Elinizdeki tohumun kıymetini bilin
1990'ların ortalarından beri, sadece beş biyoteknoloji devi; Monsanto, Sygenta, Bayer, Dow ve DuPont tohumlara erişimimizi kontrol altına almak için, 200'den fazla şirketi kendi bünyelerine kattılar.
Tohum Pazarı Üzerinde: Küresel Şirketlerin Oyunu!
Bir kaç şirketin elindeki gücün büyüyen oranını göstermek için, çok iyi bir görsel hazırlayan Michigan State Üniversitesi'nden Philip Howard; tohum pazarının ele geçirilmesinin "dramatik" olduğunu ve çiftçilerin başka alternatiflere ulaşmasının gittikçe zorlaştığını söylüyor.
Örneğin, yetiştirilen soya fasulyesinin %90'ının genetiği değiştirilmiş tür olduğu ABD'de, birçok geleneksel çiftçi ekmek için genetiği değiştirilmemiş tohumlar bulmakta zorluk çekiyor.
Grafik; beş biyoteknoloji devinin, küresel tohum pazarındaki kontrollerini monokültür(tek ürüne dayalı) tarımı yaygınlaştırarak ve çiftçilerin alternatif tohum kaynaklarına ulaşmalarını zorlaştırarak nasıl artırdıklarını gösteriyor.
Howard, tohum şirketlerinin artan gücünün, tohumların muhafaza edilip yeniden ekilmesi gibi yenilenebilir tarımsal uygulamalarla bağdaşmadığını söylüyor. Onların kontrollerini sınırlamanın bir yolunun ise; bitkiler, tohumlar ve genler üzerinde patent verme uygulamasının yasaklanmasıyla mümkün olabileceğini ifade ediyor.
Patent, bir şirkete yeni bir icadın üretimi ve satışı üzerinde ayrıcalıklı haklar verir. Bitkiler ve genler üzerinde patentlerin olması durumunda ise bu patentler, geçici süre için şirketlerin tekelleşmesine izin verir ve çiftçilerin tohumları muhafaza etmesini yasaklar. Şirketler bunu, çiftçileri her yıl kendilerinden yeni tohum almaya zorlayarak veya sakladıkları patentli tohumlar için lisans ödemeye mecbur bırakarak yaparlar.
Howard ve diğerleri, "ayrıcalıklı tohum patentlerinin", biyoteknoloji devlerinin çok yüksek miktarda tohumu kontrol altında tutmasına izin verdiğini savunuyor. Aynı zamanda bu şirketlerin, tohum fiyatlarındaki artışı ve çiftçilerin alabileceği tohum çeşitlerindeki azalmayı yönlendirdiğini de iddia ediyorlar.
2008'de dünya çapındaki 400 bilim adamını bir araya getirerek çığır açtığı IAASTD raporunda; patentlerin, fiyatları harekete geçirmesi ve gelişmekte olan ülkelerde çiftçiler tarafından yapılan denemeleri sınırlandırması eleştirildi.
Geçen yıl Greenpeace'i de içeren bir mücadele grubu koalisyonu tarafından yayımlanan "Geleceğin gıdası ve tohumları" raporunda; Sygenta gibi biyoteknoloji devlerinin egemenliğini durdurmak için tohumlar üzerinde patent uygulamasına son verilmesi için çağrıda bulunuldu. Raporda şunlar da söyleniyor:
"Patentler, yeni tohum çeşitlerinin geliştirilmesini engelleyen monokültür tarımı teşvik ederek, genetik erozyonu daha da şiddetlendiriyor. Sonuç olarak, patentlerin olası uzun dönem sonuçları; birkaç şirket tarafından bütün besin zincirinin kontrol altına alınması olacak. Yapılması gereken en önemli şey ise, tohumları ve çiftlik hayvanlarını, patent korumasından muaf tutacak temiz, hukuki kuralların konulmasıdır."
Kaynak: Tom Levitt, "Revealed: How Seed Market is Controlled by Monsanto, Syngenta, Bayer, Dow & DuPont", theecologist.org,
Çeviri: Hatice Öztürk, yaklasansaat.com