Dikkatimizi Nasıl Toplayabiliriz?

[duanur]

Dikkat dağıldı… konsantrasyon bozuldu… Eyvah! Ne olacak şimdi?

Üzülmeye gerek yok. Aslına bakarsanız dikkatinizi kendi kişisel çabalarınızla, üzerinde biraz çalışarak tekrar toparlayabilirsiniz.

Toparlamak deyince aklıma geldi. Zihnimiz de tıpkı evlerimiz gibi, odalarımız gibi, ilişkilerimiz gibi zaman zaman dağılır. İşin içinden nasıl çıkacağını bilemediğimiz anlarla karşı karşıya kalırız çoğu kez. Ama bir ucundan tutmayı başarırsak, iplik söküğü gibi kendiliğinden her şey düzelmeye başlar.

Kelimenin tam anlamıyla “Dikkatimizi Toparlamış” oluruz.  “Toparlamak” kelimesi, fiil kökü olarak incelendiğinde de ilginçtir sevgili okurlar. Dikkat ederseniz(!), etkendir. Yani sizin kişisel çabanızı gerektirir…

İnsanların günlük hayatta yaptıkları en tipik hata bu…! Bireysel destek çalışmalarında da hep ilgimi çekmiştir. “Dikkatim dağınık, işlerime konsantre olamıyorum… işler istediğim gibi gitmiyor…” şeklinde şikayetle gelen insanların tipik bir kişilik yapısı var.

Nasıl mı…? “Sen düzelt… ben rahat edeyim…!”Üzülerek(!) belirtmem gerekir ki, hiçbir dikkat çalışmasında, “Biz uzmanlar kendimizi parçalayalım, sizin dikkatiniz löp diye yerine gelsin” şeklinde bir yardım modeli yok.

Bizler, sizin içinizde sönmeye başlayan kendine güven mekanizması ve yaşadığınız durumları değiştirebilme çabalarınızı geliştirmeye çalışırız. Gerisi sizin elinizdedir.Dikkatinizi nasıl toparlayacağınızı yazmadan önce daha önemli bir bilgiyi aktarmakta yarar var. Öncelikle dikkatinizin dağınıksa, bedeninizin size verdiği bir takım mesajlar var demektir. Onların ne olduğunu iyice anlamalısınız.

Bu mesajlardan ilki, dikkatinizi doğru kullanamıyorsunuz.

İkinci mesaj, beyninizi, çalışma talimatına uygun kullanamıyorsunuz.   

Ve üçüncüsü doğru davranışları, doğru yerde kullanamıyorsunuz.

Bu ön hatırlatmayı yaptıktan hemen sonra tek tek sıralamaya başlayayım… dağılan dikkatiniz için neler yapabilirsiniz?   Öncelikle dikkatinizin dağınık olduğunun farkına vararak işe başlayın. Dikkati dağılan pek çok kişinin ortak karakterize özelliğidir. Genel anlamda dikkatinin dağıldığını bilir ama, ipin ucunu nerede kaçırdığını bilemez.

Örneğin ders çalışmaya oturur. Kamu personeli sınavına girip, daha iyi yerlere gelmek için çok iyi çalışması gerekmektedir. Oturur masa başına… 15-20 dk çalıştıktan sonra, beyin uçmaya başlar. Adeta bulutların üzerine çıkar. Oradan oraya savrulur. İşte tam bu uçuş anlarının başladığı anda, hemen o noktaya karşı duyarlı olmayı öğrenmeniz gerekiyor.

Çalışırken fark ettiniz ki konsantrasyon bozulmaya başladı. Hayaller alemine dalmadan önce burada kendinize YÜKSEK SESLE ve DUYABİLECEĞİNZ BİR BİÇİMDE “DUR KOMUTU” vereceksiniz. “Dur Mehtap…! Ne oluyor… Yine uçmaya başladın… Hemen toparla kendini…!” şeklinde komutlar inanamayacağınız kadar işe yarar.   

Demek ki ilk hareket farkına varmaya çalışmak. Hayali kaçıncı dakikasında yakalarsanız yakalayın… ama yeter ki yakalayın. Kendinizi enselemeye(!) başladığınızda fark edeceksiniz ki, sanki birisi sizi kontrol ediyormuş gibi kendinize dikkat etmeye başlayacaksınız.   

İkinci yöntem çalışma sürelerinizi kısa tutmanız. Hep hayret ediyorum… 20 dk masa başında oturamayan insanlar ısrarla 2-3 saat bir iş için masa başında beklerler. Mesai dolduran memurlar gibi. Oysa dikkatinizin dağılmaya başladığını fark ettiğinizde, yukarıdaki gibi kendinize sesli komut verdikten hemen sonra ikinci işlem devreye girmeli. “Tamam Mehtap… dikkatin dağıldı. Git banyoya yüzünü yıka gel(ya da su iç gel, vs)…ve otur masa başına… çalışmaya devam et…”    Böylece dağılan dikkatin ardından sürüklenmekten kurtulmuş olacaksınız. Her zaman söylediğim gibi… dikkat bu… elbette dağılır…! Hangi insanınki dağılmıyordur ki…?

