiller: Kane, hasale, istegarra, vecede, sebete’dir. (Bu kelimeler hakkında yanlışım varsa düzeltilsin.)