Ama önemli olan, sizin onu tekrar toparlamayı bilmenizdir.   

Yukarıda söylediğim gibi beynimiz bizim çalışma talimatlarımıza göre hareket etmemizi sağlar.

“Sıkıldın…, kalk Mehtap, biraz toparlan geri gel…”

“Dikkatim dağıldı… Tamam Mehtap… Sorun yok! Kendine bir iki dakika zaman ver… Sonra tekrar devam et…” şeklindeki komutlar hep işe yarar.   Akşamları salondan kalkıp, mutfağa gidince ne alacağımızı unutan kişiler ellerini havaya kaldırsın!   Görmüyorsunuz ama benim elim bile havada. Çünkü ben de unutuyorum. Ama kendime sesli komut veriyorum. “Tamam Mehtap… hatırlamaya çalış… salonda ne düşünerek ayağa kalkmıştın? Aaa evet… hatırladım…”   Ve… doğru davranışları doğru yerde gösteremiyoruz ilkesi.

Dikkat dağılınca, kendimizi iyice kaybetmeyi alışkanlık edinmişiz. Adeta bekliyoruz ki dikkatimiz dağılsın… biz de iyi bir bahane geçirdik ya elimize, yaptığımız işten sıyrılalım. Fırsatçı bir durum yani. Dikkati dağınık olan herkese soruyorum.

“Dikkatiniz dağılınca ne yapıyorsunuz?”  Alınan cevap ortak… ”Eee napacağım Mehtap Hanım… çalışmayı bırakıyorum…”   

Sizler farkında değilsiniz ama dikkatinizin dağılması çok işinize yarıyor. Fırsattan istifade, zaten bilinçaltınızda yapmak istemediğiniz, kendinizi zorunlu hissettiğiniz işlerden kendinizi kurtarmanın bir yolu olarak kullanıyorsunuz dikkat dağınıklığını. Oysa üzerine gitseniz? İnadına devam etseniz? Zaman içinde göreceksiniz ki dikkatinizin dağıldığı anlarda, onu tekrar toparlayabilmeye başlamışsınız.   

Yukarıdakiler mantık olarak mutlaka anlamanız gereken bilgilerdi. Şimdi diğer pratik çözümleri cümleler halinde hızla yazayım:   

* Hepinizin işlerinizin çeşidine göre yapmak zorunda olduğunuz bazı çalışmalar var. Gerekirse kendinizi alıştırıncaya ve dikkatinizi toparlamayı öğreninceye kadar, bu zorunlulukları kağıtlara yazın ve gözünüzün önünde bir yere asın.    “15 Mayısa kadar bu dosyayı bitirmek zorundayım. Unutma!”    “Bugün salonun camlarını sileceğim… Unutma…!”   “Bugün matematik sınavıma iyice çalışacağım…Unutma!”…vs. gibi.   

* Ev ve iş ortamlarında dikkati en fazla dağıtan etken düzensizlik. Mümkün olduğunca düzenli olmaya çalışın. Masanız dağınıksa, aradığınız aradık yerde bulamıyorsanız, dikkatinizi dağılmasına da katkı yapıyorsunuz demektir. Mümkün olduğunca düzenli ortamlarda bulunmaya çalışın. Fare düşse kafası yarılır tarzı ortamlarda dikkatin dağılmaması mümkün değil…!   

* Dikkatinizin dağılmasına vesile olacak müzik, oyun, sohbet…vs. gibi ortamlardan uzak durmaya çalışın. Diyelim ki ders çalışmanız gerekiyor. Tv açık. Tühh… çoktandır da izlemek istediğiniz bir film başladı. Ekranda o film, önünüzde dersler…! Gitti dil sınavı… gitti terfi…! En güzeli, dikkatinizin dağılmasını istemediğiniz hassas zamanlarınızda, yapmanız gereken önemli işlerinizden önce, çevrenizdeki uyarıcıları yok edin. Kendi adıma söyleyeyim. Bu yazıları yazarken tam bir sessizlik ve konsantrasyon sağladıktan sonra bilgisayar başına oturuyorum ben. Televizyonu kapatıyorum… annemlere, yazı yazmaya başlayacağımı, yazının sonuna kadar acil durumlar dışında beni rahatsız etmemelerini rica ediyorum. Ve telefonlarımı da kapatmayı ihmal etmiyorum. Kontrolüm dışı çalıp, dikkatimi dağıtır, aklımdakiler uçar gider diye… her türlü tedbiri aldıktan sonra çalışmaya başlamak her zaman önemlidir.   

* Konuşulanları anlamada zorluklarınız varsa, karşımdaki konuşurken bile ne dediğini anlamıyorum şeklinde dikkat dağınıklıklarınız varsa, mümkün olduğunca konuştuğunuz kişinin gözlerine bakmaya çalışın. Gözünüzü oraya buraya kaçırırsanız, etrafa bakarsanız, zaten dağılmaya hazır olan dikkatiniz iyice havaya girer… çevreden de bol bol malzeme bulur. Siz o etrafta gördüğünüz şeyleri düşünüp anlamaya çalışırken, konuşmaların ne olduğunu iyice kaçırırsınız. Ayrıca dinlerken de SESLİ KOMUT vermeyi unutmayın. “Mehtap… anneni iyice dinle…” gibi.   

* Dikkat dağınıklığı olan kişiler için görsel malzeme çok işe yarar. Öğrenmeye çalıştığınız bir konuda dikkatiniz dağılıyorsa, yazarak, okuduklarınızı yazılı malzeme haline getirerek dikkatinizi toparlayabilirsiniz. İş yerinizde de aynı sistem geçerli. Yapmanız gereken işleri mümkün olduğunca görsel olarak kendinize hatırlatın. “Hüseyin Bey’i gördüğümde aklımda olsun… o dosyayı bugün kendisine teslim etmem gerektiğini hatırlayacağım… ve hemen dikkatli bir şekilde hazırlayacağım…” gibi.   

* Beyin en çok normal olanı unutur. Saçma, komik, eğlenceli şeyleri kesinlikle unutmaz. Zıtlıkları unutmaz, saçmalıkları da. O nedenle unutmamanız gereken, dikkatinizin dağılmaması gereken ama sıkça dağılan durumları ilginç hale getirmeye çalışın. Sürekli yaptığınız ve her seferinde dikkatinizin dağıldığı işlerle ilgili saçma sapan espriler üretin. Aklınızda kalacak komik, ilginç kodlar halinde beyninize kaydedin. Özellikle öğrenmekte zorlandığız konularda bu yöntem inanılmaz işe yarar. Yabancı dil sınavı çalışıyorsanız örneğin. Zamanları öğrenemiyorsunuz diyelim ki. Hepsi birbiriyle karışıyor. Birini salonda çalışın. O konudaki tüm bilgileri salona astığınızı düşünün. Diğer zamanı oturma odanızda, diğerini mutfakta… hatta banyoda… böylece hepsini farklı mekanlarda çalıştığınız için, diyelim mi  “do-does” ile ilgili bir soru geldi. Onu diğer zamanlarla karıştırmazsınız. Hatta isteseniz bile dikkatiniz dağılmaz. “Hımm… bunu salonda çalışmıştım. Salonda ne tür cümleler vardı? Aa evet evet… tamam…” şeklinde bilgisayar monitöründen akar gibi gelir bilgiler gözünüzün önüne.   

* Dikkatinizin çok dağıldığı konularda çalışmalar yapmanız gerekiyorsa, çalışma sürelerini kısa tutun. Anlamadan bir saat boyunca masa başında oturmak yerine, anlayarak ve hayal alemine dalmadan yapılacak 15 dk çalışma her zaman için daha işlevseldir. Ve bu minik çalışma sürelerinin aralarına molalar verin. Sesli komutlarla kendinizi masa başına tekrar getirin.   

* Hayallere daldığınızda ve bu hayaller işlerinize engel olduğunda, sesli komutlarla hayallerinizi erteleyin. “Dur Mehtap… Şimdi bunu düşünmenin zamanı değil… Yazıyı yaz… daha sonra istediğin kadar düşünürsün o meseleyi!” şeklinde komutlar verin. Böylece işinizi rahatlıkla yaparsınız. Ve ilk molanızda, kontrollü bir şekilde hayalinize gidip geri gelebilirsiniz.   

* Son olarak ruhsal gerginlik, sıkıntı, stres, üzüntü, depresif haller ciddi dikkat dağınıklığı yapar. Kontrolü sizin elinizden alır. Bu konuda bilgi sahibi olun. Ve dikkatinizi dağıtacak stres faktörlerinden uzaklaşabilmek için psikolojik destek almayı unutmayın. …   

Temelde önemli olan, dikkatinizin dağılmaması değil, onu tekrar nasıl toparlayabileceğinizle ilgili olan pratik çözümleri, hayatınızın bir parçası haline getirmenizdir sevgili okurlar. Söylediğim gibi, dikkat bu…! elbette dağılır…!

Önemli olan bu dağılmayı “sizin kontrol etmeyi öğrenmeniz” ve onu kişisel iradeniz altına alabilmenizdir.

Öneriler ışığında dikkat dağınıklığınız için bir şeyler yapın.

Yapamadıklarınız için mutlaka psikolojik destek almanız gerektiğini unutmayın.

Sevgiyle kalın…
Mehtap Kayaoğlu